1. Tìm hiểu chung
a. Ý nghĩa nhan đề
- Với nhan đề “Lặng lẽ Sa Pa”, truyện ngắn của Nguyễn Thành Long đã thể hiện rõ tư tưởng chủ đề của tác phẩm: thông qua việc viết về nơi nghỉ mát êm đềm, thơ mộng, tác giả ca ngợi những con người hết lòng vì công việc, vì cuộc sống mới. Đó chính là anh thanh niên làm công tác khí tượng trên đỉnh Yên Sơn, ông kĩ sư dưới vườn rau Sa Pa, anh cán bộ nghiên cứu bản đồ sét. Tất cả đều đang cống hiến lặng lẽ âm thầm.
- Nhan đề của tác phẩm vừa gợi ra vẻ đẹp của thiên nhiên Sa Pa, vừa thể hiện sự lớn lao của những con người trên mảnh đất ấy. Với tên truyện như vậy, phải chăng tác giả đã lấy địa danh làm nền để khắc họa vẻ đẹp con người?
b. Tóm tắt
Lặng lẽ Sa Pa kể về cuộc gặp gỡ tình cờ giữa các nhân vật: ông họa sĩ già, cô kỹ sư trẻ, bác lái xe và anh thanh niên làm khí tượng trong vòng nửa giờ trên đỉnh núi Yên Sơn khi xe dừng lại. Ông họa sĩ và cô gái lên thăm nơi ở và làm việc của anh thanh niên trên núi. Anh bộc bạch với họ về công việc, về cuộc sống, về những suy nghĩ của mình. Ông họa sĩ đã kịp ghi lại ký họa chân dung anh. Anh muốn giới thiệu với ông họa sĩ những người khác xứng đáng hơn để vẽ. Họ chia tay nhau trong niềm xúc động.
c. Xuất xứ, hoàn cảnh sáng tác
- Truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa là kết quả của chuyến đi lên Lào Cai trong mùa hè 1970 của tác giả.
- Truyện rút từ tập Giữa trong xanh in năm 1972.
d. Bố cục: 3 phần
- Phần 1 (từ đầu đến “Kìa, anh ta kia”): Anh thanh niên qua lời kể của bác lái xe.
- Phần 2 (tiếp theo đến “không có vật gì như thế”): Cuộc gặp gỡ, trò chuyện giữa ông họa sĩ, cô kĩ sư và anh thanh niên.
- Phần 3 (còn lại): Cuộc chia tay giữa ba người
2. Giá trị nội dung, nghệ thuật
a. Giá trị nội dung
Truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa khắc họa thành công hình ảnh những người lao động bình thường, mà tiêu biểu là anh thanh niên làm công tác khí tượng ở một mình trên đỉnh núi cao. Qua đó, truyện khẳng định vẻ đẹp của con người lao động và ý nghĩa của những công việc thầm lặng.
b. Giá trị nghệ thuật
- Xây dựng tình huống hợp lí, cách kể chuyện tự nhiên.
- Nhân vật chính được miêu tả từ nhiều điểm nhìn.
- Kết hợp tự sự, miêu tả, biểu cảm, bình luận.
- Truyện ngắn giàu chất thơ:
+ Chất thơ toát ra từ phong cảnh thiên nhiên Sa Pa
+ Vẻ đẹp của con người nơi Sa Pa.
- Lời văn mượt mà, trau chuốt, đầy chất thơ, giàu chất hội họa, trong trẻo.
Sơ đồ tư duy văn bản Lặng lẽ Sa Pa:
Truyện ngắn "Lặng lẽ Sa Pa" của Nguyễn Thành Long thể hiện tư tưởng ca ngợi những con người âm thầm, lặng lẽ đóng góp cho công việc và cuộc sống mới, điển hình là anh thanh niên làm khí tượng, ông kỹ sư và anh cán bộ nghiên cứu bản đồ.
Nhan đề "Lặng lẽ Sa Pa" vừa gợi vẻ đẹp thiên nhiên, vừa thể hiện sự vĩ đại của con người nơi đây, cho thấy tác giả muốn khắc họa vẻ đẹp của con người thông qua địa danh này.
Truyện kể về cuộc gặp gỡ bất ngờ giữa ông họa sĩ, cô kỹ sư, bác lái xe và anh thanh niên làm khí tượng trên đỉnh Yên Sơn. Anh thanh niên chia sẻ về công việc, cuộc sống và những suy nghĩ của mình. Ông họa sĩ đã vẽ chân dung anh và anh muốn giới thiệu những người xứng đáng hơn để vẽ.
Truyện "Lặng lẽ Sa Pa" được rút ra từ chuyến đi Lào Cai năm 1970 của tác giả và in trong tập "Giữa trong xanh" năm 1972.
Phần 1: Giới thiệu anh thanh niên qua lời kể của bác lái xe.
Phần 2: Cuộc trò chuyện giữa ông họa sĩ, cô kỹ sư và anh thanh niên.
Phần 3: Cuộc chia tay giữa ba người.
Truyện khắc họa thành công hình ảnh người lao động bình thường, đặc biệt là anh thanh niên làm khí tượng trên núi cao, khẳng định vẻ đẹp của con người lao động và ý nghĩa của những công việc thầm lặng.
Truyện sử dụng tình huống hợp lý, cách kể chuyện tự nhiên, miêu tả nhân vật từ nhiều góc độ và kết hợp các phương pháp tự sự, miêu tả, biểu cảm, bình luận.
Truyện mang chất thơ, lời văn mượt mà, trau chuốt, giàu chất hội họa và trong trẻo, thể hiện vẻ đẹp của con người Sa Pa.
