Soạn bài Đọc văn - cuộc chơi tìm ý nghĩa SGK Ngữ văn 8 tập 2 Kết nối tri thức - chi tiết

Trước khi đọc 1

Câu 1 (trang 67, SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Sách văn học hấp dẫn đối với nhiều người. Điều gì đã tạo nên sức cuốn hút ấy?

Phương pháp giải:

Đưa ra suy luận của em.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Sách văn học hấp dẫn đối với nhiều người, trong đó có thể có em. Điều tạo nên sức cuốn hút ấy là những từ ngữ được trau chuốt kỹ càng và ý nghĩa ẩn dụ phía sau câu từ, những bài học nhân sinh rút ra từ tác phẩm.

- Những từ ngữ được trau chuốt kỹ càng

- Ý nghĩa ẩn dụ phía sau câu từ

- Những bài học nhân sinh rút ra từ tác phẩm.

Sách văn học hấp dẫn đối với nhiều người, trong đó có thể có em. Điều gì đã tạo nên sức cuốn hút ấy là những câu chuyện những bài học tạo lên ý nghĩa tiềm ẩn ở bên trong. Sách văn học không chỉ ở trong văn bản mà còn nằm ở trong mối liên hệ nhiều mặt giữa văn bản với cuộc đời.

Trước khi đọc 2

Câu 2 (trang 67, SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Có những tác phẩm văn học cần được đọc đi đọc lại nhiều lần. Theo em, thực tế đó nói lên điều gì?

Phương pháp giải:

Trình bày quan điểm của em.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Có những tác phẩm văn học cần được đọc đi đọc lại nhiều lần. Thực tế đó cho thấy một tác phẩm luôn có rất nhiều tầng nghĩa và cách hiểu khác nhau, phải đọc đi đọc lại mới có thể hiểu được hết những ý nghĩa ấy.

Một tác phẩm luôn có rất nhiều tầng nghĩa và cách hiểu khác nhau, phải đọc đi đọc lại mới có thể hiểu được hết những ý nghĩa ấy.

Đọc văn bản 1

Câu 1 (trang 67, SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Tác giả quan niệm đọc văn là gì?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ văn bản để trả lời.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Tác giả quan niệm đọc văn là thông qua văn bản văn học mà đọc hiểu được thế giới và cuộc đời, đi tìm ý nghĩa nhân sinh, ý nghĩa cuộc đời qua văn bản văn học.

Là thông qua văn bản văn học mà đọc hiểu được thế giới, đi tìm ý nghĩa nhân sinh, ý nghĩa cuộc đời.

Đọc văn bản 2

Câu 2 (trang 67, SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Các cách diễn đạt “vì thế”, “mới thực sự là”, “vậy nên”, “thực tế cho thấy” có tác dụng gì?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ văn bản để trả lời.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Các cách diễn đạt “vì thế”, “mới thực sự là”, “vậy nên”, “thực tế cho thấy” có tác dụng liên kết câu văn và tăng tính thuyết phục cho các lập luận được nêu ra.

Liên kết câu văn và tăng tính thuyết phục cho các lập luận được nêu ra.

Đọc văn bản 3

Câu 3 (trang 68, SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Theo tác giả, đọc văn là cuộc chơi. Phải chăng đã tham gia chơi thì phải tôn trọng luật của nó?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ văn bản để trả lời.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Theo tác giả, đọc văn là cuộc chơi. Đã tham gia chơi thì phải tôn trọng luật của nó, dựa trên cấu tạo của văn bản để đọc hiểu, không bị lạc đề hay hiểu quá xa nội dung được nhắc đến. Mặt khác, người đọc cũng có quyền liên tưởng và lý giải, miễn sao không phương hại đến tính toàn vẹn của tác phẩm.

- Đã tham gia chơi thì phải tôn trọng luật của nó

- Mặt khác, người đọc cũng có quyền liên tưởng và lý giải, miễn sao không phương hại đến tính toàn vẹn của tác phẩm.

Đọc văn bản 4

Câu 4 (trang 68, SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Cách nêu bằng chứng trong văn bản này có gì khác với văn bản “Nhà thơ của quê hương làng cảnh Việt Nam”

Phương pháp giải:

Nhớ lại văn bản đã được học và so sánh sự khác nhau.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Cách nêu bằng chứng trong văn bản này khác với văn bản “Nhà thơ của quê hương làng cảnh Việt Nam”. Trong văn bản “Nhà thơ của quê hương làng cảnh Việt Nam”, dẫn chứng được liệt kê dày đặc hơn, xuyên suốt các đoạn văn trong văn bản. Đến với văn bản này, số lượng dẫn chứng ít hơn và phân bổ tập trung hơn.

- Văn bản “Nhà thơ của quê hương làng cảnh Việt Nam”, dẫn chứng được liệt kê dày đặc hơn, xuyên suốt các đoạn văn trong văn bản.

- Văn bản này, số lượng dẫn chứng ít hơn và phân bổ tập trung hơn.

Sau khi đọc 1

Câu 1 (trang 69, SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Luận đề của văn bản Đọc văn – cuộc chơi tìm ý nghĩa là gì?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ văn bản để trả lời.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Luận đề của văn bản Đọc văn – cuộc chơi tìm ý nghĩa là quá trình đi tìm ý nghĩa của văn bản thông qua hoạt động đọc.

Quá trình đi tìm ý nghĩa của văn bản thông qua hoạt động đọc.

Luận đề của văn bản Đọc văn - cuộc chơi tìm ý nghĩa là:

Luận đề 1: Văn học có một đặc điểm quan trọng là có ý nghĩa nhưng đó là ý nghĩa tiềm ẩn.

Luận đề 2: Ý nghĩa của văn học không chỉ nằm trong văn bản mà còn nằm trong mối liên hệ nhiều mặt giữa văn bản, mà còn nằm trong mối liên hệ nhiều mặt giữa văn bản với cuộc đời.

Luận đề 3: Tác phẩm văn học và đọc văn thật sự là một hiện tượng diệu kì

Luận đề 4: Đọc văn là nền tảng của học văn.

Sau khi đọc 2

Câu 2 (trang 69, SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Em hãy chỉ ra các luận điểm trong văn bản. Các luận điểm đó có tác dụng làm rõ những khía cạnh nào của luận đề?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ văn bản để trả lời.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Các luận điểm trong văn bản:

- Văn học có một đặc điểm quan trọng là mang ý nghĩa tiềm ẩn.

- Có nhiều phương pháp khác nhau để nắm bắt ý nghĩa văn bản.

- Ý nghĩa của văn bản có mối liên hệ mật thiết với cuộc đời.

- Thưởng thức văn học cũng cần tuân theo quy luật để không làm phương hại tới tính toàn vẹn của tác phẩm.

- Tác phẩm văn học và đọc văn là một hiện tượng diệu kỳ.

- Đọc văn là nền tảng của học văn.

=> Các luận điểm trên làm rõ tầm quan trọng, ý nghĩa, cũng như các khía cạnh khác nhau liên quan đến luận đề.

- Văn học có một đặc điểm quan trọng là mang ý nghĩa tiềm ẩn.

- Có nhiều phương pháp khác nhau để nắm bắt ý nghĩa văn bản.

- Ý nghĩa của văn bản có mối liên hệ mật thiết với cuộc đời.

- Thưởng thức văn học cũng cần tuân theo quy luật để không làm phương hại tới tính toàn vẹn của tác phẩm.

- Tác phẩm văn học và đọc văn là một hiện tượng diệu kỳ.

- Đọc văn là nền tảng của học văn.

=> Tác dụng: làm rõ tầm quan trọng, ý nghĩa, cũng như các khía cạnh khác nhau.

* Các luận điểm trong tác phẩm gồm những luận điểm sau:

- Văn học có đặc điểm quan trọng là có ý nghĩa nhưng đó là ý nghĩa tiềm ẩn.

- Người ta xây dựng nên nhiều lí thuyết và phương pháp để nắm bắt ý nghĩa

- Ý nghĩa của văn học không chỉ nằm trong văn bản mà còn nằm trong mối liên hệ nhiều mặt giữa văn bản, mà còn nằm trong mối liên hệ nhiều mặt giữa văn bản với cuộc đời.

* Các luận điểm đã làm rõ và chứng minh các vấn đề, ý nghĩa khác nhau của văn bản nhằm hướng tới các khía cạnh khác nhau của luận đề về mặt ý nghĩa cũng như lý thuyết.

Sau khi đọc 3

Câu 3 (trang 69, SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Tác giả cho rằng ý nghĩa của tác phẩm văn học thường không cố định. Câu văn nào trong văn bản giúp em hiểu rõ về vấn đề này?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ văn bản để trả lời.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Tác giả cho rằng ý nghĩa của tác phẩm văn học thường không cố định. Câu văn trong văn bản giúp em hiểu rõ về vấn đề này là: Ý nghĩa của văn học không chỉ nằm trong văn bản mà còn nằm trong mối liên hệ nhiều mặt giữa văn bản và cuộc đời.

Câu văn: “Ý nghĩa của văn học không chỉ nằm trong văn bản mà còn nằm trong mối liên hệ nhiều mặt giữa văn bản và cuộc đời”.

Tác giả cho rằng ý nghĩa của tác phẩm văn học thường không cố định. Câu văn: “Ý nghĩa văn bản không chỉ nằm trong văn bản mà còn nằm trong mối liên hệ nhiều mặt giữa văn bản của cuộc đời.” đã giúp em hiểu rõ về vấn đề này. Tuy nhiên có thời người ta hiểu ý nghĩa văn bản là cái cố định, mang tính đơn nhất, chỉ cần ai đó có tài phát biểu một câu nắm hết hồn vía.

Sau khi đọc 4

Câu 4 (trang 69, SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Trong văn bản, các từ ngữ như chơi trò, trò chơi, ú tim, chơi được lặp lại nhiều lần. Với những từ ngữ đó, tác giả lí giải như thế nào về việc đọc văn?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ văn bản để trả lời.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Trong văn bản, các từ ngữ như chơi trò, trò chơi, ú tim, chơi được lặp lại nhiều lần. Với những từ ngữ đó, tác giả lí giải việc đọc văn cũng như một trò chơi, khi tham gia vào trò chơi thì cần tuân thủ những luật chơi nhất định.

Tác giả lí giải việc đọc văn cũng như một trò chơi, khi tham gia vào trò chơi thì cần tuân thủ những luật chơi nhất định.

Trong văn bản, các từ ngữ như chơi trò, trò chơi, ú tim, chơi được lặp lại nhiều lần. Với những từ ngữ đó, tác giả lí giải việc đọc văn cũng sẽ giống như chúng ta đang tham gia một chơi mà trò chơi đó do ta làm quản trò. Việc đó giúp xóa bỏ ranh giới giữa ta, tác giả và chính người đọc không phải đệm nhạc mà đã trở thành người chơi tác phẩm trên bản nhạc đó. Mà bản nhạc vui hay buồn còn tùy vào người chơi và chơi theo những cách khác nhau để cảm nhận và thấu hiểu được.

Trong văn bản, các từ ngữ như chơi trò, trò chơi, ú tim, chơi được lặp lại nhiều lần. Với những từ ngữ đó, tác giả lí giải việc đọc văn giống như chúng ta đang tham gia một chơi mà trò chơi đó do ta làm quản trò xóa bỏ ranh giới giữa ta và tác giả người đọc không phải đệm mà đã chơi tác phẩm trên bản nhạc mà bản nhạc vui hay buồn còn tùy vào người chơi các cách khác nhau để cảm nhận và thấu hiểu

Sau khi đọc 5

Câu 5 (trang 69, SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Luận điểm “cuộc đi tìm ý nghĩa không có hồi kết thúc” ở đoạn (3) đã được tác giả làm sáng tỏ như thế nào? Em hãy bổ sung một số bằng chứng lấy từ trải nghiệm đọc của chính mình.

Phương pháp giải:

Đọc kỹ văn bản và lấy bằng chứng từ trải nghiệm của bản thân.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Luận điểm “cuộc đi tìm ý nghĩa không có hồi kết thúc” ở đoạn (3) đã được tác giả làm sáng tỏ thông qua các lý lẽ và dẫn chứng như:

- Ý nghĩa văn bản nằm trong mối liên hệ nhiều mặt với cuộc đời.

- Văn học không ngừng biến động, lớn lên.

- Tác phẩm có nhiều tầng nghĩa.

- Mỗi lần đọc, mỗi cách đọc lại mở ra một cách hiểu khác nhau.

- Tác phẩm giàu có lên trong tình yêu văn học của mọi người.

Bổ sung bằng chứng từ trải nghiệm đọc của mình:

Mỗi lần đọc lại tác phẩm Tôi đi học của tác giả Thanh Tịnh, trong tâm hồn em lại khơi lên những cảm xúc khác nhau. Trước kia thấy thật bình thường, giản dị. Bây giờ đọc lại thấy ngày đầu đi học bỗng thiêng liêng và ý nghĩa biết bao. Cách dùng từ, đặt câu của tác giả cũng thật tài tình, tạo ra một cảm giác dịu nhẹ, tựa như những ký ức trong quá khứ đang ùa về qua làn gió thoảng mùa thu.

- Luận điểm đã được tác giả làm sáng tỏ thông qua các lý lẽ và dẫn chứng như:

+ Ý nghĩa văn bản nằm trong mối liên hệ nhiều mặt với cuộc đời.

+ Văn học không ngừng biến động, lớn lên.

+ Tác phẩm có nhiều tầng nghĩa.

+ Mỗi lần đọc, mỗi cách đọc lại mở ra một cách hiểu khác nhau.

+ Tác phẩm giàu có lên trong tình yêu văn học của mọi người.

- Bổ sung bằng chứng từ trải nghiệm: Trước kia khi đọc văn bản Tôi đi học thấy thật bình thường, giản dị. Bây giờ đọc lại thấy ngày đầu đi học bỗng thiêng liêng và ý nghĩa biết bao.

- Luận điểm “cuộc đi tìm ý nghĩa không có hồi kết thúc” ở đoạn (3) đã được tác giả làm sáng tỏ bằng việc đưa ra nhiều tầng nghĩa, đa nghĩa, mơ hồ, không dễ tóm lược được bằng một câu nhận định hay một công thức nào đó. Không ai có thể đọc tác phẩm một lần là xong vì vậy nên cuộc đi tìm ý nghĩa không có hồi kết vẫn luôn là một ẩn số và luôn được đào sâu tìm kiếm các tầng nghĩa khác nhau.

- Một số bằng chứng lấy từ trải nghiệm đọc của chính mình thông qua tác phẩm như: "Chí Phèo" - một nhân vật rất đặc biệt. Chí Phèo là nhân vật mang rất nhiều ẩn số. Chúng ta thấy Chí Phèo vừa là một tên nát rượu, côn đồ làm loạn xóm làng nhưng chính hắn cũng vừa là một kẻ đáng thương do bị xã hội đẩy ra bên rìa của cuộc sống,đẩy vào bước đường cùng nên Chí mới túng quẫn và xảy ra cơ sự như vậy. 

Luận điểm “cuộc đi tìm ý nghĩa không có hồi kết thúc” ở đoạn (3) đã được tác giả làm sáng tỏ bằng việc đưa ra nhiều tầng nghĩa, đa nghĩa, mơ hồ, không dễ róm lược được vào một câu nhận định hay công thức nào đó. KHông ai có thể đọc tác phẩm một lần là xong vì vậy nên cuộc đi tìm ý nghãi không có hồi kết vẫn luôn là một ẩn số và luôn được đào sâu tìm kiếm các tầng nghĩa khác nhau.

Em hãy bổ sung một số bằng chứng lấy từ trải nghiệm đọc của chính mình thông qua tác phẩm "Chí Phèo" và nhân vật đặc biệt là Chí Phèo luôn là nhan vật mang nhiều ẩn số chúng ta vừa thấy Chí Phèo là một người nát rượu, gây loạn xóm làng nhưng vừa là một kẻ đáng thương bị xã hội đẩy ra bên rìa của cuộc sống,.....

Sau khi đọc 6

Câu 6 (trang 69, SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Trong đoạn (4) có câu: “Thưởng thức văn học cũng có quy luật”. Câu văn đó nhắc nhở em điều gì?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ đoạn văn và nêu suy nghĩ của em.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Trong đoạn (4) có câu: “Thưởng thức văn học cũng có quy luật”. Câu văn đó nhắc nhở em khi đọc văn bản cần dựa trên cấu trúc và những quy luật nhất định của “trò chơi” tìm hiểu ý nghĩa văn bản.

Khi đọc văn bản cần dựa trên cấu trúc và những quy luật nhất định của “trò chơi”.

Trong đoạn (4) có câu: “Thưởng thức văn học cũng có quy luật.”. Câu văn đó đã nhắc nhở em về cách cảm nhận văn học một cách tuần tự giống như một bản nhạc. Chúng ta cần lắng nghe những lời nhạc từ khi bắt đầu dạo nhạc cho tới khi vào điệp khúc và tới hồi kết. Từ đó người đọc có thể thấm thía từng lời nói, từng từ ngữ của tác giả muốn giao thoa với người đọc vừa trò chuyện vừa tâm sự có sự tương tác nhất định theo từng quy luật riêng rất khác.

Trong đoạn (4) có câu: “Thưởng thức văn học cũng có quy luật.”. Câu văn đó nhắc nhở em nên cảm nhận văn học một cáh tuần tự giống như một bản nhạc. Chúng ta cũng cần lắng nghe những lời nhạc dạo cho tới khi vào điệp khúc từ đó người đọc có thể thấm thía từng lời nói, từ ngữ của tác giả muốn giao thoa với người đọc vừa trò chuyện vừa tâm sự có sự tương tác nhất định theo quy luật riêng.

Sau khi đọc 7

Câu 7 (trang 69, SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Đọc đoạn (5) và cho biết vì sao tác giả quan niệm tác phẩm văn học và đọc văn là một hiện tượng diệu kì. Giọng văn trong đoạn (5) có gì khác với những đoạn còn lại?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ văn bản để trả lời.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Trong đoạn 5, tác giả quan niệm tác phẩm văn học và đọc văn là một hiện tượng diệu kì vì khi chưa đọc thì tác phẩm chỉ là một khách thể nhưng khi đã đọc thì khách thể biến mất, nhường chỗ cho thế giới hình tượng và chuyển vào bên trong nội tâm của người đọc.

Giọng văn đoạn (5) nhẹ nhàng theo hướng chia sẻ, tâm tình với bạn đọc. Để dẫn dắt người đọc vào những liên tưởng riêng, tập trung suy nghĩ cho vấn đề được nêu ra.

- Vì khi chưa đọc thì tác phẩm chỉ là một khách thể nhưng khi đã đọc thì khách thể biến mất, nhường chỗ cho thế giới hình tượng và chuyển vào bên trong nội tâm của người đọc.

- Giọng văn đoạn (5) nhẹ nhàng theo hướng chia sẻ, tâm tình với bạn đọc.

Đọc đoạn (5) và ta thấy được tác giả quan niệm tác phẩm văn học và đọc văn là một hiện tượng diệu kì. Giọng văn trong đoạn (5) khác với những đoạn còn lại ở điểm: giọng văn trong đoạn này mang tới nhiều lời tâm sự, chia sẻ của tác giả tới người đọc, cụ thể như sau:

- Làm sống dậy và cụ thể hoá thế giới hình tượng tồn tại tiềm tàng trong tác phẩm, chuyển hoá nó thành “câu chuyện” của chính bản thân người đọc, buộc người đọc phải “toàn tâm toàn ý” suy nghĩ về nó, cũng có nghĩa là bận lòng, bận trí về “những điều chưa bao giờ nghĩ tới” trước khi đọc văn học.

- Đọc văn học cho phép độc giả có những cách cụ thể hoá khác nhau, diễn giải khác nhau về hình tượng trong tác phẩm. Tất cả những điều này làm cho thế giới hình tượng trở nên có tính chất mở, phát triển phong phú thêm lên qua từng trường hợp đọc.

Sau khi đọc 8

Câu 8 (trang 69, SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Em hãy chỉ ra mối quan hệ giữa đoạn (5) và đoạn (6). Mối quan hệ đó làm rõ ý nghĩa gì của việc đọc văn?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ văn bản để trả lời.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Đoạn 5 và đoạn 6 có mối quan hệ logic và bổ sung cho nhau. Mối quan hệ đó làm rõ tầm quan trọng và ý nghĩa của việc đọc văn, khi đọc đúng và hiểu được những tầng ý nghĩa sâu xa, ta sẽ thấy được sự diệu kỳ của tác phẩm văn học.

- Đoạn 5 và đoạn 6 có mối quan hệ logic và bổ sung cho nhau.

- Mối quan hệ đó làm rõ tầm quan trọng và ý nghĩa của việc đọc văn.

Mối quan hệ giữa đoạn (5) và đoạn (6) làm rõ ý nghĩa của nội dung đoạn trích tập trung bàn về hai khái niệm: “tác phẩm văn học” và “đọc văn học”.

Viết

(trang 69, SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Vì sao có thể nói “không ai có thể đọc tác phẩm một lần là xong”? Em hãy viết đoạn văn (khoảng 7 – 9 câu) trả lời câu hỏi đó.

Phương pháp giải:

Viết đoạn văn trình bày quan điểm của em.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Không ai có thể đọc tác phẩm một lần là xong. Bởi lẽ, ẩn sau mỗi tác phẩm văn học là những bài học đa tầng có mối liên hệ đa dạng với nhiều mặt khác nhau của đời sống. Nó có thể được thể hiện một cách trực tiếp nhưng cũng có thể được thể hiện một cách gián tiếp qua những câu chuyện, lời nói, những câu văn, câu thơ hay từng dấu câu được tác giả sử dụng. Đọc một lần, chúng ta có thể nắm khái quát được nội dung của của tác phẩm nhưng không một ai dám khẳng định mình hiểu sâu, hiểu kỹ từng chi tiết, dụng ý của tác giả ẩn sau những câu văn, câu thơ... Vì vậy mà khi đọc một tác phẩm bất kì nào đó, chúng ta phải đọc nhiều lần, ngẫm nghĩ thật nhiều để cảm nhận được hết cái hay, cái thú vị ẩn sau mỗi tác phẩm. Từ đó, dần hình thành và bồi đắp nhân sinh quan, thế giới quan, hiểu hơn về chính mình và thế giới xung quanh.

Vì sao có thể nói "không ai có thể đọc tác phẩm một lần là xong" mỗi một lần đọc sẽ giúp cho chúng ta có một góc nhìn mới sâu rộng và rõ ràng hơn không chỉ về cảm xúc và tính cách mà cho ta rất nhiều bài học. Thông qua mỗi lần đọc chúng ta sẽ thấm thía từng câu nói, từ ngữ giúp chúng ta hình dung về nhiều màu sắc, con người nhân vật trong đó hơn, từ đó mà ta có thể thấu hiểu cho những con người dù xấu xí nhất, đáng ghét nhất nhưng ở một góc nhìn nào đó họ cũng có thể là một kẻ đáng thương là một kẻ yếu đuối mà thôi. Vì vậy một tác phẩm chúng ta nên đọc nhiều lần để thấy được cái hay cái dở và chính những cái đó mang tới một bài học sâu sắc.