Soạn bài Làng SGK Ngữ văn 9 tập 1 Cánh diều

Trả lời Câu hỏi 1 Đọc hiểu trang 82 SGK Văn 9 Cánh diều

Chú ý các chi tiết khắc họa nhân vật ông lão trong truyện

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản, tập trung vào nhân vật ông lão

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- ông lão náo nức bước ra khỏi phòng thông tin

- ông ngồi vào 1 cái quán gần đấy, hút thuốc lào, uống chè tươi

- chóp chép cái miệng ngẫm nghĩ, bao nhiêu ý nghĩ vui thích

Các chi tiết khắc hoạ nhân vật ông lão trong truyện:

- Ông lão náo nức bước ra khỏi phòng thông tin…

- Ông lão chóp chép cái miệng ngẫm nghĩ, bao nhiêu ý nghĩ vui thích chen chúc trong đầu…

Trả lời Câu hỏi 2Đọc hiểu trang 83 SGK Văn 9 Cánh diều

Thông tin nào ông lão nghe được tác động mạnh đến ông? Tác động như thế nào?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ đoạn văn “Các ông, các bà… về nào…”

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Thông tin cả làng Chợ Dầu Việt gian theo Tây đã tác động mạnh đến ông lão. Cổ ông nghẹn ắng lại, da mặt tê rân rân, lặng đi, tưởng đến không thở được, giọng lạc hẳn đi.

- Thông tin ông lão nghe được tác động mạnh đến ông đó là thông tin làng Chợ Dầu Việt gian theo Tây.

- Thông tin đó làm “cổ họng ông lão nghẹn ắng lại, da mặt tê rân rân… không thể không tin”

Trả lời Câu hỏi 3Đọc hiểu trang 84 SGK Văn 9 Cánh diều

Đây là lời đối thoại hay độc thoại?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản, áp dụng phần kiến thức ngữ văn

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Đây là lời độc thoại vì không có lời đáp lại

“Hà, nắng gớm, về nào…” là lời ông Hai nói với chính mình (độc thoại).

Trả lời Câu hỏi 4Đọc hiểu trang 84 SGK Văn 9 Cánh diều

Điều gì diễn ra trong tâm trạng của ông Hai?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản phần 2

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Tâm trạng: đau đớn, tủi nhục, thương lũ con còn bé không biết gì, tức giận, nghi ngờ rồi lại đau khổ, chết lặng

Nhìn đàn con chơi sậm chơi sụi ngoài sân: Ông nghĩ đến sự hắt hủi, khinh bỉ của mọi người dành cho những đứa trẻ của làng Việt gian. Ông nguyền rủa họ đã phản bội, đầu hàng, bán nước.

Trả lời Câu hỏi 5 Đọc hiểu trang 84 SGK Văn 9 Cánh diều

Đây là lời dẫn trực tiếp hay gián tiếp?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản, áp dụng phần kiến thức ngữ văn

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Đây là lời dẫn gián tiếp vì không nằm trong dấu ngoặc kép

Đây là lời dẫn gián tiếp vì là thuật lại lời của chánh Bệu nhưng có sự điều chỉnh theo thời nói của ông Hai.

Trả lời Câu hỏi 6Đọc hiểu trang 84 SGK Văn 9 Cánh diều

Chú ý các chi tiết thể hiện tâm trạng của nhân vật ông Hai

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản, liệt kê chi tiết

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- ông trằn trọc không ngủ được

- hết trở mình bên này lại trở mình bên kia, thở dài

- lặng hẳn đi, chân tay nhũn ra khi nghe tiếng mụ chủ nhà

- trống ngực đập thình thịch, nín thở, lắng tai nghe

=> sự lo lắng, sợ hãi

Khi nói chuyện với bà Hai: Thái đội của ông Hai vừa bực bội, vừa đau đớn, cố kìm nén, ông gắt bà vô cớ, trằn trọc thở dài, lo lắng đến mức chân tay bủn rủn, nín thở, lắng nghe, không nhúc nhích...

Trả lời Câu hỏi 7Đọc hiểu trang 84 SGK Văn 9 Cánh diều

Điều gì khiến ông Hai sợ nhất?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ đoạn văn “Nhưng còn… mụ thích”.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Điều khiến ông sợ nhất là mụ chủ nhà và những điều ngấm ngầm làm vợ chồng ông phải khổ

Điều gì khiến ông Hai sợ nhất là mụ chủ nhà. Ông Hai cho rằng mụ ta lấy điều làm cho vợ chồng ông khổ ngầm là mụ thích.

Trả lời Câu hỏi 8Đọc hiểu trang 86 SGK Văn 9 Cánh diều

Hình dung tâm trạng của ông Hai khi nghe những lời nói của bà chủ nhà

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản, tưởng tượng tâm trạng nhân vật theo mạch truyện

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Tâm trạng lúc đó của ông Hai: bàng hoàng, đau đớn, nhục nhã, lo sợ tương lai không biết đi đâu, ở đâu, làm gì

Tâm trạng ông Hai khi nghe những lời nói của bà chủ nhà: ông Hai thực sự rơi vào bế tắc. Chính trong lúc đau đớn tuyệt vọng ấy đã đẩy ông vào tình thế là phải lựa chọn: làng Chợ Dầu hay Tổ quốc? Ông đã thoáng nghĩ đến việc “Hay là quay về làng?” để gia đình ông có chỗ dung thân. Thuở trước, làng Chợ Dầu của ông đáng yêu, đáng tự hào lắm. Nhưng giờ đây chỉ nghĩ đến nó là lòng ông đắng ngắt, đau nhói từng hồi.

Trả lời Câu hỏi 9Đọc hiểu trang 87 SGK Văn 9 Cánh diều

Hãy dự đoán ông Hai sẽ trả lời như thế nào trước câu hỏi này

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản, dự đoán dựa theo cốt truyện

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Ông sẽ không quay trở về vì ông là một người nông dân yêu nước, dù yêu làng nhưng ông đã thấm thía cái cảnh sống nô lệ.

Mới hôm nào về làng là khao khát, là mong ước cháy bỏng của ông thế mà bây giờ ông thấy rợn cả người và phải dập tắt ngay cái ý nghĩ đen tối đó. Bởi làng giờ đã nối gót theo Tây, “về làng tức là bỏ kháng chiến, bỏ Cụ Hồ”, là cam chịu trở về với kiếp sống lầm than, kiếp sống của những kẻ nô lệ.

Trả lời Câu hỏi 10Đọc hiểu trang 89 SGK Văn 9 Cánh diều

Ông Hai khoe điều gì? Điều ông khoe có gì khác thường không?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Ông Hai khoe nhà mình bị đốt nhẵn

Điều ông khoe là khác thường vì thông thường, chẳng ai nói về việc nhà mình bị đốt nhẵn với giọng điệu vui mừng, đắc chí như vậy cả

Chi tiết kể về ông Hai cứ múa tay lên mà khoe nhà ông bị đốt nhẵn… Mới đọc chi tiết này, ta thấy dường như vô lý bởi ngôi nhà là cả một tài sản quá lớn. Hơn thế nó còn gắn với bao kỷ niệm vui buồn rất thiêng liêng của mỗi con người. Mất nó ai mà không xót xa đau đớn? Nhưng ông Hai lại có cử chỉ “Múa tay lên để khoe" đó là biểu hiện của tâm trạng sung sướng, sung sướng đến tột độ. Tâm trạng này dường như có vẻ không bình thường? Không! Đặt ông Hai trong hoàn cảnh của "Làng", làng Dầu đang bị tai tiếng Việt gian theo Tây thì ông Hai vui sướng sao được vì nhà bị tây đốt là bằng chứng hùng hồn rằng làng Dầu của ông vẫn theo kháng chiến, theo cách mạng, đó là một làng quê anh hùng, đứng dậy chống thực dân Pháp.

Trả lời Câu hỏi 11Đọc hiểu trang 89 SGK Văn 9 Cánh diều

Vì sao bà chủ nhà thay đổi thái độ với gia đình ông Hai?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ phần cuối văn bản

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Vì làng Chợ Dầu không phải làng Việt gian, vẫn là làng kháng chiến

Mụ chủ không hề “nói tức nói xóc” mà trái lại, mụ lại tỏ vẻ rất vui sướng. Mụ chủ nhà đã hòa chung niềm vui với gia đình ông lão, với người làng Chợ Dầu, hòa chung niềm vui với những người dân kháng chiến vừa rửa được tiếng oan là Việt gian. Sự thay đổi thái độ của nhân vật mụ chủ nhà làm hiện rõ nét đáng quý còn ẩn giấu: yêu nước và căm thù lũ cướp nước, bán nước.

Trả lời Câu hỏi 1CH cuối bài trang 90 SGK Văn 9 Cánh diều

Tóm tắt cốt truyện và xác định nhân vật chính của truyện.

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản, tóm tắt cốt truyện, xác định nhân vật

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Nhân vật chính: ông Hai

Tóm tắt:

Ông Hai là một người con của làng Chợ Dầu vì hoàn cảnh mà buộc phải sống xa làng, dù vậy ông vẫn luôn nhớ về quê hương nơi mình sinh ra lớn lên. Một hôm khi trở về làng ông nghe tin làng theo Tây, tin dữ đến một cách quá bất ngờ khiến ông thất vọng, hụt hẫng và không tin vào sự thật đó. Ông trở về nhà buồn bã, thất vọng, không dám đi đâu nhiều ngày liền. Sau đó có người trong làng chạy đến báo tin làng không theo Tây mà mọi người vẫn chiến đấu theo cách mạng ông mới vui vẻ trở lại, thì ra đó là tin đồn thất thiệt. Ông Hai khoe với mọi người làng đã bị Tây đốt, ngay cả ngôi nhà của mình cũng vậy, dù mất đi tài sản nhưng ông vẫn cảm thấy vui vì cả làng ông vẫn yêu nước, yêu cách mạng.

- Tóm tắt truyện ngắn Làng.

Câu chuyện kể về nhân vật ông Hai - một người nông dân có tinh thần yêu nước mãnh liệt. Vì chiến tranh, ông phải cùng gia đình rời xa làng chợ Dầu yêu dấu để đến nơi khác sinh sống. Tuy xa quê, nhưng lúc nào ông cũng một lòng nhớ về quê hương mình và tự hào về truyề thống yêu nước của làng. Ông thường khoe với mọi người về ngôi làng anh hùng của mình. Tuy nhiên, một ngày nọ ông lại nghe được tin làng mình bỏ theo giặc. Xấu hổ, bàng hoàng, đau khổ, ông thu mình về nhà, lẩn trốn không dám ra ngoài. Ông chỉ biết tâm sự với những đứa con của mình để giãi bày nỗi lòng. Ông Hai sau những giằng xé nội tâm, đã quyết định rằng làng mà theo Tây thì phải thù. Bởi lòng yêu nước còn lớn hơn tình yêu làng. May mắn thay, sự kiện làng ông Hai theo giặc chỉ là một kế hoạch dụ giặc để tiêu diệt mà thôi. Biết tin, ông Hai vui sướng vô cùng, ông lại càng thêm yêu và tự hào về làng mình. Lại phấn khởi đi khoe với mọi người về ngôi làng anh hùng của mình.

- Nhân vật chính của truyện: ông Hai.

Trả lời Câu hỏi 2CH cuối bài trang 90 SGK Văn 9 Cánh diều

Hãy nêu tình huống truyện và chỉ ra tác dụng của tình huống trong việc khắc hoạ nhân vật và chủ để của tác phẩm.

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản, khái quát chủ đề

Lời giải chi tiết:

Cách 1Tình huống truyện ngắn Làng của Kim Lân:

Ông Hai là một người nông dân yêu làng, dù phải đi tản cư xa làng nhưng ông vẫn luôn yêu làng. Tuy nhiên, bỗng nhiên 1 ngày, ông nghe được 1 nguồn tin khá chắc chắn là làng ông theo Tây, phản Cách Mạng. Đây là 1 tình huống truyện rất đặc sắc, bất ngờ, gay cấn. Tình huống truyện này đã đặt ông vào 1 tình huống giằng xé, đấu tranh dữ dội giữa tình cảm cá nhân và trách nhiệm công dân, giữa tình yêu quê hương và lòng yêu đất nước.

Ý nghĩa tình huống:

Giúp nhân vật ông Hai bộc lộ được tình yêu làng cũng như tinh thần trung thành với cách mạng của ông. Tâm trạng của ông đã thay đổi hoàn toàn từ khi nhận được tin làng theo Tây cho đến khi được tin làng cải chính. Qua đây,nhà văn Kim Lân muốn khẳng định vẻ đẹp của tinh thần yêu nước, yêu làng của những người nông dân Việt Nam.

Cách 1

- Tình huống truyện ngắn Làng của Kim Lân: Ông Hai là một người nông dân yêu làng, dù phải đi tản cư xa làng nhưng ông vẫn luôn nghe ngóng những tin tức, chiến công chống Tây của làng Chợ Dầu mà lòng tự hào ngập tràn. Tuy nhiên, bỗng nhiên 1 ngày, ông nghe được 1 nguồn tin khá chắc chắn là làng ông theo Tây, phản Cách Mạng. Đây là một tình huống truyện rất đặc sắc, bất ngờ, gay cấn. Ông là 1 người tin và yêu làng Cách mạng của mình nhưng lại nghe được tin sét đánh ngang tai là làng ông lập tề theo giặc. Hơn nữa, tin đó lại được từ chính những người đi từ phía làng chợ Dầu nói ra. Tình huống truyện này đã đặt ông vào 1 tình huống giằng xé, đấu tranh dữ dỗi giữa tình cảm cá nhân và trách nhiệm công dân, giữa tình yêu quê hương và lòng yêu đất nước.

- Ý nghĩa tình huống: Giúp nhân vật ông Hai bộc lộ được tình yêu làng cũng như tinh thần trung thành với cách mạng của ông. Tâm trạng của ông đã thay đổi hoàn toàn từ khi nhận được tin làng theo Tây cho đến khi được tin làng cải chính. Qua đây, nhà văn Kim Lân muốn khẳng định vẻ đẹp của tinh thần yêu nước, yêu làng của những người nông dân Việt Nam.

Trả lời Câu hỏi 3 CH cuối bài trang 90 SGK Văn 9 Cánh diều

Tìm các chi tiết thể hiện diễn biến tâm trạng của nhân vật ông Hai trong truyện. Qua đó, hãy nêu nhận xét của em về nhân vật ông Hai và nghệ thuật miêu tả nội tâm nhân vật của nhà văn Kim Lân.

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản, liệt kê các chi tiết

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Khi đang vui mừng tin thắng trận ở khắp nơi thì ông Hai nghe tin dữ: làng chợ Dầu theo giặc làm Việt gian, ông bất ngờ, choáng váng

- Về tới nhà ông tủi hổ, lo lắng khi thấy đàn con. Niềm tin, sự ngờ vực giằng xé mạnh trong tâm trạng ông Hai.

- Nghe thấy tiếng chửi bọn Việt gian “ông cúi gằm mặt xuống mà đi”, nỗi tủi hổ khiến ông không dám ló mặt ra ngoài

- Lúc nào cũng nơm nớp lo sợ, thấy đám đông tụ tập nhắc tới hai chữ Cam nhông, Việt gian ông lại chột dạ.

- Tình yêu làng quê và tình yêu làng trong ông có cuộc xung đột lớn, gay gắt. Ông Hai dứt khoát chọn theo cách mạng “Làng yêu thì yêu thật, nhưng làng theo giặc thì phải thù”.

- Ông Hai chỉ biết tâm sự nỗi lòng mình với đứa con chưa hiểu sự đời. Lời nói của ông với con thực chất là lời nói để ông tỏ lòng mình: nỗi nhớ, tình yêu làng, sự thủy chung với kháng chiến, cách mạng.

- Khi nghe tin cải chính, ông Hai như sống lại, mọi nỗi xót xa, tủi hờn, đau đớn tan biến, thay vào đó là niềm hân hoan, hạnh phúc hiện lên trên khuôn mặt, cử chỉ, điệu cười của ông (dẫn chứng trong văn bản).

Nhận xét:

- Ông Hai là đại diện cho người nông dân yêu làng, yêu nước trong buổi đầu cách mạng

- Đặt tâm trạng nhân vật vào tình huống thử thách để khai thác chiều sâu tâm trạng.

- Thể hiện tâm trạng nhân vật tài tình, cụ thể qua non ngữ đối thoại, độc thoại, và độc thoại nội tâm qua ý nghĩ, hành vi, cử chỉ.

* Diễn biến tâm trạng nhân vật ông Hai trong truyện:

- Khi nghe tin làng Chợ Dầu theo giặc:

+ "vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác", "cổ ông lão nghẹn ắng lại. Da mặt tê rân rân", "tưởng như đến không thở được", "cúi gằm mặt mà đi”, "tủi thân, nước mắt ông lão cứ giàn ra". => Cảm xúc hoang mang, bàng hoàng cùng tâm trạng xót xa, tủi nhục của ông Hai.

+ Thương xót bản thân và những đứa con thơ: "Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư?".

+ Ông Hai xấu hổ không dám đi đâu, chỉ biết ngồi thủ thỉ với đứa con nhỏ để làm rõ tấm lòng mình.

+ Sự quyết tâm trung thành với cách mạng: "Làng thì yêu thật nhưng làng theo Tây mất rồi thì phải thù".

- Khi tin làng Chợ Dầu theo giặc được cải chính:

+ Tin tức đến như một sự hồi sinh đối với ông Hai:

Vui vẻ mua quà bánh cho các con.

Chạy khắp nơi khoe: "Tây nó đốt nhà tôi rồi bác ạ. Đối nhẵn".

+ Thể hiện sự tự hào về làng bằng cách ngồi miêu tả quá trình chống giặc của dân làng như chính mình đã tham gia.

* Nhận xét về nhân vật ông Hai:

- Ông Hai là đại diện của tầng lớp nhân dân nghèo với tinh thần yêu quê hương đất nước sâu sắc.

- Tình yêu làng được hòa chung với lòng yêu nước.

- Hình ảnh được xây dựng giản dị, tình huống truyện độc đáo, thu hút.

* Nghệ thuật miêu tả nội tâm nhân vật của nhà văn Kim Lân: Tác giả miêu tả tâm lý nhân vật qua hành động, ngôn ngữ độc thoại, đối thoại, rất hợp lý. Từ chỗ đau đớn rụng rời đến chỗ bế tắc tuyệt vọng và cuối cùng là sung sướng, hả hê, giải tỏa tâm lý bằng cái tin cải chính.

Trả lời Câu hỏi 4CH cuối bài trang 90 SGK Văn 9 Cánh diều

Em có ấn tượng gì về ngôn ngữ của các nhân vật trong truyện? Vì sao?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản, nhận xét về ngôn ngữ truyện

Lời giải chi tiết:

Ngôn ngữ đậm chất khẩu ngữ và lời ăn tiếng nói của người nông dân, và thế giới tinh thần của người nông dân vì đối tượng là người nông dân; hơn nữa ngôn ngữ độc thoại nội tâm cũng được sử dụng rất đắt giá

Cách 1

Ngôn ngữ của truyện rất đặc sắc, nhất là ngôn ngữ nhân vật ông Hai. Ngôn ngữ mang đậm chất khẩu ngữ và là lời ăn tiếng nói của người nông dân. Lời trần thuật và lời nhân vật có sự thống nhất về sắc thái, giọng điệu do truyện được trần thuật chủ yếu theo điểm nhìn của ông Hai, dù vẫn dùng cách trần thuật ở ngôi thứ ba. Ngôn ngữ nhân vật ông Hai vừa có nét chung của người nông dân, với cách dùng từ, đặt câu hết sức dễ hiểu, mộc mạc lại mang đậm cá tính của nhân vật, rất sinh động.

Trả lời Câu hỏi 5CH cuối bài trang 90 SGK Văn 9 Cánh diều

Theo em, tại sao nhà văn đặt tên cho tác phẩm là Làng mà không phải là Làng Chợ Dầu?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản, liên hệ các tác phẩm khác

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Đặt là "Làng Chợ Dầu" sẽ thiếu tính khái quát, chỉ đến một làng quê cụ thể. Do đó, tình yêu làng được thể hiện cũng chỉ bó hẹp trong phạm vi cá nhân ở một làng quê, một địa phương cụ thể mà thôi. Nhan đề "Làng" có tính khái quát cao. Làng là danh từ chung chỉ mọi làng quê trên đất nước ta. Vì vậy, đặt tên truyện là "Làng", Kim Lân muốn tác phẩm của mình không chỉ thể hiện tình yêu làng yêu nước của một nhân vật ông Hai, mà sâu rộng hơn, tác giả còn muốn nói đến một tình cảm bao trùm, phổ biến – đó là tình yêu làng quê, yêu đất nước - trong mọi người dân Việt Nam thời kỳ kháng chiến chống Pháp trên khắp mọi miền Tổ quốc.

Nhan đề của truyện là “Làng” không phải là “Làng Chợ Dầu” vì nếu là “Làng Chợ Dầu” thì vấn đề mà tác giả đề cập tới chỉ nằm trong phạm vi nhỏ hẹp, cụ thể ở một làng. Dụng ý của tác giả muốn nói tới một vấn đề mang tính phổ biến ở khắp các làng quê, có trong mọi người nông dân. Bởi thế “Làng” là nhan đề hợp lý với dụng ý của tác giả. Qua đó ta hiểu chủ đề của truyện: ca ngợi tình yêu làng quê tha thiết của những người nông dân Việt Nam trong kháng chiến chống Pháp.

Như vây, nhan đề “Làng” vừa nói lên được cái riêng là tình yêu làng của ông Hai, đồng thời qua cái riêng ấy, cũng nói lên được cái chung: tấm lòng của những người dân quê đất Việt.

Trả lời Câu hỏi 6CH cuối bài trang 90 SGK Văn 9 Cánh diều

Hãy tưởng tượng: Nếu nhân vật ông Hai trong tác phẩm của Kim Lân sống ở làng Chợ Dầu trong bối cảnh cuộc sống hôm nay thì em nghĩ ông sẽ chia sẻ với mọi người điều gì về làng quê của mình?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản, Liên tưởng

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Ông Hai sẽ chia sẻ với mọi người về truyền thống của làng, về sự thay đổi, phát triển của làng Chợ Dầu từ những ngày kháng chiến cho đến khi đất nước đã hòa bình, độc lập như hôm nay. Và có thể, ông Hai cũng sẽ nói về những tấm gương sáng cách mạng của làng.

Nếu nhân vật ông Hai trong tác phẩm của Kim Lân sống ở làng Chợ Dầu trong bối cảnh cuộc sống hôm nay thì ông sẽ chia sẻ với mọi người sự phát triển hiện đại, sự thay đổi từng ngày của làng quê. Cơ sở hạ tầng được xây dựng khang trang, từ nhà cửa mới, có nhiều nhà cao tầng. Đường được xây dựng mới, rộng rãi, thuận tiện cho việc đi lại. Chợ quê đông vui, nhộn nhịp, với nhiều người mua và bán, lúc nào cũng nghe xe cộ náo nhiệt. Trường học đã được sửa chữa, nhiều trường mới được xây thêm, phòng học có đèn, có quạt, nhìn mới toanh và có tòa nhà cao. Ngoài ra, thêm ngân hàng, bệnh viện, công viên được xây dựng rất khang trang và tiện nghi, phục vụ tốt cho con người