1. Tìm hiểu chung
a. Xuất xứ
Trích trong Những truyện ngắn, NXB Trẻ, Thành phố Hồ Chí Minh, 2021, tr21-24.
b. Tóm tắt
Trong hoàn cảnh hiểm nguy, giữa mong manh sống chết, nhưng khi nghe tiếng kêu cứu từ dưới sông, nhân vật Tôi vẫn chìa tay ra cứu người đàn bà và đứa con của bà nhưng không thể được. Không may cành đa rung chuyển, vợ của nhân vật Tôi đánh rơi đứa con xuống nước, chị nhảy luôn xuống nước tìm con. Nhân vật Tôi lao xuống nước và cứu được con lên. Khi nhận lại đứa con trai của mình thì nhận ra đó không phải con mình, mà là con gái của người đàn bà kia. Nhiều năm trôi qua, nhưng bí mật kia thì “Tôi” không cho con gái biết, cũng không ai hay, chỉ có dòng sông biết; thời gian trôi nhưng nỗi đau thì khôn nguôi bởi đó là nỗi đau không nói được thành lời.
c. Bố cục
- Phần 1 (từ đầu đến ...sa vào làn nước tối tăm): nhân vật Tôi sa vào làn nước.
- Phần 2 (đoạn còn lại): nhân vật “tôi” nhận ra sự thật đằng sau làn nước ấy.
d. Thể loại: Truyện ngắn
e. Phương thức biểu đạt
Tự sự kết hợp miêu tả, biểu cảm
2. Giá trị nội dung, nghệ thuật
a. Giá trị nội dung
Trong lúc thời điểm hiểm nguy, khó khăn nhưng tình người với người vẫn được phát huy tốt đẹp khi nhân vật Tôi nhảy xuống dòng lũ để cứu người đàn bà. Ông đã cứu được người con lên nhưng thật đáng tiếc rằng lại không cứu được người vợ của mình. Và bí mật đến nhiều năm về sau khiến ông đau khổ, day dứt nhưng vẫn giữ mãi bí mật. Qua đó ta thấy được phẩm chất đáng quý mà mỗi người nên học tập của nhân vật Tôi, một người dũng cảm, giàu tình yêu thương, nhân hậu.
b. Giá trị nghệ thuật
Cốt truyện nhiều biến cố bất ngờ, tình huống éo le, thử thách, việc đảo trật tự thời gian khiến các sự kiện được đồng hiện, đem đến cái nhìn toàn diện. Nghệ thuật trần thuật từ người kể chuyện ở ngôi thứ nhất, với điểm nhìn từ bên trong đã giúp độc giả đi sâu vào thế giới nội tâm của nhân vật, khiến tác phẩm trở nên chân thực, giàu chất trữ tình. Nghệ thuật phân tích tâm lý nhân vật sâu sắc, kết hợp các yếu tố tự sự, miêu tả… bộc lộ rõ chủ đề, tư tưởng của tác phẩm. Cùng với chi tiết nghệ thuật đặc sắc, giàu sức gợi hình, gợi cảm, đem đến nhiều cảm xúc đặc biệt là các chi tiết lặp lại ở phần mở đầu và kết thúc tác phẩm.
Sơ đồ tư duy về văn bản Bí ẩn của làn nước:
Đoạn trích từ tập truyện ngắn, xuất bản năm 2021 tại Thành phố Hồ Chí Minh (tr.21-24).
Câu chuyện kể về một người đàn ông (tôi) trong tình huống nguy hiểm, khi nghe tiếng kêu cứu đã cố gắng cứu một người phụ nữ và con của bà, nhưng không thành công. Sau đó, vợ của người đàn ông này vô tình làm rơi con xuống sông, và anh đã dũng cảm lao xuống cứu con.
Nhưng khi đưa được đứa trẻ lên, anh nhận ra đó không phải con mình mà là con gái của người phụ nữ trước đó. Anh đã giữ bí mật này suốt nhiều năm, không ai biết, chỉ có dòng sông chứng kiến.
Nỗi đau âm ỉ kéo dài, vì đó là nỗi đau không thể nói ra.
Câu chuyện được chia làm hai phần: Phần 1 (đến khi nhân vật "tôi" sa vào làn nước) và Phần 2 (phần còn lại), nơi nhân vật "tôi" nhận ra sự thật.
Tác phẩm thuộc thể loại tự sự kết hợp miêu tả, biểu cảm, sử dụng phương thức biểu đạt tập trung vào tình người trong hoàn cảnh khó khăn. Nhân vật "tôi" đã thể hiện lòng dũng cảm và tình yêu thương khi cứu người, nhưng lại không thể cứu được vợ mình, và phải sống với một bí mật đau khổ.
Nhân vật "tôi" mang những phẩm chất đáng quý như dũng cảm, giàu tình yêu thương và nhân hậu, đồng thời phải đối mặt với những dằn vặt nội tâm.
Cốt truyện có nhiều bất ngờ, tình huống éo le, và việc đảo trật tự thời gian giúp người đọc có cái nhìn toàn diện hơn. Nghệ thuật kể chuyện ngôi thứ nhất, từ góc nhìn bên trong, giúp độc giả thấu hiểu thế giới nội tâm của nhân vật.
Tác phẩm sử dụng nghệ thuật phân tích tâm lý nhân vật sâu sắc, kết hợp yếu tố tự sự và miêu tả, đặc biệt là các chi tiết lặp lại ở đầu và cuối truyện, tạo nên những cảm xúc đặc biệt.
