Soạn bài Đọc mở rộng theo thể loại: Tự do SGK Ngữ văn 12 tập 2 Chân trời sáng tạo

Trả lời Câu hỏi 1 trang 17 SGK Văn 12 Chân trời sáng tạo

Xác định chủ thể trữ tình của bài thơ.

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản, đưa ra lời giải phù hợp

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Chủ thể trữ tình: “Tôi"

Tác giả đã sử dụng những hình ảnh tinh tế để thể hiện tình cảm và suy tư về ý nghĩa của tự do. Bài thơ này thường được đọc và thảo luận về ý nghĩa sâu sắc của tự do và tình yêu tự do trong cuộc sống và tâm hồn con người

Trả lời Câu hỏi 2 trang 17 SGK Văn 12 Chân trời sáng tạo

Liệt kê các hình ảnh liên kết với hành động "viết tên em" trong mỗi khổ thơ. 

Trong các hình ảnh đó, hình ảnh nào mang ý nghĩa tượng trưng, hình ảnh nào mang ý nghĩa siêu thực?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản, đưa ra lời giải phù hợp

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Tự Do được viết mọi lúc mọi nơi với các sự vật hữu hình lẫn trừu tượng:

Viết tên em, Tự Do lên : trên bàn, trên cát, trên tuyết, trên trang vở; trên vương miện, trên áo các vua quan,… (cụ thể, hữu hình)

Viết tên em, Tự Do lên: tuổi ấu thơ, vào những ngày bánh mì trắng, trên ao mặt trời ẩm mốc, trên hồ lung linh,… (trừu tượng, vô hình)

→ Tự Do được viết lên cả những cái trừu tượng lẫn vô hình thể hiện nỗi lòng và khát vọng thiêng liêng của Tự Do.

- Trong bài thơ “Tự do” của Pôn Ê-luy-a, hình ảnh “viết tên em” xuất hiện liên tục và mang nhiều ý nghĩa:

+ Viết tên em lên trang vở, trên bàn học, trên cây xanh, trên đất cát, trên tuyết, trên gươm đao người lính, trên mũ áo các vua quan: Các hình ảnh này thể hiện sự hiện diện của tự do trong mọi khía cạnh cuộc sống, từ những vật cụ thể đến những khái niệm trừu tượng.

+ Viết tên em lên những cái trừu tượng, vô hình: Như viết lên tuổi thơ ấu, vào những ngày bánh mì trắng, trên ao mặt trời ẩm mốc, trên hồ vầng trăng lung linh. Các hình ảnh này mang ý nghĩa tượng trưng và siêu thực, thể hiện khát vọng tự do hoá thân khắp không gian và thời gia

Trả lời Câu hỏi 3 trang 17 SGK Văn 12 Chân trời sáng tạo

Trong khổ thơ cuối, hành động "viết tên em" được thay thế bằng hành động "gọi tên em". Sự thay đổi này có ý nghĩa gì?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản, đưa ra lời giải phù hợp

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Từ hành động "viết tên em" được thay thế bằng hành động "gọi tên em": cảm xúc đã bật thành tiếng, đã thốt nên lời, tình yêu tự do đã đẩy lên đỉnh điểm. Tự do là sức mạnh nhiệm màu tái sinh những cuộc đời. Tình yêu tự do cũng là lời kêu gọi hy sinh vì tự do.

Sự thay đổi từ hành động “viết tên em” sang “gọi tên em” trong khổ thơ cuối của bài “Tự do” của Pôn Ê-luy-a mang ý nghĩa sâu sắc về tình yêu và tự do.

- “Viết tên em”: Hành động viết tên của người khác lên các vật cụ thể (trang vở, bàn học, cây xanh, đất cát, tuyết, gươm đao, mũ áo) thể hiện sự ghi nhớ, tương tác với thế giới vật chất. Đây là hình ảnh đầy thực tế, tượng trưng cho việc tìm kiếm và gắn kết với tự do.

- “Gọi tên em”: Sự thay đổi này đưa chúng ta vào một tầm cao mới. Thay vì viết tên, tác giả muốn gọi tên em, tức là gọi tên người yêu, người mà tác giả yêu thương và tôn trọng. Hành động gọi tên mang ý nghĩa tinh thần, tượng trưng cho việc gọi đến tâm hồn, tình cảm, và tình yêu. Đây là hình ảnh siêu thực, thể hiện sự khao khát tự do tinh thần và tình yêu tự do.

Tóm lại, sự thay đổi này thể hiện sự chuyển từ thế giới vật chất đến thế giới tinh thần, từ việc ghi nhớ đến việc gọi đến tâm hồn, và từ tự do vật chất đến tự do tinh thần trong tình yêu.

Trả lời Câu hỏi 4 trang 17 SGK Văn 12 Chân trời sáng tạo

Chủ thể trữ tình "bắt đầu lại cuộc đời" với phép màu của "một tiếng" - TỰ DO.

Theo bạn, tại sao tiếng TỰ DO có thể mang đến phép màu đó?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản, đưa ra lời giải phù hợp

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Tiếng "Tự do" có thể mang đến phép màu của việc "bắt đầu lại cuộc đời" vì nó đại diện cho sự giải phóng, sự tự chủ và quyền tự do của con người. Tự do không chỉ đem đến cơ hội, mà còn mở ra những khả năng mới, tạo ra sự đột phá và thay đổi đáng kể trong cuộc sống.

Tự do mang theo niềm hy vọng, khát vọng và ý chí, làm cho con người tự do khỏi sự hạn chế, áp đặt và bắt buộc. Nó cho phép con người tự quyết định, tạo ra lựa chọn và hành động theo đúng ý muốn và giá trị cá nhân của mình.

Hơn nữa, tiếng "Tự do" còn có sức mạnh thúc đẩy tinh thần tiếp tục, khích lệ con người vượt qua những rào cản, thách thức và khó khăn. Nó tạo ra khung cảnh tươi sáng, tràn đầy hy vọng và khích lệ, giúp mọi người tin vào khả năng thay đổi tích cực và bắt đầu cuộc ời mới một cách tự do và mạnh mẽ.  

Tiếng TỰ DO trong bài thơ “Tự do” của Pôn Ê-luy-a không chỉ là một từ ngữ thông thường, mà còn mang trong mình sức mạnh tượng trưng và phép màu. Xuất hiện chỉ một lần trong bài thơ nhưng lại được ẩn dụ sau từ “em”, “em” chính là tự do. Do vậy, nó bao chùm lên toàn bộ bài thơ, hướng về sự khát khao, tôn thờ TỰ DO. Và chính điều đó khiến cho chủ thể trữ tình như có phép màu để bắt đầu lại cuộc đời, để tiếp tục hành động, biến sự mong ước đến tột cùng ấy thành động lực để vực dậy tinh thần, để đứng lên mà giành lại sự TỰ DO thiêng liêng, đẹp đẽ ấy.

Trả lời Câu hỏi 5 trang 17 SGK Văn 12 Chân trời sáng tạo

Theo bạn, bài thơ thể hiện thông điệp gì? Biện pháp tu từ điệp cấu trúc đã góp phần thế hiện thông điệp đó như thế nào?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản, đưa ra lời giải phù hợp

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Thông điệp: khát khao về quyền “TỰ DO"

- Tự do được nhân hóa lên thành “em” kết hợp điệp khúc “tôi viết tên em” càng làm tô đậm lên khát vọng tự do tha thiết của tác giả. Khát vọng tự do của tác giả cũng là khát vọng chung của toàn dân tộc. Tác giả đã dùng lời nói của mình để thay lời của toàn dân nước Pháp, là người đại diện đứng lên mở đường để đưa khát vọng ấy thành hiện thực.

Bài thơ “Tự do” của Pôn Ê-luy-a thể hiện thông điệp về tình yêu tự do và khát vọng giành lại tự do trong bối cảnh chiến tranh và áp bức. Biện pháp điệp cấu trúc đã góp phần thể hiện thông điệp này bằng cách sử dụng hình ảnh và lặp lại từ “viết tên em” để tạo ra một phép màu tượng trưng cho sự giải thoát và khao khát tự do. Tiếng TỰ DO trong bài thơ không chỉ là một từ ngữ, mà còn là một phép màu tạo nên sự thay đổi, hy vọng, và giải thoát trong cuộc sống của con người.

Trả lời Câu hỏi 6 trang 17 SGK Văn 12 Chân trời sáng tạo

Hãy xác định mối liên hệ giữa chủ đề, tư tưởng và cảm hứng chủ đạo của văn bản.

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản, đưa ra lời giải phù hợp

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Mối liên hệ giữa chủ đề, tư tưởng và cảm hứng chủ đạo của văn bản "Tự do":

1. Chủ đề:Chủ đề của văn bản "Tự do" là sự khao khát và quyền tự do của con người, tự do trong tư tưởng, hành động và lựa chọn, cũng như sự phóng túng và giải phóng khỏi sự hạn chế và áp đặt.

2. Tư tưởng:Tư tưởng chủ đạo của văn bản "Tự do" tập trung vào giá trị của tự do, quyền tự chủ và ý chí cá nhân. Nó thể hiện ý nghĩa của việc được tự do, khả năng tự quyết định và lựa chọn, cũng như sức mạnh của tinh thần khi được tự do.

3. Cảm hứng:Cảm hứng chủ đạo của văn bản "Tự do" là niềm hy vọng, sự khát khao, và ý chí mạnh mẽ để vượt qua mọi hạn chế và đối mặt với sự tự do với tinh thần mạnh mẽ và quyết tâm. Nó thể hiện sự phấn khích và động lực để đạt được tự do và trở nên mạnh mẽ hơn.

Tất cả những yếu tố này cùng tạo nên một tác phẩm văn bản có sức mạnh và sức hút tạo nên cảm hứng trong lòng độc giả, khích lệ họ tin vào giá trị của tự do và lòng kiên cường trong việc tìm kiếm nó.  

Mối liên hệ giữa chủ đề, tư tưởng và cảm hứng chủ đạo của văn bản gắn bó chặt chẽ, xuyên suốt là khát vọng tự do, là lời kêu gọi hành động vì tự do của nhà thơ (và của cả dân tộc Pháp) khi đất nước bị phát xít xâm lăng.