Văn bản Khóc Dương Khuê (Nguyễn Khuyến)
Bài thơ Khóc Dương Khuê là một trong những tác phẩm tiêu biểu nhất của nhà thơ Nguyễn Khuyến, đại diện cho phong cách thơ trào phúng độc đáo của ông.
Bài thơ được sáng tác trong hoàn cảnh xã hội đầy biến động, thể hiện nỗi xót xa, chua chát của tác giả trước sự suy tàn của giai cấp thống trị và sự bất công trong xã hội.
Thông qua việc sử dụng ngôn ngữ giản dị, gần gũi nhưng đầy sức biểu cảm, Nguyễn Khuyến đã khắc họa thành công hình tượng Dương Khuê và bày tỏ thái độ mỉa mai, châm biếm sâu sắc.
Bác Dương thôi đã thôi rồi,
Nước mây man mác ngậm ngùi lòng ta.
KHÓC DƯƠNG KHUÊ
- Nguyễn Khuyến -
Bác Dương thôi đã thôi rồi,
Nước mây man mác ngậm ngùi lòng ta.
Nhớ từ thuở đăng khoa ngày trước,
Vẫn sớm hôm tôi bác cùng nhau;
Kính yêu từ trước đến sau,
Trong khi gặp gỡ khác đâu duyên trời?
Cũng có lúc chơi nơi dặm khách,
Tiếng suối nghe róc rách lưng đèo;
Có khi từng gác cheo leo,
Thú vui con hát lựa chiều cầm xoang.
Cũng có lúc rượu ngon cùng nhắp,
Chén quỳnh tương ăm ắp bầu xuân;
Có khi bàn soạn câu văn,
Biết bao đông bích, điển phần trước sau.
Buổi dương cửu cùng nhau hoạn nạn,
Phận đẩu thăng chẳng dám than trời;
Bác già, tôi cũng già rồi,
Biết thôi, thôi thế thì thôi mới là!
Muốn đi lại tuổi già thêm nhác,
Trước ba năm gặp bác một lần;
Cầm tay hỏi hết xa gần,
Mừng rằng bác vẫn tinh thần chưa can.
Kể tuổi tôi còn hơn tuổi bác,
Tôi lại đau trước bác mấy ngày;
Làm sao bác vội về ngay,
Chợt nghe, tôi bỗng chân tay rụng rời.
Ai chẳng biết chán đời là phải,
Sao vội vàng đã mải lên tiên;
Rượu ngon không có bạn hiền,
Không mua không phải không tiền không mua.
Câu thơ nghĩ đắn đo không viết,
Viết đưa ai, ai biết mà đưa;
Giường kia treo cũng hững hờ,
Đàn kia gảy cũng ngẩn ngơ tiếng đàn.
Bác chẳng ở, dẫu van chẳng ở,
Tôi tuy thương, lấy nhớ làm thương;
Tuổi già hạt lệ như sương,
Hơi đâu chuốc lấy hai hàng chứa chan!
Văn bản Khóc Dương Khuê (Nguyễn Khuyến): Phân tích chi tiết và ý nghĩa sâu sắc
Nguyễn Khuyến, một trong những nhà thơ lớn của văn học Việt Nam, nổi tiếng với phong cách thơ trào phúng, châm biếm sâu sắc. Bài thơ Khóc Dương Khuê là một minh chứng điển hình cho tài năng và quan điểm độc đáo của ông. Bài viết này sẽ đi sâu vào phân tích chi tiết về hoàn cảnh sáng tác, nội dung, nghệ thuật và ý nghĩa của tác phẩm này.
Hoàn cảnh sáng tác
Khóc Dương Khuê được sáng tác vào năm 1888, khi Nguyễn Khuyến đã về ẩn dật ở quê nhà. Lúc bấy giờ, xã hội Việt Nam đang chịu sự đô hộ của thực dân Pháp, chế độ phong kiến suy tàn, tham nhũng. Dương Khuê, một quan lại triều Nguyễn, bị mất chức và qua đời trong cảnh nghèo túng. Nguyễn Khuyến đã viết bài thơ này để bày tỏ lòng thương xót đối với người bạn cũ, đồng thời châm biếm, mỉa mai sự giả dối, bất công của xã hội.
Nội dung bài thơ
Bài thơ Khóc Dương Khuê có thể chia thành ba phần chính:
- Phần 1 (6 câu đầu): Miêu tả cảnh Dương Khuê qua đời và sự giả dối của những người xung quanh. Nguyễn Khuyến sử dụng những hình ảnh tương phản để làm nổi bật sự giàu nghèo, sang hèn trong xã hội.
- Phần 2 (8 câu tiếp theo): Kể lại cuộc đời và tài năng của Dương Khuê. Tác giả nhấn mạnh sự thông minh, học vấn uyên bác của người bạn cũ, nhưng đồng thời cũng chỉ ra sự bất lực của ông trong việc thay đổi xã hội.
- Phần 3 (phần còn lại): Bày tỏ nỗi xót xa, chua chát của tác giả trước sự ra đi của Dương Khuê và sự suy tàn của giai cấp thống trị. Nguyễn Khuyến sử dụng những câu thơ đầy cảm xúc để thể hiện sự đồng cảm sâu sắc với người bạn cũ.
Nghệ thuật của bài thơ
Nguyễn Khuyến đã sử dụng nhiều thủ pháp nghệ thuật độc đáo để làm cho bài thơ trở nên sinh động và hấp dẫn:
- Thơ trào phúng: Đây là phong cách thơ đặc trưng của Nguyễn Khuyến. Ông sử dụng những câu thơ mỉa mai, châm biếm để phê phán những thói hư tật xấu của xã hội.
- Ngôn ngữ giản dị, gần gũi: Nguyễn Khuyến sử dụng ngôn ngữ dân dã, quen thuộc với đời sống hàng ngày để bài thơ dễ hiểu và dễ đi vào lòng người.
- Hình ảnh tương phản: Tác giả sử dụng những hình ảnh đối lập để làm nổi bật sự giàu nghèo, sang hèn trong xã hội.
- Sử dụng câu hỏi tu từ: Những câu hỏi tu từ trong bài thơ không chỉ gợi mở suy nghĩ cho người đọc mà còn thể hiện sự bức xúc, phẫn nộ của tác giả.
Ý nghĩa của bài thơ
Khóc Dương Khuê không chỉ là một bài thơ thương tiếc người bạn cũ, mà còn là một bức tranh chân thực về xã hội Việt Nam cuối thế kỷ XIX. Bài thơ thể hiện sự đồng cảm sâu sắc của Nguyễn Khuyến đối với những người nghèo khổ, bất hạnh, đồng thời phê phán sự giả dối, bất công của xã hội phong kiến. Bài thơ còn mang giá trị nhân văn sâu sắc, thể hiện lòng yêu thương, quý trọng những người có tài năng, đức độ.
Kết luận
Khóc Dương Khuê là một tác phẩm kinh điển của văn học Việt Nam, thể hiện tài năng và quan điểm độc đáo của Nguyễn Khuyến. Bài thơ không chỉ có giá trị nghệ thuật cao mà còn mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc, góp phần làm phong phú thêm kho tàng văn học dân tộc. Việc nghiên cứu và phân tích bài thơ này giúp chúng ta hiểu sâu sắc hơn về cuộc đời, sự nghiệp của Nguyễn Khuyến và những vấn đề xã hội mà ông đã đặt ra.
| Tác giả | Tác phẩm | Thể loại |
|---|
| Nguyễn Khuyến | Khóc Dương Khuê | Thơ trào phúng |
