Tác phẩm Thương nhớ mùa xuân
1. Thể loại, phương thức biểu đạt
- Thể loại: Truyện ngắn
- Phương thức biểu đạt: Tự sự kết hợp biểu cảm
2. Hoàn cảnh xuất xứ của tác phẩm
- Tác phẩm “Thương nhớ mùa xuân” trích trong tập “Thương nhớ mười hai" của tác giả Vũ Bằng sáng tác năm 1971, ra đời trong bối cảnh tác giả phải sống xa quê hương vì tình cảnh đất nước bị chia cắt, viết về thiên nhiên, về con người Việt Nam trong mười hai tháng của một năm.
3. Nội dung chính
- “Thương nhớ mùa xuân” là tác phẩm được khắc họa khung cảnh mùa xuân và miêu tả nó một cách chân thực và tuyệt đẹp, tác giả đã bộc lộ nỗi nhớ về Hà Nội qua cách miêu tả cảnh sắc thiên nhiên cùng đời sống sinh hoạt của con người nơi đây. Dù đã xa quê nhưng những kí ức về quê hương là thứ mà không bao giờ phai mờ.
4. Tóm tắt tác phẩm
Tác phẩm “Thương nhớ mùa xuân” được Vũ Bằng sáng tác vô cùng nổi bật, khắc họa tình yêu, một tình yêu nồng nàn mình dành cho mùa xuân, dành cho tháng Giêng, tháng giêng là tháng đầu của mùa xuân, người ta càng trìu mến, không có gì lạ hết. Nhớ về mùa xuân của đất Bắc, của Hà Nội là những cảnh sắc thiên nhiên và đời sống sinh hoạt của người thủ đô lại hiện rất rõ trong tâm trí của người con xa quê: “Mùa xuân của tôi - mùa xuân Bắc Việt, mùa xuân của Hà Nội - là mùa xuân có mưa riêu riêu, gió lành lạnh, có tiếng nhạn kiêu trong đêm xanh, có tiếng trống chèo vọng lại từ những thôn xóm xa xa, có câu hát huê tình của cô gái đẹp như thơ mộng...” Với giọng văn nhẹ nhàng, du dương, trầm bổng Vũ Bằng đã đưa độc giả lạc vào thế giới hồi ức miên man, dạt dào cảm xúc. Nhà văn đã nhắc đi nhắc lại như một lời tỏ tình thiết tha mà say đắm: “Mùa xuân của tôi... mùa xuân thần thái của tôi...” Qua đó càng chứng tỏ tình yêu mùa xuân đã thấm đẫm vào sâu tâm hồn, máu thịt của người con đất Bắc. Để một lần nữa nhấn mạnh sức sống dẻo dai, mãnh liệt và sự cuốn hút lạ kì của mùa xuân, tác giả đã sử dụng cách nói cường điệu dù vậy nhưng vẫn thật tự nhiên làm sao. Mùa xuân đến, mang theo bao vui tươi cùng cái không khi ấm áp, xe xe lạnh, làm cho con người ta thấy tràn đầy cả sức sống, dường như được trẻ ra bao nhiêu. Đó cũng là thông điệp của tác giả nói về vẻ đẹp của mùa xuân quê hương từ đó thêm yêu và gắn bó với quê hương yêu dấu.
5. Nghệ thuật
- Ngòi bút tài hoa, cảm nhận tinh tế
- Ngôn ngữ giàu chất thơ cùng nhiều hình ảnh so sánh độc đáo
Sơ đồ tư duy Tác phẩm Thương nhớ mùa xuân
Tác phẩm Thương nhớ mùa xuân - Nguyễn Khuyến
- I. Tác giả
- Nguyễn Khuyến (1835-1909)
- Quê: Thái Bình
- Phong cách: Thơ trào phúng, đượm buồn
- Xuất thân: Nhà nho yêu nước
- II. Hoàn cảnh sáng tác
- Thời gian: Cuối thế kỷ XIX
- Bối cảnh: Nông thôn Việt Nam bị Pháp xâm lược, cuộc sống khó khăn
- Tâm trạng: Nỗi nhớ quê hương, nhớ mùa xuân tươi đẹp, tiếc nuối quá khứ
- III. Nội dung chính
- Nỗi nhớ quê hương, nhớ mùa xuân: Da diết, sâu lắng qua những hình ảnh, âm thanh quen thuộc.
- Sự đối lập giữa hiện tại và quá khứ: Hiện tại tàn hoang, cô đơn; quá khứ tươi vui, ấm áp.
- Cảm xúc u buồn, cô đơn của tác giả: Trước cảnh vật thay đổi, cuộc sống khó khăn.
- IV. Nghệ thuật
- Thể thơ: Thất ngôn tứ tuyệt
- Ngôn ngữ: Giản dị, chân thành, giàu hình ảnh, sử dụng nhiều từ láy, từ ghép.
- Biện pháp tu từ:
- Liệt kê: "Chuối xanh, mít chín"
- So sánh: "Khách xa cuộc đời"
- Câu hỏi tu từ: "Ai ơi đã xuống mình đây?"
- Điệp từ: "Nhớ"
- Bức tranh xuân làng quê: Hiện lên sinh động, tươi đẹp nhưng đượm buồn.
- V. Phân tích chi tiết
- Hai câu đầu:
- Miêu tả cảnh mùa xuân làng quê: "Chuối xanh, mít chín" - gợi sự trù phú, no đủ.
- Âm thanh: "Tiếng chim, tiếng trống" - gợi sự náo nhiệt, vui tươi.
- Hai câu sau:
- Nỗi nhớ quê hương, nhớ mùa xuân: "Nhớ quê, nhớ cửa" - nỗi nhớ da diết, sâu lắng.
- Sự cô đơn, lạc lõng: "Khách xa cuộc đời" - tác giả cảm thấy cô đơn, xa cách.
- Câu hỏi tu từ: "Ai ơi đã xuống mình đây?" - gợi nỗi buồn, sự cô đơn.
- VI. Ý nghĩa tác phẩm
- Thể hiện tình yêu quê hương, đất nước sâu sắc của tác giả.
- Khẳng định vẻ đẹp của làng quê Việt Nam.
- Gợi lên nỗi buồn, sự tiếc nuối trước những thay đổi của cuộc sống.
Kết luận: "Thương nhớ mùa xuân" là một bài thơ hay, thể hiện tài năng của Nguyễn Khuyến trong việc sử dụng ngôn ngữ thơ để diễn tả những cảm xúc tinh tế, sâu sắc.
