Tác phẩm Tôi yêu em
1. Tìm hiểu chung
a. Xuất xứ - Hoàn cảnh ra đời
- "Tôi yêu em” là một trong những bài thơ tình nổi tiếng của Puskin, được khơi nguồn từ mối tình của nhà thơ với A.Ô-lê-nhi-na, người mà mùa hè năm 1829 Puskin cầu hôn nhưng không được chấp nhận.
b. Nhan đề
- Bài thơ trong nguyên tác không có nhan đề. Nhan đề là của người dịch đặt cho tác phẩm.
- Giải thích nhan đề:
+ Đại từ "tôi" có nhiều nghĩa:
· Có thể là Pu-skin.
· Có thể là trái tim yêu của những chàng trai, Pu-skin là người thư kí trung thành của những trái tim ấy.
+ Cặp đại từ nhân xưng "Tôi-em":
· Gợi mối quan hệ giữa nhân vật trữ tình với đối tượng có khoảng cách vừa gần vừa xa, vừa đằm thắm vừa dang dở.
· Là tình yêu đơn phương của chàng trai.
3. Bố cục: 2 phần
+ 4 câu đầu : Lời giải bày tình yêu chân thành.
+ 4 câu cuối : Cung bậc trong tình yêu và nhân cách cao thượng.
2. Tìm hiểu chi tiết
a. Bốn câu đầu: Lời giãi bày tình yêu
* Hai câu đầu:
- “Tôi (đã) yêu em”: Vừa là lời bày tỏ ngắn gọn, trực tiếp, giản dị, vừa là lời khẳng định tình cảm chân thành tha thiết.
+ Xưng hô : tôi – em → Trang trọng, giữ khoảng cách, gợi cảm giác vừa gần vừa xa.
- Ẩn dụ (ngọn lửa tình): Tình yêu cháy bỏng, nồng nhiệt
- Chưa hẳn (đã tàn phai): cách nói phủ định → khẳng định tôi đã, đang và vẫn yêu em.
- Giọng thơ: dè dặt, ngập ngừng trong lời thổ lộ: “có thể, chưa hẳn”
→ Qua hai dòng đầu là lời bày tỏ tình yêu chân thành, tha thiết của một trái tim thủy chung.
* Hai câu sau:
- “Nhưng” - quan hệ tương phản:
Tình yêu của tôi >< tình cảm của em → tạo mâu thuẫn trong tâm trạng, cảm xúc; mở ra thế giới suy tư lí trí .
- “Không”: hư từ phủ định → Lí trí kìm chế cảm xúc: dập tắt “ngọn lửa tình”, khẳng định sự tự nguyện từ bỏ tình cảm của mình
- “Bận lòng, bóng u hoài”: sự éo le trong tình cảm của các nhân vật trữ tình.
→ Lí trí >< tình cảm.
- Sự day dứt do những mâu thuẫn, giằng xé khi ngọn lửa tình yêu đang ngùn ngụt cháy nhưng phải dập tắt ngay để em không phải bận lòng thêm nữa.
- Vẻ đẹp nhân cách của nhân vật trữ tình: trung thực, chân thành.
→ Quan niệm tình yêu: tình yêu phải có sự kết hợp giữa cảm xúc và lý trí. Nó phải xuất phát từ tình cảm chân thành của cả hai phía. Trong tình yêu, tôn trọng người mình yêu cũng chính là tôn trọng chính bản thân mình.
b. Bốn câu sau: Nỗi đau khổ và lời nguyện cầu về một tình yêu chân thành của tác giả
- Điệp ngữ “Tôi yêu em” → không chỉ nối liền mạch cảm xúc, tâm trạng giữa hai khổ thơ mà còn tiếp tục khẳng định và giãi bày tâm trạng, tình yêu đơn phương của chủ thể trữ tình chuyển sang những biểu hiện khác.
- Nhân vật trữ tình nhớ về quá khứ, nhớ về những tâm trạng đau khổ, giày vò, hậm hực vì hờn ghen… vì thất vọng, vì không được đáp đền, đón đợi
→ Đó là sự tự trách mình yếu đuối, ghen tuông… bao thời gian trôi qua vẫn âm thầm đeo đuổi một mối tình si một phía.
"Tôi yêu em âm thầm không hi vọng
Lúc rụt rè khi hậm hực lòng ghen"
→ Ích kỉ là điều tất yếu của tình yêu
- Âm thầm: lặng lẽ, thầm kín trong tâm hồn.
- Lúc rụt rè: e rè, ngượng nghịu, không mạnh bạo nhưng có vẻ dịu dàng, đáng yêu
- Khi hậm hực: có khi giận hờn, bực tức vì phải chấp nhận điều mà mình không mong muốn.
→ Ở đây, lí trí đã nhường chỗ cho cảm xúc. Vẫn thể hiện rõ một tình yêu đơn phương, không hi vọng, đồng thời cũng thể hiện được sự mãnh liệt và những cung bậc tất yếu của tình yêu: sự rụt rè, ghen tuông và ích kỉ.
- Cách ghen của nhân vật trữ tình là một cách ghen có văn hóa, nó chứng tỏ một tình yêu đích thực, một tình yêu chân chính: Yêu chân thành, đằm thắm. Điều đó đã được chứng minh.
- Lời cầu chúc giản dị mà chứa đựng một nhân cách cao thượng.
+ Đây là một lời chúc tuyệt vời nhất mà cũng là lời chúc thông minh nhất rằng: Tôi đã yêu em, đang yêu em và mãi mãi yêu em: chân thành và đằm thắm.
+ Và dù trong trường hợp người em chọn không phải là “tôi” đi chăng nữa thì “tôi” vẫn luôn cầu chúc “em” có một người tình tuyệt vời như “tôi” đã dành cho “em”.
→ Lời cầu chúc vừa ẩn chút nuối tiếc, xót xa, vừa tự tin, kiêu hãnh và ngầm thách thức: Chẳng có ai khác yêu em được như tôi đã yêu em; và sao em lại có thể để mất đi một mối tình quý giá chẳng bao giờ có thể tìm thấy ở đâu và ở ai nữa, ngoài tôi!
c. Giá trị nội dung
- Bài thơ thể hiện tình yêu chân thành, đằm thắm đơn phương nhưng trong sáng và cao thượng của nhân vật trữ tình.
- Đó là một tình yêu chân chính, giàu lòng vị tha và đức hi sinh luôn mong muốn cho người mình yêu những gì tốt đẹp nhất.
d. Giá trị nghệ thuật
- Ngôn từ nghệ thuật giản dị, trong sáng.
- Biện pháp tu từ điệp ngữ.
- Nghệ thuật diễn tả lí trí và tình cảm song song tồn tại, giằng co… diễn tả thành công tâm trạng của nhân vật trữ tình.
Sơ đồ tư duy Tác phẩm Tôi yêu em
Tác phẩm "Tôi yêu em" - Mộng Duệ
- I. Tác giả
- Mộng Duệ (1916-1989)
- Xuất thân: Tiểu tư sản
- Phong cách: Thơ mới, lãng mạn, giàu cảm xúc
- II. Bối cảnh
- Thời kỳ đầu của Thơ mới (1932-1945)
- Ảnh hưởng của chủ nghĩa lãng mạn Pháp
- III. Nội dung chính
- 1. Vẻ đẹp của người em
- Ngoại hình:
- "Em" hiện lên với vẻ đẹp dịu dàng, kín đáo
- "Áo mỏng manh" - gợi sự thanh khiết, trong sáng
- Tính cách:
- Thủy chung, son sắt, giàu tình yêu
- "Nụ cười" - biểu tượng của sự dịu dàng, ấm áp
- 2. Tình yêu của "Tôi"
- Cảm xúc:
- Say đắm, mãnh liệt, chân thành
- "Tôi yêu em" - khẳng định tình yêu một cách trực tiếp
- Biểu hiện:
- Mong muốn được gần gũi, chia sẻ với "Em"
- Sẵn sàng hy sinh vì "Em"
- 3. Sự chia ly và nỗi đau
- "Em" phải lấy chồng khác
- "Tôi" đau khổ, dằn vặt, tiếc nuối
- "Tôi" vẫn giữ trọn vẹn tình yêu dành cho "Em"
- IV. Nghệ thuật
- Thể thơ: Tự do, giàu tính biểu cảm
- Ngôn ngữ:
- Giản dị, chân thành, giàu hình ảnh
- Sử dụng nhiều từ ngữ gợi cảm, giàu tính biểu tượng
- Hình ảnh:
- Chọn lọc, tinh tế, giàu sức gợi
- Sử dụng các hình ảnh ẩn dụ, so sánh để diễn tả cảm xúc
- Giọng điệu:
- Trân trọng, thiết tha, đầy xúc động
- V. Ý nghĩa
- Khẳng định vẻ đẹp của tình yêu chân thành, thủy chung
- Thể hiện sự đau khổ, mất mát khi tình yêu không thành
- Góp phần làm phong phú thêm vốn văn học Thơ mới Việt Nam
