1. Hướng dẫn quy trình tóm tắt
Bước 1: Nghe ý chính và ghi tóm tắt
Tập trung lắng nghe nội dung và chú ý vào ý chính của bài nói (vấn đề trọng tâm mà người nói sẽ trình bày)
- Chú ý phần mở đầu và phần kết thúc. Thông thường, người trình bày sẽ giới thiệu ý chính của bài nói trong phần mở đầu bằng một số mẫu câu như “Hôm nay, tôi sẽ trình bày về…”, “Trong bài này, tôi muốn nhấn mạnh về vấn đề…”. Những ý chính của bài cũng sẽ được nhấn mạnh ở phần kết thúc.
- Chú ý những phần được lặp đi lặp lại trong thân bài. Để nhấn mạnh ý chính của bài nói, người nói thường lặp lại ý chính trong khi trình bày, lí giải và dùng bằng chứng để làm rõ ý chính.
- Chú ý tốc độ nói. Thường người nói sẽ nói chậm, nhấn mạnh ở những chỗ trình bày ý chính, và nói với tốc độ nhanh hơn ở những ý bổ trợ.
- Chú ý từ khóa của bài nói. Từ khóa là từ ngữ quan trọng, thể hiện nội dung chính của bài nói. Thường khí trình bày ý chính, người nói sẽ nhắc đến từ khóa của bài nói.
- Chú ý các phương tiện giao tiếp phi ngôn ngữ như: sơ đồ, bảng, hình ảnh,… Các phương tiện này thường được sử dụng để làm rõ ý chính của bài nói.
Kết hợp lắng nghe và ghi chép bằng cách:
- Ghi ngắn gọn bằng ngôn từ của mình, ghi dưới dạng cụm từ, từ khóa
- Sử dụng các kí hiệu, gạch đầu dòng để làm nổi bật các ý
- Thể hiện các ý chính dưới dạng sơ đồ
Bước 2: Đọc lại và chỉnh sửa
- Đọc lại phần ghi tóm tắt và chỉnh sửa các sai sót (nếu có)
- Xác định với người nói về nội dung em vừa tóm tắt. Trao đổi với người nói ý kiến em chưa hiểu rõ hoặc có quan điểm khác.
- Trao đổi phần tóm tắt với những người nghe khác để chỉnh sửa cho chính xác.
2. Ví dụ minh họa
Tóm tắt văn bản Bánh chưng, bánh giầy
Vua Hùng về già muốn truyền ngôi cho các con nên ra điều kiện: không kể con trưởng, con thứ, miễn ai làm vừa ý Tiên Vương sẽ được nối ngôi. Các lang đua nhau tìm kiếm của ngon vật lạ trên rừng dưới biển dâng cho vua cha. Riêng có Lang Liêu, người con thứ mười tám, sau khi mộng thấy thần đã làm một loại bánh hình vuông, một loại bánh hình tròn để dâng vua. Vua vô cùng hài lòng mang bánh lễ Tiên Vương, và được kế ngôi vua. Từ đó, bánh chưng, bánh giầy trở thành lễ vật không thể thiếu trong dịp Tết lễ.
