Không ai biết mùa xuân đã bắt đầu từ bao giờ, và cũng không rõ thơ xuân có từ khi nào. Chỉ biết rằng, từ lúc con người xuất hiện trên đời, mùa xuân đã hiện hữu, với vẻ đẹp tràn đầy sức sống, và đã thổi hồn vào những vần thơ. Nếu thiếu vắng mùa xuân và những câu thơ về mùa xuân, cuộc sống chắc hẳn sẽ trở nên buồn tẻ. Mỗi ngày trôi qua, từ hôm qua đến hôm nay và cả ngày mai, mùa xuân vẫn tiếp tục mang đến những vần thơ tươi mới cho con người, cho cuộc sống. Và trong những vần thơ xuân đó, Hàn Mặc Tử với bài thơ “Mùa xuân chín” đã để lại dấu ấn sâu sắc, thể hiện sự tràn đầy cảm xúc của một lữ khách đang chìm đắm trong vẻ đẹp của mùa xuân.
Hàn Mặc Tử sinh năm 1912, mất năm 1940, tên thật là Nguyễn Trọng Trí, sinh ra ở Đồng Hới, Quảng Bình. Ông sớm mất cha và sống với mẹ tại Quy Nhơn. Năm 21 tuổi ông vào Sài Gòn lập nghiệp. Sau đó, ông đi làm công chức một thời gian ngắn rồi mắc bệnh phong và mất.
Nhắc đến mùa xuân, ai lại không cảm nhận được đó là khoảng thời gian rộn ràng nhất của cuộc sống, của thế gian. Mùa xuân hiện lên với muôn vàn sắc thái: lúc là “mùa xuân nho nhỏ”, lúc là “mùa xuân xanh”… và trong bài thơ “Mùa xuân chín” của Hàn Mặc Tử, mùa xuân hiện ra vừa mới mẻ, vừa sôi động, vừa mang một sức sống dồn nén, đang âm thầm nảy nở trong tâm hồn thi sĩ, như một sự kết hợp hoàn hảo của cái mới, cái lãng mạn và khát khao.
Mỗi câu thơ của Hàn Mặc Tử đều thoang thoảng hơi xuân, thấm đẫm vẻ đẹp của tâm hồn thi sĩ. Mùa xuân trong thơ bắt đầu từ những tia nắng mới lạ:
“Trong làn nắng ửng khói mơ tan
Đôi mái nhà tranh lấm tấm vàng
Sột soạt gió trêu tà áo biếc
Trên giàn thiên lý bóng xuân sang.”
Làn nắng xuân không chỉ là những tia sáng thông thường, mà là “làn nắng” - một hơi thở nhẹ nhàng, mềm mại trải đều trong không gian. Làn nắng ửng lên trong “khói mơ tan”, tạo nên một cảnh sắc nhẹ nhõm, đẹp đẽ và huyền diệu. Sương khói hòa quyện với nắng, tạo nên một vẻ đẹp truyền thống, cổ điển, như có hồn và tình cảm tràn đầy. “Đôi mái nhà tranh lấm tấm vàng” như được đón nhận sự tinh khiết của nắng xuân, tạo nên một xúc cảm ấm áp, hài hòa và thơ mộng. Những nét chấm phá đơn sơ nhưng tinh tế gợi lên sự gần gũi và đáng yêu. Dưới ánh nắng xuân, “đôi mái nhà tranh” hiện lên như một hình ảnh thân thuộc, gợi lên sức sống và sự bình yên. Nắng như rắc lên mái tranh chút sắc và hương xuân, cùng với gió “trêu” tà áo biếc. Âm thanh của gió “trêu” và màu “biếc” của tà áo mang đậm dấu ấn của mùa xuân. Lời gió như văng vẳng hương sắc đồng quê từ những câu ca dao, hát ghẹo tình tứ xưa cũ. Gió chọn áo biếc, một màu sắc thơ mộng và đẹp đẽ, để làm nổi bật cái tình xuân.
Từ những chi tiết cụ thể như làn nắng, mái nhà tranh và gió, Hàn Mặc Tử dẫn dắt đến một cái nhìn chung hơn:
“Trên giàn thiên lý, bóng xuân sang.”
Câu thơ mang một sự ngưng đọng và bâng khuâng, như một cảm xúc nhẹ nhàng đang đón nhận “bóng xuân sang”. Mạch thơ như đang ngừng lại, để cảm nhận sự hiện diện của mùa xuân. Mùa xuân bước nhẹ nhàng, như thể có thể cảm nhận và chiêm ngưỡng ngay trước mắt. Sau sự ngưng tụ của cảm xúc, mùa xuân ào đến:
“Sóng cỏ xanh tươi gợn tới trời,
Bao cô thôn nữ hát trên đồi.”
Cỏ xanh tươi như trải dài vô tận trong không gian rộng lớn. Hình ảnh “sóng cỏ” và “gợn tới trời” gợi tả làn cỏ xanh dập dờn trong gió xuân nhẹ nhàng. Không biết có phải là sóng cỏ thật hay lòng thi sĩ cảm nhận cỏ xanh tươi mới như sóng vỗ về? Mùa xuân luôn có màu xanh của cỏ, như Nguyễn Trãi đã viết: “Cỏ xanh như khói bến xuân tươi”, hay Nguyễn Du với “Cỏ non xanh tận chân trời”. Mùa xuân, với sắc xanh tươi, luôn đem đến cảm giác yên bình và đầy sức sống, và trong sắc xuân ấy, tình cảm con người cũng đạt đến độ chín. Tiếng hát giữa mùa xuân dường như rất quen thuộc và mến thương, như một nét đẹp truyền thống của dân tộc. Câu thơ gợi lên sự “chín” trong hồn của các cô thôn nữ qua âm thanh trong trẻo, tươi mát của câu hát giao duyên. Tiếng hát “vắt vẻo” và “thơ ngây” từ những cô thôn nữ trong không gian mộc mạc, tình tứ, tạo nên một bức tranh mùa xuân đầy cảm xúc. Tiếng hát xuân như vút lên cao, như ngập ngừng, như lưu luyến giữa “lưng chừng núi”, vang vọng và rung lên trong lòng thi sĩ. Âm thanh của tiếng hát được so sánh như “lời của nước mây”, gợi cảm giác hương xuân và tình cảm chân thành. Tiếng hát còn có sự thầm thì, tạo nên một không gian đầy ý vị và thơ mộng. Ba cung bậc của âm thanh mùa xuân: “vắt vẻo”, “hổn hển”, và “thầm thì” hòa quyện vào nhau, tạo nên một cảm giác nhẹ nhàng và lắng đọng trong tâm hồn.
Cuối cùng, mùa xuân không chỉ là vẻ đẹp, mà còn là sự lo lắng về sự trôi qua:
“Ngày mai trong đám xuân xanh đó,
Có kẻ theo chồng, bỏ cuộc chơi.”
“Đám xuân xanh” là hình ảnh của các cô thôn nữ đang hát, sẽ cùng mùa xuân trôi qua và có thể sẽ “theo chồng bỏ cuộc chơi”. Sự quyến luyến mùa xuân và tuổi xuân hồn nhiên dần trôi qua làm cho thi sĩ cảm thấy buồn bã, hẫng hụt. Hàn Mặc Tử cảm nhận được nỗi buồn và sự mất mát khi mùa xuân chín và dần trôi qua. “Mùa xuân chín” là một bức tranh xuân đầy sắc thái, từ sự tươi mới đến sự lắng dịu trong tâm hồn thi sĩ. Hàn Mặc Tử, với cảm hứng tự nhiên và tình cảm chân thành, đã vẽ nên một bức tranh xuân tươi sáng và thơ mộng. Mùa xuân đẹp, con người trẻ trung, hồn nhiên và đáng yêu. Yêu mùa xuân chín cũng là yêu đồng quê, yêu nắng xuân, mái nhà tranh, giàn thiên lý và tiếng hát của những nàng xuân trên “sóng cỏ xanh tươi gợn tới trời”. “Mùa xuân chín” là sự kết hợp hoàn hảo giữa cảm xúc mãnh liệt và sự lắng đọng, giữa sự vồn vã và sự bâng khuâng. Đó là tình thương yêu, khát khao giao cảm với hương sắc và âm thanh của mùa xuân, và cả nỗi nhớ quê hương trong tâm hồn thi sĩ.
