Phò giá về kinh (Tụng giá hoàn kinh sư - Trần Quang Khải)

1. Tiểu sử

- Trần Quang Khải sinh năm 1241, mất năm 1294, con trai thứ ba của vua Trần Thái Tông.

- Ông là một võ tướng kiệt xuất, được phong Thượng tướng, có công rất lớn trong hai cuộc kháng chiến chống Mông - Nguyên (1284-1285; 1287-1288), đặc biệt là trong hai trận chiến thắng ở Hàm Tử và Chương Dương.

- Ông còn là người có nhiều vần thơ “sâu lí xa thú” (Phan Huy Chú).

2. Sự nghiệp

Không những là võ tướng kiệt xuất, Trần Quang Khải còn là người học rộng, tài cao. Ông có một số tác phẩm nổi bật:

- Tụng giá hoàn kinh sư.

- Phúc hưng viên.

- Lưu gia độ.

- Dã thự.

- Xuân nhật hữu cảm.

Sơ đồ tư duy về tác giả Trần Quang Khải:

Trần Quang Khải sinh năm 1242, mất năm 1294, là con trai thứ ba của vua Trần Thái Tông.

Ông là một tướng lĩnh tài ba, được phong Thượng tướng và có đóng góp lớn trong hai cuộc kháng chiến chống quân Mông - Nguyên (1284-1285; 1287-1288), đặc biệt nổi bật trong các trận chiến thắng tại Hàm Tử và Chương Dương.

Ông còn là một người làm thơ hay, với những vần thơ "sâu sắc, ý nghĩa xa vời" (theo Phan Huy Chú).

Trần Quang Khải không chỉ giỏi quân sự mà còn là người học vấn rộng, tài năng xuất chúng. Ông có một số tác phẩm đáng chú ý:

- Tụng giá hoàn kinh sư.

- Phúc hưng viên.

- Lưu gia độ.

- Dã thự.

- Xuân nhật hữu cảm.

1. Tìm hiểu chung

a. Xuất xứ

- Bài thơ “Phò giá về kinh” được làm khi ông đi đón Thái thượng hoàng Trần Thánh Tông và vua Trần Nhân Tông về Thăng Long (Hà Nội ngày nay) ngay sau chiến thắng Chương Dương, Hàm Tử và giải phóng kinh đô năm 1285.

b. Bố cục: 2 đoạn

- Đoạn 1 (Hai câu đầu): Hào khí chiến thắng.

- Đoạn 2 (Hai câu cuối): Khát vọng hòa bình.

c. Thể loại

- Bài thơ được viết theo thể ngũ ngôn tứ tuyệt Đường luật.

d. Ý nghĩa nhan đề

"Tụng giá hoàn kinh sư" nghĩa là "Phò giá về kinh". Tựa đề nêu lên một sự kiện lịch sử, nhưng sâu xa còn là nguyên cớ gợi cảm hứng cho nhà thơ. Bởi lẽ, sự kiện đưa vua trở về kinh đô đánh dấu chiến thắng của quân ta, khẳng định đất nước ta sạch bóng quân thù, quê hương dã trở lại những ngày thanh bình.

2. Giá trị nội dung và nghệ thuật

a. Giá trị nội dung

Bài thơ ra đời trong không khí hào hùng, ngây ngất men say của vinh quang chiến thắng. Thể hiện sự sáng suốt của vị cầm quân lo việc lớn và khát vọng đất nước thái bình thịnh trị.

b. Giá trị nghệ thuật

- Thể thơ ngũ ngôn tứ tuyệt cô đọng, hàm súc.

- Giọng điệu sảng khoái, hân hoan, tự hào.

- Hình thức diễn đạt cô đúc, dồn nén cảm xúc vào bên trong ý tưởng.

Sơ đồ tư duy về bài thơ Phò giá về kinh:

Bài thơ "Phò giá về kinh" được sáng tác khi tác giả đi đón Thái thượng hoàng Trần Thánh Tông và vua Trần Nhân Tông về Thăng Long (Hà Nội ngày nay) sau chiến thắng Chương Dương, Hàm Tử và việc giải phóng kinh đô năm 1285.

Bài thơ gồm hai đoạn:

Đoạn 1 (Hai câu đầu): Thể hiện hào khí chiến thắng.

Đoạn 2 (Hai câu cuối): Bày tỏ khát vọng hòa bình.

Bài thơ được viết theo thể ngõ ngôn tứ tuyệt Đường luật.

Tựa đề "Phò giá về kinh" (Tụng giá hoàn kinh sư) chỉ sự kiện lịch sử đưa vua về kinh đô, đồng thời gợi lên niềm vui chiến thắng, đất nước sạch bóng quân thù và quê hương trở lại thanh bình.

Bài thơ ra đời trong không khí hào hùng của chiến thắng, thể hiện sự sáng suốt của người lãnh đạo và khát vọng đất nước thái bình, thịnh trị.

Bài thơ sử dụng thể thơ ngũ ngôn tứ tuyệt, cô đọng, hàm súc.

Bài thơ có điệu sảng khoái, hân hoan, tự hào.

Bài thơ có hình thức diễn đạt cô đúc, dồn nén cảm xúc vào ý tưởng.