Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời
1. Xuất xứ
a. Sử thi Đăm Săn
- Đăm Săn (hay còn gọi là Bài ca chàng Đăm Săn) là kho sử thi nổi tiếng của người Ê-đê
- Sử thi Đăm Săn thường được diễn xướng theo lối kể khan, trong đó già làng vừa kể, hát, vừa sử dụng nét mặt, điệu bộ để diễn tả câu chuyện bên bếp lửa nhiều đêm liền, trong các nhà dài trên chòi rẫy, vào dịp lễ hội hay lúc nông nhàn
- Nghe kể Đăm Săn là một truyền thống văn hóa của người Ê-đê
b. Đoạn trích Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời
- Đăm Săn đi bắt Nữ thần Mặt Trời là đoạn trích trong sử thi Đăm Săn (hay còn gọi là Bài ca chàng Đăm Săn)
2. Thể loại
- Sử thi là tác phẩm tự sự dân gian có quy mô lớn, sử dụng ngôn ngữ có vần, nhịp, xây dựng những hình tượng nghệ thuật hoành tráng, hào hùng để kể về một hoặc nhiều biến cố lớn diễn ra trong đời sống cộng đồng của cư dân thời cổ đại.
- Nội dung của sử thi có tính rộng lớn, kể về sự kiện trọng đại của quá khứ, biểu hiện toàn bộ đời sống văn hóa, lịch sử của cộng đồng, thể hiện quá trình vận động của tộc người đó qua các giai đoạn khác nhau.
- Nghệ thuật: sử thi là những câu chuyện kể văn xuôi xen lẫn văn vần, có sử dụng các yếu thành ngữ, tục ngữ, những từ ngữ cổ, hình thức nghệ thuật ngôn từ dân gian.
- Phân loại: sử thi có 3 loại:
+ Sử thi anh hùng dân gian
+ Sử thi cổ điển
+ Sử thi anh hùng
3. Bố cục
- Phần 1: Đăm Săn đến nhà của Đăm Par Kvây để nói về ý định đi tìm Nữ Thần Mặt Trời của mình
- Phần 2: Hành trình tìm đường đến nhà Nữ Thần Mặt Trời của Đăm Săn
- Phần 3: Đoạn 3: cảnh Đăm Săn trở về và phá gánh chịu hậu quả là hình phạt của thần Trời và thần Đất
4. Giá trị nội dung
- Đoạn trích thể hiện tinh thần dũng cảm, can đảm lạc quan và có chút liều lĩnh của Đăm Săn
- Đồng thời cũng cho thấy tinh thần chinh phục và quyết tâm đạt được ước mơ của con người thể hiện ở người anh hùng Đăm Săn
- Đoạn trích phần nào khắc họa thành công văn hóa của người Ê-đê thể hiện trong nếp sống, sinh hoạt hàng ngày. Bên cạnh đó còn thể hiện được văn hóa tâm linh của dân tộc Ê-đê qua hình ảnh mặt trời.
- Qua kết cục của nhân vật Đăm Săn, đoạn trích còn đưa ra cảnh tỉnh đối với con người, không nên theo đuổi một mục tiêu vượt quá giới hạn con người.
5. Giá trị nghệ thuật
- Đoạn trích thể hiện được những đặc trưng của thể loại sử thi trong ngôn từ, giọng điệu
- Giọng kể xen lẫn giữa văn xuôi với văn vần
- Sử dụng nhiều thành ngữ, điển cố
- Ngôn từ rõ ràng, súc tích, sử dụng hình thức nghệ thuật ngôn từ dân gian
Sơ đồ tư duy - Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời
