1. Tìm hiểu chung
a. Xuất xứ
Thánh Tông di thảo (Bản thảo để lại của Thánh Tông), tương truyền là sáng tác của vua Lê Thánh Tông. Theo một số nhà nghiên cứu văn học, nhan đề của tập sách do người đời sau đặt và một số tác phẩm trong tập này có thể được người đời sau thêm vào. Tập sách gồm 19 truyện kí và một truyện phụ lục, viết theo nhiều thể loại khác nhau (truyền kì, ngụ ngôn, tạp kí). Cốt truyện, nhân vật thường dựa trên các sự kiện, câu chuyện trong sử sách, văn liệu hoặc thực tế cuộc sống, nhằm thể hiện nhiều chủ đề, thông điệp khác nhau đề cao tài trị nước, yên dân của nhà vua; đề cao tư tưởng Nho giáo có bài tựa của tác giả và cuối mỗi tác phẩm đều có lời bàn của Sơn Nam Thúc (chưa rõ là ai). Lối xây dựng nhân vật, cách kể chuyện… ở truyện này được xem là một bước phát triển trong văn xuôi chữ Hán ở Việt Nam.
Truyện lạ nhà thuyền chài là một trong 19 tác phẩm trong tập truyện kí nêu trê do Nguyễn Đình Ngô dịch.
b. Tóm tắt
Truyện lạ nhà thuyền chài kể về cuộc sống của một gia đình thuyền chài trên biển. Truyện tập trung vào cuộc sống của nhân vật chính là Thúc Ngư. Thúc Ngư – một người dân nghèo, lấy vợ là Ngọa Vân – người có dòng dõi hải tiên, bí ẩn, tài năng. Cả nhà luôn cố gắng làm việc chăm chỉ để nuôi gia đình. Ngọa Vân giúp Thúc Ngư trở thành một ngư dân giàu có và thành công. Một ngày, nước biển dâng cao, Ngọa Vân phải biến thành cá to, dài để che chắn ngọn nước. Nhờ đó mà gia đình tai qua nạn khỏi. Tuy nhiên, Ngọa Vân đã lộ thân phận bí ẩn của bản thân. Vậy nên, nàng đã rời xa Thúc Ngư và bố mẹ chồng để đảm bảo bình yên cho họ.
c. Bố cục
- Phần 1 (Từ đầu đến phần con): Giới thiệu về gia cảnh đôi vợ chồng.
- Phần 2 (Tiếp theo đến…thế nào cũng mặc): quan niệm khác nhau về học hành giữa hai cha con.
- Phần 3 (Tiếp theo đến…vẻ gì khác cả): cuộc hội thoại giữa hai vợ chồng.
- Phần còn lại: Ngọa Vân từ biệt gia đình Thúc Ngư.
d. Thể loại: Truyện kí.
e. Phương thức biểu đạt: Tự sự kế hợp miêu tả
2. Giá trị nội dung, nghệ thuật
a. Giá trị nội dung
Truyện lạ nhà thuyền chài kể về cuộc sống của một gia đình thuyền chài trên biển. Truyện tập trung vào cuộc sống của nhân vật chính là Thúc Ngư. Qua câu chuyện nhấn mạnh về tình yêu và sự đoàn kết trong gia đình, truyền đạt thông điệp về sự kiên nhẫn và lòng yêu thương gia đình trong cuộc sống.
b. Giá trị nghệ thuật
- Truyện viết bằng chữ Hán.
- Kết hợp những yếu tố hiện thực và yếu tố kì ảo, hoang đường với cách kể chuyện, xây dựng nhân vật thành công.
Sơ đồ tư duy về tác phẩm Truyện lạ nhà thuyền chài:
“Thánh Tông di thảo” là tập bản thảo được cho là của vua Lê Thánh Tông. Tuy nhiên, một số nhà nghiên cứu cho rằng nhan đề và một số tác phẩm trong tập sách có thể do người đời sau thêm vào.
Tập sách gồm 19 truyện ký và một truyện phụ lục, viết theo nhiều thể loại như truyền kỳ, ngụ ngôn, tạp ký. Nội dung truyện thường dựa trên các sự kiện lịch sử, câu chuyện đời thực, nhằm thể hiện các chủ đề về tài trị nước, yên dân của vua, tư tưởng Nho giáo. Mỗi tác phẩm đều có bài tựa của tác giả và lời bàn của Sơn Nam Thúc (chưa rõ là ai).
“Truyện lạ nhà thuyền chải” là một trong 19 tác phẩm trong “Thánh Tông di thảo”, do Nguyễn Đình Ngô dịch.
Truyện kể về cuộc sống của gia đình thuyền chải, tập trung vào nhân vật Thúc Ngư, một người dân nghèo có vợ là Ngọa Vân, người có dòng dõi hải tiên, bí ẩn và tài năng. Ngọa Vân giúp Thúc Ngư trở nên giàu có.
Một ngày, khi nước biển dâng cao, Ngọa Vân biến thành cá lớn để che chắn, cứu gia đình. Tuy nhiên, thân phận của nàng bị lộ, nên nàng phải rời xa Thúc Ngư và gia đình để bảo vệ họ.
Bố cục truyện:
Phần 1: Giới thiệu gia cảnh đôi vợ chồng.
Phần 2: Quan niệm khác nhau về học hành giữa hai cha con.
Phần 3: Cuộc hội thoại giữa hai vợ chồng.
Phần 4: Ngọa Vân từ biệt gia đình Thúc Ngư.
Truyện thuộc thể loại tự sự kết hợp miêu tả, sử dụng phương thức biểu đạt linh hoạt.
Truyện nhắn mạnh về tình yêu và sự đoàn kết trong gia đình, đề cao sự kiên nhẫn và lòng yêu thương.
Truyện được viết bằng chữ Hán, kết hợp yếu tố hiện thực và kỳ ảo, xây dựng nhân vật thành công.
