1. Tìm hiểu chung
a. Xuất xứ
Truyện ngắn Chiếc lược ngà được viết năm 1966 (khi tác giả hoạt động ở chiến trường Nam Bộ) và được đưa vào tập truyện cùng tên
b. Ý nghĩa nhan đề
Chiếc lược ngà là một nhan đề hay thể hiện nội dung, tư tưởng và chủ đề của tác phẩm. Đó chính là hình tượng nghệ thuật chứa đựng tình cảm cha con sâu nặng, thiêng liêng. Với bé Thu, chiếc lược ngà là kỉ vật của người cha, là tình cảm yêu mến nhớ thương của người cha chiến sĩ nơi chiến khu dành cho mình.
c. Tóm tắt
Ông Sáu đi kháng chiến. Mãi khi con gái lên tám tuổi, ông mới có dịp về thăm nhà. Bé Thu không nhận ra ch vì cái sẹo trên mặt làm ba em không còn giống với người trong bức ảnh chụp mà em đã biết. Em đối xử với ba như với người xa lạ. Đến lúc Thu nhận ra cha, tình cha con thức dậy mãnh liệt trong em thì cũng là lúc ông Sáu phải ra đi. Ở khu căn cứ, người cha dồn hết tình cảm yêu quý, nhớ thương cho đứa con vào việc làm chiếc lược bằng ngà voi để tặng cô con gái bé bỏng. Trong một trận cần, ông hi sinh. Trước lúc nhắm mắt, ông còn kịp trao cây lược cho người bạn.
d. Bố cục
- Phần 1 (từ đầu đến “chị cũng không muốn bắt nó về”): Ông Sáu trở về thăm nhà trong ba ngày nghỉ phép nhưng bé Thu không nhận ông là ba
- Phần 2 (tiếp theo đến “vừa nói vừa từ từ tuột xuống”): Bé Thu nhận ra ba và cuộc chia tay của hai cha con
- Phần 3 (còn lại): Ông Sáu hi sinh ở chiến trường và chuyện chiếc lược ngà
e. Thể loại: truyện ngắn
f. Phương thức biểu đạt: tự sự kết hợp miêu tả, biểu cảm
2. Giá trị nội dung, nghệ thuật
a. Giá trị nội dung
Đoạn trích Chiếc lược ngà đã thể hiện thật cảm động tình cha con sâu nặng và cao đẹp trong cảnh ngộ éo le của chiến tranh
b. Giá trị nghệ thuật
- Tình huống bất ngờ mà tự nhiên, hợp lí
- Nghệ thuật miêu tả tâm lí và xây dựng tính cách nhân vật đặc biệt là nhân vật trẻ em
Sơ đồ tư duy về văn bản Chiếc lược ngà:
Truyện ngắn "Chiếc lược ngà" được viết năm 1966, khi tác giả đang tham gia chiến đấu ở Nam Bộ. Tên truyện rất hay, thể hiện được nội dung, tư tưởng và chủ đề chính của tác phẩm: tình cảm cha con sâu nặng và thiêng liêng.
Với bé Thu, chiếc lược ngà là vật kỷ niệm của cha, chứa đựng tình yêu thương và nỗi nhớ thương của người cha chiến sĩ dành cho con gái.
Ông Sáu đi kháng chiến, đến khi bé Thu lên tám tuổi mới có dịp về thăm nhà. Vì vết sẹo trên mặt, Thu không nhận ra cha mình. Em đối xử với ba như người xa lạ. Chỉ đến khi Thu nhận ra cha, tình cảm cha con trỗi dậy mạnh mẽ thì ông Sáu lại phải ra đi.
Ở khu căn cứ, người cha dồn hết tình yêu thương, nhớ nhung vào việc làm chiếc lược ngà để tặng con gái. Nhưng trong một trận chiến, ông đã hi sinh. Trước khi qua đời, ông còn kịp trao chiếc lược cho người bạn.
Phần 1: Ông Sáu trở về thăm nhà trong ba ngày nghỉ phép nhưng bé Thu không nhận ra ông.
Phần 2: Bé Thu nhận ra ba và cuộc chia tay đầy xúc động của hai cha con.
Phần 3: Ông Sáu hi sinh ở chiến trường và câu chuyện về chiếc lược ngà.
Đoạn trích "Chiếc lược ngà" đã thể hiện thật cảm động tình cha con sâu nặng và cao đẹp trong hoàn cảnh éo le của chiến tranh.
Tác phẩm sử dụng tình huống bất ngờ nhưng tự nhiên, hợp lý. Nghệ thuật miêu tả tâm lý nhân vật, đặc biệt là tâm lý trẻ em, được thể hiện rất thành công.
