Tác phẩm Loạn đến nơi rồi
I. Tìm hiểu chung
1. Thể loại
- Đoạn trích Loạn đến nơi rồi thuộc thể loại: hài kịch.
2. Xuất xứ
- Tác phẩm được trích trong Kịch Xuân Trình, NXB Sân khấu, Hà Nội, 1995.
3. Phương thức biểu đạt
- Phương thức biểu đạt: tự sự.
4. Bố cục đoạn trích
- Phần 1 (từ đầu đến...đậy lên chiếc guồng): Người dân tại làng chào đón Đoàn Xoa về thăm nhà và sự việc “khoán chui” bắt đầu hé lộ từ đây.
- Phần 2 (tiếp theo đến...tôi hoặc ông ấy): Sự việc “khoán chui” bị lộ.
- Phần 3 (tiếp theo đến...đem đi mà bán): cuộc gặp gỡ của ông Đoàn Xoa và thủy thủ.
- Phần 4 (đoạn còn lại): cuộc gặp gỡ của ông Đoàn Xoa và Quân.
5. Giá trị nội dung
- Vở kịch đề cập việc thực hiện khoán ruộng đến từng hộ nông dân ở một địa phương. Với cách làm này, năng suất lúa, hoa màu tăng cao, chăn nuôi phát triển mạnh. Vì vậy, dân no ấm, thực hiện đầy đủ nghĩa vụ thuế đối với Nhà nước.
- Qua đó, nói lên cuộc đối đầu giữa cái tốt và cái xấu, giữa cái cổ hủ, cái lạc hậu với cái mới, cái tiến bộ và cuối cùng tư tưởng, cách làm tiến bộ đã giành chiến thắng, đưa xã hội phát triển đi lên.
6. Giá trị nghệ thuật
- Vở kịch đã tái hiện lại khung cảnh làng quê đầy quen thuộc, gần gũi cùng tình huống kịch hài hước, hóm hỉnh, đã tạo nên tiếng cười châm biếm, mỉa mai.
II. Tìm hiểu chi tiết
1. Tình huống truyện
- Tóm tắt : Ông Đoàn Xoan có dịp về thăm nhà, thăm lại làng xã thấy mọi việc có tiến triển tốt đẹp, ông muốn ở lại chơi thêm mấy hôm mà không biết rằng cả xã đang giấu việc làm khóa chui. Trong quá trình dạo quanh xóm làng, ông đã sinh nghi vì thấy ruộng đồng chia nhỏ nhưng không một ai chịu nói sự thật. Cho đến cuộc nói chuyện với Cụ Bản, ông Đoàn Xoa mới vỡ lẽ ra sự thật và ông không thể chấp nhận được, muốn báo lên trung ương. Ông lại ra bãi biển mua cá, thấy ngư dân cũng “bán chui”, lấy của công bán cho riêng mình, ông và anh thuyền trưởng đối chất tư tưởng với nhau, và kết thúc đoạn trích là sự hậm hực của ông Đoàn Xoa trước tình thế loạn lạc như này.
- Tình huống của đoạn trích : Ông Đoàn Xoa về thăm làng có nhiều sự thay đổi tích cực. Đang ngồi nói chuyện với mọi người ông nhận ra cả xã đã bí mật thực hiện khoán chui. Trước sự thật đó, ông không chấp nhận được và muốn báo lên trung ương.
2. Nhân vật ông Đoàn Xoa
a. Đặc điểm nhân vật
- Ông Đoàn Xoa đã hiện lên là một người cán bộ tốt nhưng duy ý chí, máy móc, không biết lắng nghe thực tiễn đời sống.
- Ông cũng là một người vô cùng chính trực, ngay cả vợ làm sai ( đưa guồng là vật công về nhà), ông cũng bảo phải báo lên phê bình. Trước tính cách như vậy của ông, không ai dám nói sự thật nữa.
b. Xung đột giữa các nhân vật liên quan đến ông Đoàn Xoa
- Đoạn trích thể hiện trực tiếp xung đột giữa Cụ Bản, anh thuyền trưởng, thủy thủ và ông Đoàn Xoa
- Giữa các nhân vật xảy ra xung đột bởi sự khác biệt về mặt tư tưởng, quan điểm :
+ Cụ Bản cho rằng cốt yếu vẫn là dân no đủ, ấm no và đó phải là một niềm vui cho tất cả mọi người. Còn ông Đoàn Xoa là một người đề cao nguyên tắc đến mức giáo điều, chỉ cần làm đúng luật mà không xem xét lại lý luận có phù hợp với thực tiễn hay chưa.
+ Thủy thủ chỉ quan tâm đến lệnh thuyền trưởng, không quan tâm đến hệ thống cán bộ, Đảng ủy,...Ngược lại với ông Đoàn Xoa mọi việc đều phải được thông qua từ trên xuống dưới.
+ Thuyền trưởng Quân cho rằng hợp tác xã là trái tự nhiên, kìm hãm sự phát triển của con người vì thế nên mọi người ra ngoài làm ăn cá nhân là điều tất yếu. Còn ông Đoàn Xoa vẫn thấy rằng làm việc tập thể là tốt nhất, hợp tác xã là biện pháp tối ưu giúp ai cũng được phát triển.
Sơ đồ tư duy Tác phẩm Loạn đến nơi rồi
Tác phẩm Loạn đến nơi rồi! (Xuân Trình)
- I. Tổng quan
- 1. Tác giả: Xuân Trình
- 2. Thể loại: Truyện ngắn
- 3. Xuất xứ: Tập truyện "Nổi gió" (1968)
- 4. Bối cảnh: Khúc ruột miền Nam những năm 1960, chiến tranh leo thang.
- II. Nội dung chính
- 1. Tình huống truyện:
- Một gia đình nông dân nghèo (ông Hai, bà Ba, Hai Cuộc, bé Thu) sống trong cảnh loạn lạc.
- Ông Hai bị bắt đi lính, gia đình ly tán.
- Sự trở về bất ngờ và bi thảm của ông Hai.
- 2. Diễn biến chính:
- Giai đoạn 1: Cuộc sống khó khăn, chờ đợi ông Hai.
- Giai đoạn 2: Tin ông Hai bị bắt đi lính, nỗi đau của bà Ba và Hai Cuộc.
- Giai đoạn 3: Ông Hai trốn về, sự đoàn tụ ngắn ngủi và nỗi lo sợ thường trực.
- Giai đoạn 4: Ông Hai bị bắt lại, bi kịch hoàn thành.
- 3. Ý nghĩa:
- Phản ánh chân thực, sâu sắc cuộc sống khổ cực, bi thảm của người nông dân miền Nam trong chiến tranh.
- Lên án chiến tranh phi nghĩa, gây đau khổ cho bao thế hệ.
- Thể hiện tình yêu thương gia đình sâu sắc, mãnh liệt.
- Khẳng định ý chí sống mãnh liệt của người dân Việt Nam.
- III. Nhân vật
- 1. Ông Hai:
- Nông dân hiền lành, chất phác, yêu gia đình.
- Sống trong nỗi sợ hãi, lo lắng thường trực.
- Biểu tượng cho số phận bi thảm của người nông dân thời chiến.
- 2. Bà Ba:
- Người vợ đảm đang, chịu thương chịu khó.
- Gánh vác gia đình, nuôi con một mình.
- Tình yêu thương chồng con sâu sắc.
- 3. Hai Cuộc:
- Chàng trai trẻ, mạnh mẽ, có ý thức trách nhiệm.
- Lo lắng cho gia đình, tìm cách bảo vệ mẹ và em gái.
- 4. Bé Thu:
- Cô bé ngây thơ, hồn nhiên, là niềm vui, niềm hy vọng của gia đình.
- Chứng kiến những đau khổ của chiến tranh.
- IV. Nghệ thuật
- 1. Ngôn ngữ: Giản dị, chân thực, giàu tính biểu cảm.
- 2. Miêu tả: Tinh tế, khắc họa chân thực tâm lý nhân vật và cảnh vật.
- 3. Sử dụng yếu tố: Tương phản, biểu tượng.
- 4. Giọng điệu: Thấm đượm tình thương, xót xa.
Kết luận: "Loạn đến nơi rồi!" là một tác phẩm tiêu biểu của Xuân Trình, góp phần vào việc phản ánh chân thực và sâu sắc cuộc sống chiến tranh Việt Nam.
