1. Tìm hiểu chung
a. Xuất xứ
Tác phẩm Đêm chủ nhật dài gồm 12 chương kể về hành trình đi tìm sự thật và chứng minh mình không phạm tội của Giôn Oa-rân (John Warrant) với sự giúp đỡ của cô thư kí Ba-brơ (Barbara), các thám tử tư, cảnh sát trưởng Scan-lân (Scanlon).
Tóm tắt: Một buổi sáng, cảnh sát trưởng Scan-lân báo cho Oa-rân biết anh bị tình nghi có liên quan đến cái chết của cựu cảnh sát Đan Rô-bớt (Dan Roberts) vì đã có mặt ở hiện trường vụ án và viên đạn tìm thấy trong đầu nạn nhân cùng cỡ đạn với khẩu súng của anh. Một người đàn bà bí ẩn gọi cho Oa-rân, nói rằng vợ anh, Phran-xơ (France) và Đan có mối quan hệ tình ái. Mọi việc chưa sáng tỏ thì khi trở về từ sở cảnh sát, Oa-rân phát hiện vợ mình, vừa trở về nhà từ Niu Ô-lin (New Orleans), đã bị giết và anh chắc chắn sẽ bị nghi là thủ phạm. Để tránh sự truy bắt của cảnh sát, Oa-rân quyết định trốn đi Niu Ô-lin để tự thu tập tin tức, đồng thời thuê các thám tử tư điều tra về hành tung của vợ mình. Sau đó, anh bí mật trở về trốn trong văn phòng của mình, tiếp nhận thông tin từ các thám tử qua cô thư kí Ba-brơ, từ đó, lần ra manh mối: vợ anh là tình nhân của một người bạn, đồng thời là luật sư của anh – Giooc Cle-mơn (George Clemne); cô ta là tội phạm đang trốn truy nã nên thường xuyên bị Đan tống tiền; Đô-rơ Ben-ly (Doris Bently), người phụ nữ bí ẩn đã gọi cho Oa-rân, là bạn gái của Đan; Đô-rơ biết việc Giooc giết bạn trai cũ của mình Du-ni-ơ Đô-lô-vơn (Junior Dolovan) vào hai năm trước để che giấu mối quan hệ của hắn với Phran-xơ. Nhiều bằng chứng cho thấy Giooc Cle-mơn chính là thủ phạm giết người trong cả ba vụ án. Nhưng Cle-mơn là một kẻ rất xảo quyệt, không dễ kết tội y. Trước tình hình đó, Ba-brơ đã khuyên Oa-rân trình diện cảnh sát và chuyển toàn bộ thông tin đã thu thập được cho họ. Ba-brơ cùng cảnh sát trưởng Scan-lân bày ra một màn kịch khiến Cle-mơn bị “lật mặt nạ”. Sau đó, Oa-rân kết hôn với Ba-brơ, cảnh sát trưởng Scan-lân tình nguyện đảm nhận vai trò người làm chứng trong lễ cưới của họ.
Phần văn bản trong SGK được trích từ Chương XII (chương cuối) của tác phẩm.
b. Tóm tắt
Tại văn phòng cảnh sát trưởng, tâm lý căng thẳng lên cao khi Oa-rân bị thẩm vấn và các chứng cứ mới được đưa ra. Gioóc Cle-mơn, với vẻ ngoài bình tĩnh, thực sự cảm thấy lo lắng khi phong bì đánh máy có thể lật tẩy hắn. Sự căng thẳng gia tăng khi điện thoại không ngừng đổ chuông, và chiến thuật tâm lý của Ba-brơ đã đánh trúng điểm yếu của Cle-mơn. Sự hồi hộp và sự chờ đợi đã khiến Cle-mơn mắc bẫy và bị bắt giữ khi mọi chuyện được làm sáng tỏ.
c. Bố cục
- Phần 1 (từ đầu đến “không, 10 phút”): Giới thiệu nhân vật và bối cảnh vụ án
- Phần 2 (tiếp đến … “nén cơn nức nở”): Cuộc điều tra và quá trình phá án.
- Phần 3 (tiếp đến … “mắt trẻ con lăn dài”): Lộ diện kẻ sát nhân.
- Phần 4 (còn lại): Giải quyết vụ án và hậu quả.
d. Thể loại
Truyện trinh thám
e. Phương thức biểu đạt
Tự sự kết hợp miêu tả, biểu cảm
2. Giá trị nội dung, nghệ thuật
a. Giá trị nội dung
- Lật tẩy chân tướng vụ án: Qua cuộc thẩm vấn và các bằng chứng thu thập được, chân tướng vụ án dần được làm sáng tỏ, kẻ sát nhân thực sự đã lộ diện.
- Thể hiện tài năng của các nhân vật: Đoạn trích cho thấy sự thông minh, nhanh trí của các nhân vật, đặc biệt là nhân vật Oa-rân và Ba-brơ. Họ đã sử dụng những thủ đoạn tinh vi để lừa gạt kẻ sát nhân và đưa hắn ra ánh sáng.
b. Giá trị nghệ thuật
- Nghệ thuật kể chuyện hấp dẫn: Tác giả sử dụng một lối kể chuyện sinh động, lôi cuốn người đọc vào câu chuyện ngay từ những dòng đầu tiên. Câu văn ngắn gọn, súc tích, giàu hình ảnh, tạo nên một nhịp điệu nhanh, làm tăng thêm sự hồi hộp, tò mò cho người đọc.
- Xây dựng nhân vật thành công: Các nhân vật trong truyện được xây dựng một cách sinh động, có cá tính riêng biệt.
- Tình huống truyện kịch tính: Tác giả khéo léo tạo ra những tình huống bất ngờ, những tình tiết gay cấn, khiến người đọc không thể rời mắt khỏi trang sách.
- Ngôn ngữ giàu hình ảnh: Ngôn ngữ của tác phẩm giàu hình ảnh, so sánh, giúp người đọc dễ dàng hình dung ra những cảnh vật, con người và sự kiện trong truyện.
Sơ đồ tư duy về văn bản Kẻ sát nhân lộ diện (Sác-lơ Uy-li-am):
Gioóc Cle-mơn với vẻ ngoài bình tĩnh, thực sự cảm thấy lo lắng khi phong bì bị đánh máy.
Cuộc điều tra và quá trình phá án.
Bí mật vụ án dần được làm sáng tỏ, kẻ sát nhân thực sự đã lộ diện.
