1. Tìm hiểu chung
a. Xuất xứ
(Dẫn theo Ngữ văn 6, tập hai, NXB Giáo dục, Hà Nội, 2002, tr. 135 – 138)
- Năm 1854, Preng-klin Pi-ơ-xơ (Franklin Pierce), tổng thống thứ 14 của Hoa Kỳ đã viết thư tới Xi-át-tơn, ngỏ ý muốn mua phần đất người da đỏ đang sở hữu. Đáp lại, thủ lĩnh Xi-át-tơn đã thực hiện một diễn từ ứng khẩu trước Thống đốc Ai-xớc Xti-vần (Isaac Stevens). Diễn này được dịch sang tiếng Anh qua ba thổ ngữ của người da đỏ nên có nhiều phiên bản khác nhau.
- Đây là một bức thư nổi tiếng, từng được nhiều người xem là một trong những văn bản hay nhất về thiên nhiên và môi trường
- Bản dịch trong SGK được thực hiện căn cứ vào bản tiếng Anh do bác sĩ Hen-ry A.X-mít (Henry A. Smith) cho đăng tải trên tờ Ngôi sao Chủ nhật của Xi-át-tơn (Seattle Sunday Star), số 29, tháng 10 năm 1887.
b. Bố cục: 3 đoạn
- Đoạn 1 (Từ đầu … đến "cha ông chúng tôi"): Những điều thiêng liêng trong kí ức người da đỏ.
- Đoạn 2 (Tiếp theo … đến "Đều có sự ràng buộc"): Những lo âu của người da đỏ về đất đai môi trường sẽ bị tàn phá bởi người da trắng.
- Đoạn 3 (Còn lại): Kiến nghị của người da đỏ về việc bảo vệ môi trường, đất đai.
c. Thể loại: văn bản nhật dụng
d. Chủ đề: thiên nhiên và môi trường
2. Giá trị nội dung, nghệ thuật
a. Giá trị nội dung
Bức thư của thủ lĩnh da đỏ đã đặt ra được một vấn đề bức xúc, có ý nghĩa to lớn đối với toàn nhân loại: Con người phải sống hòa hợp với thiên nhiên, phải chăm lo bảo vệ môi trường và thiên nhiên như bảo vệ mạng sống của mình.
b. Giá trị nghệ thuật
Văn bản Bức thư của thủ lĩnh da đỏ đã có sự kết hợp thành công giữa giọng văn truyền cảm với lối sử dụng phép so sánh, nhân hóa, điệp ngữ phong phú đa dạng.
Sơ đồ tư duy văn bản Diễn từ ứng khẩu của thủ lĩnh da đỏ Xi-át-tơn:
Xi-át-tơn (1786-1866) là thủ lĩnh của các bộ lạc da đỏ Đu-oa-mót (Duwamish) và Xơ-qua-mớt (Suquamish), những người đầu tiên sinh sống trên vùng đất rộng lớn của Bắc Mỹ.
Năm 1854, Tổng thống Franklin Pierce của Hoa Kỳ đã viết thư cho Xi-át-tơn, muốn mua đất của người da đỏ. Đáp lại, Xi-át-tơn đã có bài diễn văn trước Thống đốc Isaac Stevens. Bài diễn văn này được dịch ra tiếng Anh qua nhiều ngôn ngữ của người da đỏ nên có nhiều phiên bản khác nhau.
Đây là một bức thư nổi tiếng, được nhiều người đánh giá cao về giá trị văn học, đặc biệt là về chủ đề thiên nhiên và môi trường.
Bản dịch trong sách giáo khoa dựa trên bản tiếng Anh do bác sĩ Henry A. Smith đăng trên tờ báo Seattle Sunday Star vào tháng 10 năm 1887.
Bài diễn văn được chia thành các đoạn chính:
- Đoạn 1 (đến "cha ông chúng tôi"): Kể về những điều thiêng liêng trong ký ức của người da đỏ.
- Đoạn 2 (tiếp theo đến "Đều có sự ràng buộc"): Thể hiện những lo lắng của người da đỏ về việc đất đai và môi trường sẽ bị tàn phá.
- Đoạn 3-4: (không đề cập trong nội dung gốc)
- Đoạn 5 (phần còn lại): Đưa ra kiến nghị của người da đỏ về việc bảo vệ môi trường và đất đai.
Đây là một văn bản nhật dụng, thuộc thể loại thư. Chủ đề chính là thiên nhiên và môi trường.
Bài diễn văn của Xi-át-tơn đã đặt ra một vấn đề cấp bách, có ý nghĩa lớn lao đối với toàn nhân loại: Con người cần sống hòa hợp với thiên nhiên, bảo vệ môi trường như bảo vệ mạng sống của mình.
Bài diễn văn kết hợp thành công giọng văn truyền cảm với việc sử dụng các biện pháp tu từ như so sánh, nhân hóa, điệp ngữ một cách phong phú và đa dạng.
