1. Tìm hiểu chung
a. Xuất xứ
Bài thơ Tiếng Việt được in trong tập thơ Mấy trắng của đời tôi.
b. Bố cục
- Phần 1 (Từ đầu… tiếng Việt như rừng): Bốn khổ thơ đầu nói về những hình ảnh, âm thanh cuộc sống mà tiếng nói của con người đã hòa quyện trong đó.
- Phần 2 (Chưa chữ viết… những con đường): Những hình ảnh làm nổi bật vẻ đẹp của tiếng Việt.
- Phần 3 (Một đảo nhỏ… dân tộc Việt): Súc mạnh trường tồn và sự lan tỏa của tiếng Việt
- Phần 4 (Còn lại): Cách nhà thơ thể hiện tình cảm đối với tiếng Việt.
c. Thể loại
Thơ tám chữ
d. Phương thức biểu đạt
Biểu cảm kết hợp miêu tả
2. Giá trị nội dung, nghệ thuật
a. Giá trị nội dung
Bài thơ Tiếng Việt Lưu Quang Vũ được viết bằng cái tình đậm đà và thắm thiết và cũng chứa đựng đầy nét nhân ái của con người Việt Nam. Tuy viết về tiếng Việt nhưng nhà thơ đã không bắt đầu bằng những khái niệm trừu tượng mà đó chính là những hình ảnh giản dị và thân thuộc. Đó là những câu thơ giàu sức gợi để con người ta có thể cảm nhận được cuộc sống sinh hoạt của người dân Việt Nam. Bởi chính cuộc sống áy đã hình thành và nuôi dưỡng tiếng nói của dân tộc. Đó cũng chính là lý do nhà thơ đã gợi lên một không gian làng quê thân thuộc và dấu yêu. Và mọi mặt của cuộc sống đều góp phần tạo nên hồn cốt của tiếng Việt. Đó là cái hay của tiếng dân tộc mình
b. Giá trị nghệ thuật
Tiếng Việt thể hiện những nét đặc sắc trong bút pháp, phong cách nghệ thuật thơ Lưu Quang Vũ. Bài thơ đều viết về những cảnh vùng quê, con người giản dị Việt Nam cùng hòa quyện hình ảnh hiện thực và tưởng tượng thúc đẩy nhau làm các câu thơ trở nên dồn dập, theo nhịp điệu. Bên cạnh đó, độc giả còn bị chinh phục bởi tính nhạc phong phú, tinh tế. Thể thơ tám chữ với lối gieo vần phóng khoáng và cách ngặt nhịp biến hoá khiến cho bài thơ trở thành một bản nhạc không bao giờ dứt. Nhịp thơ khi trầm lắng, khoan thai, tha thiết, khi sôi nổi, dồn dập, mạnh mẽ… Nội dung tư tưởng lớn lao, sâu sắc được diễn tả bằng một bút pháp nghệ thuật điêu luyện, tài hoa.
Sơ đồ tư duy về văn bản Tiếng Việt (Lưu Quang Vũ):
Bài thơ "Tiếng Việt" được in trong tập thơ "Mây trắng của đời tôi" của Lưu Quang Vũ.
Bài thơ được chia thành các phần:
Phần 1: Miêu tả những âm thanh, hình ảnh quen thuộc của cuộc sống, nơi tiếng nói của con người hòa quyện.
Phần 2: Làm nổi bật vẻ đẹp của tiếng Việt.
Phần 3: Thể hiện sức mạnh trường tồn và sự lan tỏa của tiếng Việt.
Phần 4: Cách nhà thơ thể hiện tình cảm với tiếng Việt.
Đây là một bài thơ tự do.
Phương thức biểu đạt của bài thơ là biểu cảm kết hợp miêu tả.
Bài thơ "Tiếng Việt" được viết bằng tình cảm sâu đậm, thắm thiết và chứa đựng nét nhân ái của con người Việt Nam. Nhà thơ không bắt đầu bằng những khái niệm trừu tượng mà bằng những hình ảnh giản dị, thân thuộc về cuộc sống sinh hoạt của người dân Việt Nam, bởi chính cuộc sống đã hình thành và nuôi dưỡng tiếng nói dân tộc.
Bài thơ thể hiện những nét đặc sắc trong phong cách nghệ thuật của Lưu Quang Vũ. Bài thơ hòa quyện giữa hình ảnh hiện thực và tưởng tượng, tạo nên nhịp điệu dồn dập. Thể thơ tám chữ với cách gieo vần phóng khoáng và ngắt nhịp linh hoạt tạo nên tính nhạc phong phú, tinh tế.
Nội dung tư tưởng lớn lao, sâu sắc được diễn tả bằng một bút pháp nghệ thuật điêu luyện, tài hoa.
