Tác phẩm Chiều xuân
1. Tìm hiểu chung
a. Xuất xứ - Hoàn cảnh ra đời
- Được rút từ tập "Bức tranh quê", tập thơ đầu tay của Anh Thơ.
b. Bố cục: 3 phần
- Khổ 1: Bức tranh chiều xuân trên bên vắng.
- Khổ 2: Bức tranh chiều xuân trên đường đê.
- Khổ 3: Bức tranh chiều xuân trên cánh đồng.
2. Tìm hiểu chi tiết
a. Bức tranh chiều xuân
- Bức tranh làng quê mộc mạc, êm dịu, thanh bình với những hình ảnh bình dị, quen thuộc, thơ mộng: mưa bụi, con đò, dòng sông, quán tranh, hoa xoan, con đê, đàn sáo, trâu bò, đồng lúa…
- Bức tranh tĩnh lặng, thanh nhã, tươi tắn, đượm buồn:
+ Các đối tượng được miêu tả trong trạng thái nhẹ nhàng, khoan thai: mưa đổ bụi êm êm, đàn sáo…vu vơ, cánh bướm rập rờn, trâu bò thong thả.
+ Không khí tĩnh lặng, bâng khuâng: quán đứng im lìm, đồng lúa ướt lặng, trâu bò thong thả cúi ăn mưa,…
+ Màu sắc tươi tắn, giàu sức sống: màu tím hoa xoan, màu đen của đàn sáo, màu rực rỡ của cánh bướm, màu xanh rờn của đồng lúa, màu thắm đỏ của chiếc yếm.
+ Bức tranh có nhiều điểm nhấn độc đáo: mưa đổ bụi, trâu bò cúi ăn mưa; cô nàng yếm thắm đang lao động chợt giật mình bởi đàn cò con.
→ Sự độc đáo của bức tranh nằm ở việc tác giả thâu tóm rất thành công linh hồn của làng quê Bắc Bộ ngày xuân với những nét đẹp đặc trưng không thể nhầm lẫn.
b. Không khí và nhịp sống thôn quê trong bài thơ
- Không khí thơ mộng, êm đềm, tĩnh lặng thể hiện qua:
+ Hình ảnh dân dã, hài hòa, êm dịu trong tổng thể bức tranh làng quê thanh bình.
+ Từ ngữ gợi hình, gợi cảm: sử dụng hiệu quả biện pháp nhân hóa (đò biếng lười, quán tranh đứng im lìm…), cách diễn đạt độc đáo (cúi ăn mưa, cỏ non tràn biếc cỏ)…
+ Bút pháp lấy động tả tĩnh: cái giật mình của cô gái khi đàn cò vụt bay ra.
- Nhịp sống nhẹ nhàng, chậm rãi, khoan thai thể hiện qua:
+ Hệ thống từ láy gợi cảm diễn tả trạng thái nhẹ nhàng, êm đềm của đối tượng.
+ Thiên nhiên và con người được miêu tả trong nhịp điệu chậm rãi, khoan thai.
c. Giá trị nội dung
- Vẻ đẹp chiều xuân bình dị, đơn sơ mộc mạc của làng quê Bắc Bộ.
- Tình yêu làng quê, đất nước sâu sắc và thiết tha.
d. Giá trị nghệ thuật
- Từ ngữ giàu sắc thái biểu cảm, sử dụng nhiều từ láy.
- Thủ pháp lấy cái động để nói cái tĩnh.
Sơ đồ tư duy Tác phẩm Chiều xuân
Tác phẩm Chiều xuân
- Tác giả
- Nguyễn Du
- Đời sống và sự nghiệp
- Xuất xứ
- Truyện Kiều (Đoạn trích)
- Diễn biến tình cảm của Thúy Kiều
- Bối cảnh
- Thời gian: Chiều xuân
- Không gian: Thiên nhiên tươi đẹp, vườn xuân
- Nội dung chính
- Vẻ đẹp của bức tranh thiên nhiên mùa xuân tươi sáng, sống động.
- Tâm trạng của Thúy Kiều: buồn thương, nhớ nhung, cô đơn.
- Sự tương phản giữa vẻ đẹp thiên nhiên và nỗi buồn của nhân vật.
- Nghệ thuật
- Sử dụng nhiều từ ngữ gợi hình, gợi cảm.
- Miêu tả tinh tế, giàu cảm xúc.
- Sử dụng các biện pháp tu từ: ẩn dụ, nhân hóa, so sánh...
- Thể thơ lục bát truyền thống.
- Giá trị tác phẩm
- Khắc họa vẻ đẹp thiên nhiên mùa xuân.
- Thể hiện tâm trạng sâu sắc của nhân vật.
- Góp phần làm nổi bật số phận bi kịch của Thúy Kiều.
Các yếu tố miêu tả chi tiết
- Thiên nhiên
- Âm thanh: Tiếng chim, tiếng gió
- Hình ảnh: Cây cối, hoa lá, mây trời
- Màu sắc: Xanh mướt, hồng tươi, vàng óng
- Tâm trạng Kiều
- Buồn: Nhớ cha mẹ, nhớ quê hương
- Cô đơn: Gửi gắm tâm sự vào cảnh vật
- Thương cảm: Cho số phận của mình
Các câu thơ tiêu biểu
- "Cảnh đẹp non sông ai vẽ mà tươi" - Khẳng định vẻ đẹp thiên nhiên.
- "Lòng chàng ý thiếp ai hay" - Diễn tả nỗi lòng Kiều.
Ý nghĩa biểu tượng
- Xuân: Sự sống, niềm vui, hạnh phúc.
- Chiều: Sự tàn phai, nỗi buồn, sự cô đơn.
