Người thầy đầu tiên (Ai-tơ-ma-tốp) 8

1. Tiểu sử

- Ai-ma-tốp (1928 – 2008) là nhà văn Cư-rơ-gư-xtan, một nước cộng hoà ờ vùng Trung Á, thuộc Liên Xô trước đây

- Hoạt động văn học của Ai-ma-tốp bắt đầu từ năm 1952, khi ông là sinh viên Trường Đại học Nông nghiệp Cư-rơ-gư-xtan. Từ năm 1956 đến năm 1958 ông học Trường viết văn M. Goóc-ki ở Mát-xcơ-va. Sau khi tốt nghiệp (1959), Ai-ma-tốp làm phóng viên báo Sự thật thường trú tại Cư-rơ-gư-xtan.

- Tác phẩm đầu tiên khiến Ai-ma-tốp nổi tiếng là tập truyện Núi đồi và thảo nguyên (được tặng giải thưởng Lê-nin về văn học năm 1963).

2. Sự nghiệp văn học

- Tác phẩm của Ai-tơ-ma-tốp chủ yếu viết về cuộc sống khắc nghiệt mà cũng rất giàu chất thơ ở quê hương ông. Lối viết của Ai-ma-tốp cô động, hàm súc, có nhiều cách tân độc đáo trong nghệ thuật kể chuyện.

- Nhiều tác phẩm của ông từ lâu đã rất quen thuộc với bạn đọc Việt Nam như Cây phong non trùm khăn đỏ (1961), Người thầy đầu tiên (1962), Con tàu trắng (1970), Và một ngày dài hơn thế kỉ (1980),...

1. Tìm hiểu chung

a. Xuất xứ

- Trích Người thầy đầu tiên (1962) – Câu chuyện xảy ra ở một vùng quê hẻo lánh thuộc nước Cộng hòa Cư-rơ-gư-xtan giữa những năm 20 của thế kỉ XX. Sau khi nội chiến tại nước Nga kết thúc, anh thương binh Đuy-sen trở về làng mở lớp học trẻ em nghèo với bao khó khăn, thử thách, có cả máu và nước mắt. Ở vùng quê này, tư tưởng phong kiến và giả trưởng còn nặng nề, do đó, phụ nữ và trẻ mồ côi bị coi thường, rẻ rúng. Cô bé An-tư-nai lớn lên, đi học trường làng và gặp người thầy đầu tiên của mình. Trải qua bao sóng gió, An-tư-nai đã trưởng thành. Họ gặp lại nhau trog một hoàn cảnh trớ trêu: Thầy Đuy-sen năm xưa trở thành bác đưa thư, cô bé An-tư-nai đã là viện sĩ.

- Đoạn trích trong SGK kể về một sự kiện đau buồn của An-tư-nai khi cô còn học ở trường làng. Gắn với sự kiện ấy là hình ảnh thầy Đuy-sen, người thầy đầu tiên của cô.

b. Bố cục: 3 phần

- Phần 1 (từ đến “Tôi đáp”):

- Phần 2 (tiếp đến “cất tiếng cười vô cớ”):

- Phần 3 (còn lại):

c. Thể loại: truyện ngắn

d. Phương thức biểu đạt: tự sự kết hợp miêu tả, biểu cảm

e. Tóm tắt

Văn bản Người thầy đầu tiên kể về thầy giáo Đuy-sen, người thầy đầu tiên của ngôi làng Cư-rơ-gư-dơ-xtan. Không chỉ là một người thầy giáo hết lòng vì học trò, thầy Đuy-sen còn đồng hành với từng học sinh trên con đường đi học mỗi sáng. Một trong những học trò nổi bật nhất của thầy chính là cô bé An-tư-nai thông minh lanh lợi. Tận mắt chứng kiến những tâm huyết của thầy giáo trong việc giúp học sinh qua con suối lạnh giá, hay lặng lẽ chịu đựng sự châm chọc của những kẻ qua đường, An-tư-nai càng cảm động và biết ơn thầy hơn. Câu chuyện là một minh chứng rõ nhất về tình cảm thầy trò cao quý và thiêng liêng.

2. Giá trị nội dung, nghệ thuật

a. Giá trị nội dung

Người thầy đầu tiênca ngợi người thầy Đuy-sen với những tâm huyết, sự tận tụy và tình cảm mà thầy dành cho học sinh của mình, đặc biệt là An-tư-nai. Người thầy Đuy-sen đã thay đổi cuộc đời của cô bé An-tư-nai, người đã vun trồng ước mơ, hy vọng cho những học trò nhỏ. 

b. Giá trị nghệ thuật

 - Ngòi bút đậm chất hội họa

- Sự chuyển đổi nhân vật người kể chuyện linh hoạt, độc đáo

- Ngôn ngữ đối thoại của các nhân vật gần gũi, khắc họa tính cách nhân vật