Bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh là một trong những tác phẩm tiêu biểu của thơ ca Việt Nam hiện đại, thể hiện những cảm xúc phức tạp, tinh tế của người phụ nữ trước tình yêu. Khổ thơ 3,4,5 đóng vai trò quan trọng trong việc làm nổi bật sức gợi cảm phong phú, bất ngờ của hình tượng sóng và mối liên hệ mật thiết với nhân vật trữ tình 'em'.
Bài viết này sẽ đi sâu vào phân tích chi tiết các yếu tố nghệ thuật và nội dung của khổ thơ, giúp bạn hiểu rõ hơn về ý nghĩa và giá trị của tác phẩm.
Sóng là bài thơ tình tuyệt bút của Xuân Quỳnh (1942-1988). Bài thơ được viết theo thể ngũ ngôn thiên trường gồm có 38 câu thơ. Qua hình tượng sóng Xuân Quỳnh đã thể hiện niềm khao khát của người thiếu nữ muốn được yêu, được sống trong một tình yêu hạnh phúc thủy chung.
Sóng là bài thơ tình tuyệt bút của Xuân Quỳnh (1942-1988). Bài thơ được viết theo thể ngũ ngôn thiên trường gồm có 38 câu thơ. Qua hình tượng sóng Xuân Quỳnh đã thể hiện niềm khao khát của người thiếu nữ muốn được yêu, được sống trong một tình yêu hạnh phúc thủy chung.
Bốn khổ thơ dưới đây trích trong phần đầu bài thơ. Hình tượng “sóng” trong sự liên hệ đối sánh với nhân vật trừ tình “em” đã đem đến cho tâm hồn ta bao gợi cảm phong phú bất ngờ:
Ôi con sóng ngày xưa
(…)
Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức.
Sóng là hiện tượng muôn đời của đại dương bao la. Còn vũ trụ, đất trời thì còn có đại dương; đại dương còn thì còn “muôn trùng sóng bể”. Sóng là sức sống hằng, kì diệu của biển, trường tồn trong dòng chảy thời gian: “Ôi con sóng ngày xưa - và ngày sau vẫn thế”. Từ “ôi” cảm thán cất lên đầy xúc động ngây ngất của một nỗi niềm. Sóng của biển cũng như tình yêu là chuyện muôn đời của lứa đôi, là “khát vọng’’ của trai gái xưa nay. Sóng reo, sóng vỗ trên biển cả mênh mông cũng như “con sóng” tình yêu biến hóa vô cùng, lúc “dữ dội và dịu êm”, lúc thì “ồn ào và lặng lẽ”, làm cho trái tim tuổi trẻ lay động, xao xuyến, “bồi hồi”:
Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ.
Hình tượng “sóng” trong những vần thơ ngọt ngào thiết tha đầy gợi cảm mang tính nhân văn. “Trước muôn trùng sóng bể” của đại dương mênh mông,lớp lớp sóng liên hồi, vô tận, thiếu nữ “bồi hồi” nghĩ về quy luật của sự sống,về sự trường tồn của đại dương, về nguyên nhân kì diệu nào mà có “sóng lên”.Rồi thiếu nữ bâng khuâng nghĩ về mối nhân duyên của mình, về tình yêu của “em” “anh”. Điệp ngừ: “Em nghĩ về... Em nghĩ về...”, kết hợp với câu hòi tu từ. “Từ nơi nào sóng lên?” đã làm cho giọng thơ nồng nàn, say đắm, cảm xúc bâng khuâng triền miền dào dạt dâng lên. Hình tượng “sóng” và sự liên tưởng phong phú được diễn tả một cách thi vị:
Trước muôn trùng sóng bể
Em nghĩ về anh, em
Em nghĩ về biển lớn
Từ nơi nào sóng lên?
Cái thuở ban đầu lưu luyến ấy
Nghìn năm chưa dễ đã ai quên?
(Thế Lữ)
Sức gợi cảm của hình tượng “sóng” thật phong phú và bất ngờ. Sóng tồn tại trong trạng thái “động”, trong mọi không gian “dưới lòng sâu” hay “trên mặt nước”, tầng tầng lớp lớp “muôn trùng sóng bể”. Có sóng ngầm và nhấp nhô sóng biếc. Sóng được nhân hóa, sóng thao thức suốt đêm ngày trong mọi thời gian: “Sóng nhớ bờ”, trong mọi trạng thái: “Sóng không ngủ được”. Sóng được cảm nhận bằng thính giác, bằng thị giác, bằng tri giác và cả bằng tâm hồn. Hình tượng “sóng” càng trở nên thơ mộng, gợi cảm:
Con sóng dưới lòng sâu
Con sóng trên mặt nướ
Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ được.
Cấu trúc song hành, đối xứng: “dưới lòng sâu // trên mặt nước”, “ngày // đêm”, nhớ bờ // không ngủ được” và điệp ngữ “con sóng” đã làm cho ngôn ngữ thơ cân xứng hài hòa, âm điệu, nhạc điệu thơ nhịp nhàng, uyển chuyển, say đắm và ngọt ngào. Nhạc cùa thơ vị ngọt tình yêu như được hòa quyện trong không gian, trong thời gian, và cả trong lòng người. Xuân Quỳnh có lúc mượn “thuyền" và “biển” làm ẩn dụ để nói lên nỗi nhớ thương của lứa đôi:
Những ngày không gặp nhau
Biển bạc đầu thương nhớ
Những ngày không gặp nhau
Lòng thuyền đau rạn rỡ...
(Thuyền và biển)
Từ hiện tượng “sóng nhớ bờ”, nữ sĩ liên tưởng đến nỗi nhớ “em nhớ đến anh”, một nỗi nhớ da diết, triền miên, bồi hồi khôn xiết kể, cả trong cõi thực và cả trong mơ, trong ý thức và cả trong tiềm thức:
Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức.
Sóng là quy luật vận động của vũ trụ, của dại dương. Tưởng tượng “sóng nhớ bờ” rồi liên hệ, đối sánh với “em”, với nỗi niềm “lòng em nhớ anh...” thật bất ngờ, thú vị. Ca dao nói nhiều về nỗi nhớ của trai gái làng quê. Có nỗi nhớ day dứt khôn nguôi: “Nhớ ai nhớ mãi thế này? - Nhớ đêm quên ngủ, nhớ ngày quên ăn”. Có nỗi nhớ bồn chồn, ngẩn ngơ: “Nhớ ai bổi hổi bồi hồi - Như đứng đống lửa, như ngồi đống than”. Qua đó, ta mới cảm thây nỗi nhớ của “em”,nhân vật trữ tình trong bài thơ Sóng: “Lòng em nhớ đến anh - Cả trong mơ còn thức” là sâu sắc, bất ngờ, mới mẻ.
Năm 1962, thi sĩ Xuân Diệu viết bài thơ tình “Biển”, trong đó hình tượng sóng là ẩn dụ về chàng trai đa tình, yêu say đắm, nồng nhiệt:
Anh xin làm sóng biếc
Hôn mãi cát vàng em
Hôn thật khẽ thật êm
Hôn êm đềm mãi mãi...
Bài thơ “Biển" là một thử thách lớn đối với Xuân Quỳnh. Năm năm sau, bài Sóng ra đời, ẩn dụ “sóng” nói về thiếu nữ trong mối tình đầu với bao phẩm chất tốt đẹp. Đó là sáng tạo, có thế nói là “bất ngờ”.
Người thiếu nữ trong bài thơ Sóng đã “tự hát” về nỗi khao khát được yêu thương, được sống thủy chung trong tình yêu hạnh phúc. Hình tượng “sóng” gợi lên bao cảm xúc mạnh mẽ, nồng nàn, phong phú và bất ngờ. Sóng thật mãnh liệt. Em thật nồng nàn say mê bởi lẽ với em thì tình yêu là “khát vọng”.
Bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh, được sáng tác năm 1967, là một trong những tác phẩm xuất sắc nhất của nữ thi sĩ, thể hiện những rung động tinh tế, sâu sắc của tình yêu và khát vọng hạnh phúc cá nhân. Hình tượng sóng biển được sử dụng xuyên suốt bài thơ, không chỉ là một biểu tượng tự nhiên mà còn là một ẩn dụ đầy sức gợi về tâm hồn người phụ nữ, về những cảm xúc dạt dào, biến động trong tình yêu.
Trước khi đi sâu vào phân tích khổ thơ 3,4,5, chúng ta cần nhìn nhận bài thơ Sóng trong tổng thể. Bài thơ được chia thành bốn khổ, mỗi khổ mang một ý nghĩa riêng, góp phần xây dựng nên một bức tranh tình yêu đa chiều, phức tạp. Khổ thơ 3,4,5 là trung tâm của bài thơ, nơi hình tượng sóng được khai thác triệt để, thể hiện sự tương đồng và đối sánh giữa sóng biển và nhân vật trữ tình 'em'.
Khổ 3:
Ở khổ thơ này, sóng biển được nhân hóa, trở thành một thực thể sống động, gần gũi. Từ “biếc” gợi lên màu xanh trong trẻo, tươi mát của biển cả, đồng thời cũng là một màu sắc của sự dịu dàng, nữ tính. Tiếng sóng được ví như tiếng thở của 'em', tạo nên một sự hòa quyện, đồng điệu giữa thiên nhiên và con người. Sự liên tưởng này cho thấy 'em' không chỉ là một cá nhân mà còn là một phần của vũ trụ, của biển cả bao la.
Khổ 4:
Khổ thơ này khẳng định sự đồng nhất giữa 'em' và biển cả. 'Em' được ví như một “biển nhỏ”, nhưng lại là “tất cả” đối với nhân vật trữ tình. Sự mâu thuẫn này thể hiện tình yêu mãnh liệt, bao la, vô bờ bến của người thi sĩ dành cho 'em'. Hình ảnh 'em' trong “ảnh hưởng của dòng sông dài” gợi lên sự gắn bó, hòa nhập với cuộc sống, với dòng chảy thời gian.
Khổ 5:
Khổ thơ này thể hiện sự lặp lại, sự tuần hoàn của tình yêu. Hình ảnh “sóng nối sóng, em nối em” gợi lên sự liên tục, bất tận của tình cảm. Cả sóng biển và 'em' đều cất lên những “tình ca”, tạo nên một bản hòa ca của tình yêu, của cuộc sống. Sự lặp lại này nhấn mạnh sự hòa quyện, đồng điệu giữa con người và thiên nhiên.
Hình tượng sóng trong khổ thơ 3,4,5 không chỉ đơn thuần là một hình ảnh tự nhiên mà còn mang nhiều tầng ý nghĩa khác nhau. Sóng vừa tượng trưng cho sự dịu dàng, nữ tính, vừa tượng trưng cho sự mạnh mẽ, bất ổn của tình yêu. Sóng có thể êm đềm, hiền hòa, nhưng cũng có thể dữ dội, cuồng nộ. Sự biến động của sóng biển phản ánh những rung động, những cảm xúc phức tạp trong tâm hồn người phụ nữ.
Xuân Quỳnh đã khéo léo sử dụng hình tượng sóng để làm nổi bật những phẩm chất, những khát vọng của nhân vật trữ tình 'em'. 'Em' được ví như sóng biển, vừa dịu dàng, nữ tính, vừa mạnh mẽ, độc lập. 'Em' khao khát được yêu thương, được hòa nhập với cuộc sống, nhưng cũng luôn giữ cho mình một cá tính riêng, một khát vọng tự do.
Khổ thơ 3,4,5 bài Sóng của Xuân Quỳnh là một đoạn thơ xuất sắc, thể hiện tài năng sáng tạo của nữ thi sĩ. Hình tượng sóng biển được khai thác triệt để, mang nhiều tầng ý nghĩa khác nhau, góp phần làm nổi bật sức gợi cảm phong phú, bất ngờ của bài thơ. Sự liên hệ, đối sánh giữa sóng và nhân vật trữ tình 'em' đã tạo nên một bức tranh tình yêu đa chiều, phức tạp, thể hiện những rung động tinh tế, sâu sắc của tâm hồn người phụ nữ.
Tải sách PDF tại TuSach.vn mang đến trải nghiệm tiện lợi và nhanh chóng cho người yêu sách. Với kho sách đa dạng từ sách văn học, sách kinh tế, đến sách học ngoại ngữ, bạn có thể dễ dàng tìm và tải sách miễn phí với chất lượng cao. TuSach.vn cung cấp định dạng sách PDF rõ nét, tương thích nhiều thiết bị, giúp bạn tiếp cận tri thức mọi lúc, mọi nơi. Hãy khám phá kho sách phong phú ngay hôm nay!
Sách kỹ năng sống, Sách nuôi dạy con, Sách tiểu sử hồi ký, Sách nữ công gia chánh, Sách học tiếng hàn, Sách thiếu nhi, tài liệu học tập