Soạn bài Đọc kết nối chủ điểm: Ngôi nhà truyền thống của người Ê-đê SGK Ngữ Văn 10 tập 1 Chân trời sáng tạo - chi tiết

Văn bản Ngôi nhà truyền thống của người Ê-đê đã giúp độc giả hình dung khá rõ ràng, chi tiết về những đặc điểm từ ngoài vào trong như nguyên liệu, đặc điểm bên trong của ngôi nhà và đặc biệt là hình ảnh chiếc cầu thang. Tất cả những đặc điểm đó đều mang đậm ý nghĩa văn hóa thiêng sâu sắc, đại diện cho chế độ mẫu quyền của người dân Ê-đê.

Câu 1

Từ hình minh họa, bạn hãy chỉ ra những chi tiết mà văn bản đề cập (nhà dài, cầu thang, hoa văn chạm khắc, ...).

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ toàn bộ văn bản.

- Quan sát hình ảnh minh họa về nhà dài Ê-đê (trang 49, SGK Ngữ Văn 10, tập một).

- Kết hợp các chi tiết miêu tả về đặc điểm của nhà dài Ê-đê trong văn bản.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Từ hình minh họa, những chi tiết mà văn bản đề cập đến ngôi nhà dài bao gồm:

- Nhà dài:

+ Là nhà sàn.

+ Nguyên liệu: tre nứa, gỗ, mặt sàn và vách tường bao quanh nhà làm bằng thân cây bương hay thân tre già đập dập, mái lợp cỏ tranh.

+ Thường làm nhà theo hướng bắc – nam.

+ Độ dài thường được ước tính bằng số lượng dầm ngang (đê), nhà có bao nhiêu đê thì có bấy nhiêu gian.

- Hoa văn chạm khắc:

+ Trong nhà thường được chạm khắc nhiều hình con vật như voi, cua, cá, ... lên xà nhà → thể hiện sự giàu có của chủ nhà.

+ Những con kì đà được khắc trên xà ngang → cầu mong may mắn sẽ đến với gia đình.

+ Hoa văn con rồng có vây hình con cá, râu, sừng nhô lên, ... → hoa văn nguyên thủy, mang tính đặc trưng của người Ê-đê.

- Cầu thang:

+ Gắn với hai cửa của nhà dài, cửa phía trước dành cho khách và nam giới; cửa phía sau dành cho phụ nữ.

+ Cầu thang phía trước thường hướng về phía Bắc → cầu thang chính.

+ Cầu thang chính bao giờ cũng có hai cầu thang để lên xuống (cầu thang đực, cầu thang cái). Ở cầu thang cái bao giờ cũng có hình ảnh bầu sữa mẹ và vầng trăng khuyết; cầu thang đực không có hoa văn chạm khắc nhiều, thường chỉ chạm khắc những bậc tiện cho việc lên xuống.

1. Nhà dài

- Có hình dáng cái thuyền, là nét đặc trưng của chế độ mẫu hệ của người Ê-đê.- Nhà dài của người Ê-đê là nhà sàn, làm bằng tre nứa, gỗ, mặt sàn và vách tường bao quanh nhà làm bằng thân cây bương hay thân tre già đập dập, mái lợp có tranh

- Độ dài ước tính bằng số lượng dầm ngang(đê), tương ứng với một đôi cột...

2. Cầu thang

- Gắn với hai cửa của nhà dài, cửa phía trước dành cho khách và nam giới, cửa phía sau dành cho phụ nữ. Gọi là cầu thang đực và cầu thang cái

- Cầu thang cái bao giờ cũng có hình ảnh bầu sữa mẹ và vầng trăng khuyết

- Cầu thang đực không chạm khắc nhiều, thường chỉ là một cây gỗ sau đó chạm khắc những bậc để lên xuống

3. Hoa văn chạm khắc

- Chạm khắc nhiều hình con vật như voi, cua, cá,.. lên xà nhà

- Thể hiện sự giàu có của chủ nhà

Câu 2

Ngôi nhà và sinh hoạt của người Ê-đê được miêu tả trong văn bản trên gợi nhớ những chi tiết nào trong văn bản Đăm Săn chiến thắng Mtao Mxây?

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ hai văn bản Ngôi nhà truyền thống của người Ê-đê và Đăm Săn chiến thắng Mtao Mxây.

- Tìm những chi tiết có nét tương đồng giữa hai văn bản.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Ngôi nhà và sinh hoạt của người Ê-đê được miêu tả trong văn bản trên có những nét tương đồng và gợi nhớ đến một số chi tiết trong văn bản Đăm Săn chiến thắng Mtao Mxây, bao gồm:

+ Cùng là ngôi nhà dài.

+ Chung hình ảnh: “Nhà dài như một tiếng chiêng...”.

+ Không gian nhà dài là nơi đại gia đình hoặc những người dân trong buôn làng quây quần sum họp bên bếp lửa. Đây cũng chính là không gian mà những câu chuyện sử thi hào hùng, tự hào vang lên.

+ Trong hai văn bản, những người già trong làng là những người kể sử thi.

+ Nhà dài chính là không gian sống, sinh hoạt và các hoạt động văn hóa diễn ra. Như trong văn bản Đăm Săn chiến thắng Mtao Mxây, không gian ngôi nhà cũng là nơi hoạt động ăn mừng chiến thắng của Đăm Săn cùng bà con diễn ra.

Những chi tiết trong văn bản Đăm Săn chiến thắng Mtao Mxây được gợi nhớ đến là:

- Nhà Mtao Mxây đầu sàn hiên đẽo hình mặt trăng, đầu cầu thang đẽo hình chim ngói. Ngôi nhà của lão tù trưởng nhà giàu này trông quả thật là đẹp. Cầu thang rộng một lá chiếu, người nối đuôi nhau lên xuống mà khiêng một ché đuê vẫn không sợ chật.

- "Hãy đánh lên tất cả cho ở dưới vỡ toác các cây đòn ngạch, cho ở trên gãy nát các cây xà ngang,..''

Câu 3

Vì sao ngôi nhà nói đến trong văn bản được gọi là “ngôi nhà truyền thống của người Ê-đê”?

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ văn bản.

- Hiểu rõ khái niệm, bản chất của “truyền thống”.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Truyền thống nghĩa là có tính chất lâu đời và được lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác.

- Ngôi nhà được nói đến trong văn bản trên được gọi là “ngôi nhà truyền thống của người Ê-đê bởi ngôi nhà này về cấu trúc, cách xây dựng, nguyên liệu hầu như vẫn được lưu giữ từ thời xa xưa, những sự thay đổi trong kiến trúc theo từng thời đại không đáng kể, chủ yếu vẫn giữ được những nét đặc trưng của người Ê-đê. Không chỉ vậy, ngôi nhà còn là không gian diễn ra, lưu giữ những hoạt động, nếp sống văn hóa sinh hoạt từ lâu đời của người dân Ê-đê.

- Ngôi nhà mang đặc trưng của chế độ mẫu hệ của dân tộc Ê-đê.

- Vì ngôi nhà là nơi gắn kết bao thế hệ dòng họ của người Ê-đê, từ đời ông bà, bố mẹ đến đời con, đời cháu. Căn nhà kéo dài mãi, che chở cho cuộc sống của bao thế hệ. Không chỉ thế, ngôi nhà còn là nơi thể hiện các lễ nghi, tập tục của người Ê-đê, thể hiện trọn vẹn hồn cốt đại ngàn của dân tộc này.