Tác phẩm Người ngồi đợi trước hiên nhà
I. Tìm hiểu chung tác phẩm Người ngồi đợi trước hiên nhà
1. Thể loại: Tản văn
2. Phương thức biểu đạt: Tự sự + Biểu cảm
4. Tóm tắt: Bài tản văn kể về số phận bất hạnh của dì Bảy có chồng đi tập kết ra Bắc. Vợ chồng dì bảy mới lấy nhau vỏn vẹn có một tháng. Dì kiên nhẫn chờ chồng mình suốt 20 năm trời đến ngay cả khi dì biết chồng mình đã bỏ mạng ở chiến trường dì vẫn một lòng chung thủy không hề rung động trước bất kì ai.
5. Bố cục:
Chia văn bản làm 3 đoạn:
- Đoạn 1: Từ đầu đến “đôi người đôi ngả”: Tình cảnh ly tán “kẻ Bắc người Nam” của những gia đình có người tập kết ra Bắc.
- Đoạn 2: Tiếp theo đến “tìm mộ phần của dượng”: Tình cảnh đáng thương của dì Bảy khi dượng Bảy ra chiến trận.
- Đoạn 3: còn lại: Tấm lòng thủy chung, son sắt của Dì
6. Giá trị nội dung:
- Phơi bày hiện thực tàn khốc của chiến tranh đẩy những gia đình vào cảnh chia ly, tan tác.
- Ca ngợi những người phụ nữ tần tảo, thủy chung, son sắt họ chính là những người hi sinh âm thầm lặng lẽ, góp công lớn cho công cuộc giải phóng đất nước.
7. Giá trị nghệ thuật:
- Ngôn ngữ giàu chất thơ, lắng đọng cảm xúc.
- Cách miêu tả nhân vật chân thật, sinh động.
III. Tìm hiểu chi tiết tác phẩm Người ngồi đợi trước hiên nhà
1. Nhân vật dì Bảy
a. Hoàn cảnh
- Mới lấy nhau được 1 tháng, Dượng Bảy đã phải ra Bắc tập kết, đôi người đôi ngả
- Cuối năm 1975 gia đình nhận được giấy báo tử: dượng ngã xuống trong trận đánh ở Xuân Lộc, cửa ngõ phía Đông Bắc Sài Gòn, chỉ mươi ngày trước khi chiến tranh ngưng tiếng súng à Hạnh phúc ngắn chẳng tày gang, dì dượng đã phải chia ly mãi mãi.
b. Tính cách, phẩm chất
- Yêu thương chồng
+ Mỗi ngày, sau khi đi làm đồng trở về, dì tôi thường ngồi trên bộ phản gõ ngoài hiên nhìn ra con ngõ, nơi ngày xưa dượng cùng những người đồng đội lần đầu đến nhà tôi xin chỗ trú quân.
+ Cầu nguyện cho dượng tránh hòn tên mũi đạn nơi chiến trường.
- Thủy chung, tình nghĩa
+ Năm dượng đi, dì tròn 20 tuổi. Suốt 20 năm sau đó, có những người ngỏ ý, dạm hỏi, dì vẫn không lung lạc, với niềm tin sẽ có ngày dượng trở về.
+ Ngày hòa bình, dì tôi đã qua tuổi 40. Vẫn có người đàn ông để ý đến dì nhưng lòng dì đã không còn rung động.
→ Dù cho có cô đơn, lẻ loi dì Bảy vẫn một lòng thủy chung với người chồng đã khuất của mình
→ Dì Bảy là người phụ nữ đức hạnh, đại diện cho phẩm chất của những người mẹ, người vợ Việt Nam anh hùng hi sinh cả thanh xuân, tuổi trẻ của mình, nén nỗi đau cá nhân vào bên trong, âm thầm góp sức vào sự nghiệp giải phóng dân tộc.
2. Nhân vật dượng Bảy
a. Gia cảnh
- Dượng Bảy người Tam Kỳ (Quảng Nam), mồ côi cả cha mẹ, đi bộ đội, đóng quân ở làng tôi, thầm yêu dì, rồi đơn vị đứng ra làm lễ cưới
b. Số phận đau thương
- Chỉ một tháng sau khi lấy vợ đơn vị chuyển đi, đôi người đôi ngả.
- Dượng hi sinh trong trận đánh ở Xuân Lộc, cửa ngõ phía Đông Bắc Sài Gòn, chỉ mươi ngày trước khi chiến tranh ngưng tiếng súng.
→ Dượng Bảy đại diện cho những người anh hùng ra đi bỏ lại đằng sau là gia đình, người thân. Chiến đấu để giải phóng dân tộc, để nhân dân được bình yên hạnh phúc. Nhưng lại không có cái may mắn được chứng kiến ngày đất nước được giải phóng
c. Yêu thương gia đình.
- Thỉnh thoảng dượng lại gửi thư về, lá thư được gói trong bọc ni-lông bé tí
- Gần cuối cuộc chiến tranh, tin nhắn của dượng về nhà thường xuyên hơn
- Khi bị lỡ mất chuyến xe về thăm gia đình. Dượng nhờ một người đi đường báo tin cho gia đình và gửi tặng dì chiếc nón bài thơ.
→ Dượng Bảy luôn nhớ tới gia đình, luôn nhớ tới người vợ tảo tần, phải chịu nhiều thiệt thòi, vất vả.
3. Thông điệp, ý nghĩa của văn bản
- Ca ngợi đức hi sinh cao cả, thầm lặng, phẩm chất thủy chung, tình nghĩa của những người vợ có chồng tham gia chiến tranh.
- Xót thương cho những người lính phải bỏ mạng nơi chiến trường.
- Tố cáo chiến tranh tàn ác đã đẩy những gia đình vào cảnh li tán, chia lìa.
Sơ đồ tư duy Tác phẩm Người ngồi đợi trước hiên nhà
Tác phẩm Người ngồi đợi trước hiên nhà (CTST)
- I. Tác giả
- Lỗ Tấn
- Nhà văn, nhà tư tưởng lớn của Trung Quốc hiện đại
- Phong cách: Châm biếm, sâu sắc, giàu tính nhân văn
- II. Bối cảnh
- Thời đại: Trung Quốc đầu thế kỷ XX, xã hội phong kiến suy tàn
- Địa điểm: Một vùng quê nghèo nàn, lạc hậu
- III. Nhân vật
- Ông Tư Thành:
- Người nông dân nghèo khổ, chất phác, cần cù
- Tính cách: Kiên nhẫn, nhẫn nhục, cam chịu, có lòng tự trọng
- Biểu tượng: Cho số phận bi thảm của người nông dân Trung Quốc
- Con trai Tư Thành:
- Đi lính, không gửi tiền về cho cha
- Biểu tượng: Sự thờ ơ, vô trách nhiệm của thế hệ trẻ trước nỗi khổ của cha mẹ
- Người kể chuyện (Tôi):
- Là người chứng kiến, người kể chuyện
- Tính cách: Thông cảm, chia sẻ, nhưng bất lực trước hoàn cảnh
- Những người xung quanh:
- Hàng xóm, người qua đường: Thể hiện sự thờ ơ, vô cảm của xã hội
- IV. Nội dung chính
- Phản ánh cuộc sống khổ cực, bi thảm của người nông dân Trung Quốc trong xã hội phong kiến
- Lột tả sự thờ ơ, vô trách nhiệm của thế hệ trẻ, sự bất công của xã hội
- Thể hiện sự cảm thông sâu sắc của tác giả đối với những người nông dân nghèo khổ
- V. Nghệ thuật
- Ngôn ngữ: Giản dị, chân thực, giàu sức biểu cảm
- Miêu tả: Tinh tế, khắc họa sâu sắc tâm lý nhân vật
- Sử dụng: Thủ pháp tương phản, ẩn dụ
- Điểm nhìn: Sử dụng điểm nhìn của người kể chuyện "tôi" tạo sự chân thực, khách quan
- VI. Ý nghĩa tác phẩm
- Khuyến khích sự đồng cảm, lòng nhân ái trong xã hội
- Phê phán sự thờ ơ, vô trách nhiệm, bất công
- Góp phần thức tỉnh lương tri con người
