Văn bản Hình tượng con người chinh phục thế giới trong “Ông già và biển cả”
Tác phẩm “Ông già và biển cả” của Ernest Hemingway không chỉ là một câu chuyện về cuộc chiến giữa con người và thiên nhiên, mà còn là một bản hùng ca về tinh thần kiên cường, ý chí bất khuất của con người trước những thử thách khắc nghiệt. Bài viết này sẽ đi sâu vào phân tích hình tượng con người trong tác phẩm, làm nổi bật những giá trị nhân văn sâu sắc mà Hemingway muốn truyền tải.
Chúng ta sẽ cùng khám phá cách Hemingway xây dựng nhân vật Santiago, một lão ngư dạn dày kinh nghiệm, để thể hiện sức mạnh nội tại và khát vọng chinh phục của con người.
Ơ-ni-xơ-tơ Hê-minh-uây (Emest Hemingway) là nhà văn xuất sắc của nền văn học hiện đại Mỹ, được Giải thưởng Nô-ben’ năm 1954.
Hình tượng con người chinh phục thế giới trong “ông già và biển cả”
Lê Lưu Oanh
Ơ-ni-xơ-tơ Hê-minh-uây (Emest Hemingway) là nhà văn xuất sắc của nền văn học hiện đại Mỹ, được Giải thưởng Nô-ben’ năm 1954. Tác phẩm Ông già và biển cả (1952) kể về cuộc hành trình săn đuổi và chinh phục con cá kiếm khổng lồ của một ông già trên biển cả, nhưng cuối cùng, con cá khổng lồ ấy lại bị đàn cá mập tấn công, rỉa thịt đến mức chỉ còn bộ xương. Thiên truyện là một ẩn dụ về hình ảnh con người theo đuổi những khát khao lớn lao, dù cuối cùng thất bại nhưng vẫn bất khuất không chùn bước. Thiên truyện thể hiện rõ nét sức thuyết phục lớn lao của tư tưởng và văn tài của Hê-minh-uây đối với Giải thưởng Nô-ben.
[...]
Hình tượng ông lão đánh cá trong tác phẩm tượng trưng cho người chinh phục thiên nhiên. Để chiến thắng được sức mạnh khổng lồ của thiên nhiên, ông lão phải vận dụng hết kinh nghiệm, trí thông minh, lòng dũng cảm của một ngư dân sống cả đòi trên biển. Cuộc chiến của ông lão với con cá khổng lồ là cuộc chiến gay go và ngoan cường, khẳng định sức mạnh cả tinh thần và thể chất của con người.
Ngày thứ ba, con cá bắt đầu mệt mỏi và dần khuất phục ông lão. Ông lão đã quá già, lại cộng thêm quá mệt mỏi vì suốt hai ngày đêm bị con cá kéo chạy dọc ngang trên biển, chỉ ăn một chút cá sống, uống nước cầm hoi, ông gần như kiệt sức: “mồ hôi ướt đẫm người, lão mệt thấu xương”; “hoa mắt suốt cả tiếng đồng hồ”; “mồ hôi xát muối vào mắt lão; hai lần lão cảm thấy chóng mặt và choáng váng”; “chưa bao giờ mình mệt như thế này”; “lão lại thấy xây xẩm mặt mày”; “lão cảm thấy choáng váng, đau đón và không nhìn rõ”; “lão cảm thấy mình sắp ngất đi”;... Ông mệt mỏi và suy sụp đến nỗi: “lòng kiêu hãnh” cũng đã “mất từ lâu”.
Nhưng ông lão vẫn kiên cường không bỏ cuộc. Bởi lẽ, cuộc đấu với con cá được ông lão coi là một cuộc đấu thực sự không chỉ vì mưu sinh mà còn vì danh dự của một con người sinh sống lâu trên mặt biển. Ông lão luôn tự động viên mình: “mày khoẻ, mày luôn khoẻ”; “đầu ơi, hãy tỉnh táo, mình sẽ cố thêm lần nữa”; “hãy đứng vững, đôi chân kia”; “tỉnh táo vì tao, đầu à, bọn mày chưa bao giờ bại trận”;... Với những kinh nghiệm và trí thông minh của người đánh cá lão luyện, ông đã dồn hết sức để bắt con cá: “thả dài dây câu, kéo dây, thu dây về” để con cá, dù có sức mạnh ghê gớm nhưng không thể tuột ra khỏi bàn tay dày dặn kinh nghiệm của ông lão. [...]
Để nói về ý chí và sức chịu đựng của ông lão, ý nghĩ ấn tượng nhất của ông lão là: “Hãy giữ đầu óc tỉnh táo và biết cách chịu đựng như một con người. Hay như một con cá”. Điều đó có nghĩa là sự chịu đựng của con người luôn thể hiện trong trạng thái lặng lẽ, âm thầm, cô đơn, không thể chia sẻ, chỉ có mình mang hết mọi gánh nặng cuộc sống trên thế gian này. Một ý nghĩ mang tính triết lí
[...]
Ông lão đã chiến thắng bắt được con cá kiếm khổng lồ. Đối với ngư dân, bắt được cá, mà cá càng to thì niềm vinh dụ, lòng kiêu hãnh càng lớn. Con cá là vận may của ông lão sau hơn tám mươi ngày ròng rã lênh đênh trên biển. Bên cạnh việc đánh bắt cá như một phương tiện mưu sinh, bắt được nhiều cá và cá lớn là minh chứng cho những kinh nghiệm nghề nghiệp, vận may trên biển, là thành quả của ý chí và lòng quả cảm của con người. Đó là sự chiến thắng thật vinh quang của con người lao động đầy lòng mưu trí và dũng cảm.[…]
Ông già Xan-ti-a-gô (Santiago) là biểu tượng hùng vĩ của con người chinh phục biển cả, một mình đơn độc bắt cá và chống trả lũ cá mập khát máu. Suy rộng ra, đó cũng là biểu tượng của con người trên đường chinh phục thế giới, thực hiện khát vọng, ước mơ của mình một cách ngoan cường. Nhưng mặt khác, đó vẫn là con người bình thường, yếu đuối, đơn độc, rất đỗi con người.
(In trong Phân tích bình giảng tác phẩm văn học 12, NXB Giáo dục Việt Nam, Hà Nội, 2013, tr. 179 – 183)
Văn bản Hình tượng con người chinh phục thế giới trong “Ông già và biển cả”: Phân tích sâu sắc
“Ông già và biển cả” (The Old Man and the Sea) là một trong những tác phẩm tiêu biểu nhất của Ernest Hemingway, xuất bản năm 1952. Tác phẩm đã mang lại cho ông giải Nobel Văn học năm 1954 và củng cố vị thế của ông trong lịch sử văn học thế giới. Câu chuyện xoay quanh Santiago, một lão ngư người Cuba, sau 84 ngày liên tiếp không bắt được con cá nào. Cuộc chiến đấu của ông với một con cá marlin khổng lồ trong suốt ba ngày đêm không chỉ là một cuộc chiến sinh tồn mà còn là biểu tượng cho cuộc đấu tranh của con người chống lại số phận và những khó khăn của cuộc đời.
Hình tượng Santiago: Biểu tượng của ý chí và sự kiên cường
Santiago không chỉ là một nhân vật hư cấu; ông là hiện thân của những phẩm chất cao đẹp của con người. Dù đã lớn tuổi và trải qua nhiều thất bại, Santiago vẫn giữ vững niềm tin vào bản thân và không bao giờ từ bỏ hy vọng. Ông là một người lao động cần cù, có kỹ năng điêu luyện và am hiểu về biển cả. Sự tôn trọng của ông đối với con cá marlin, đối thủ của mình, cũng thể hiện sự cao thượng và lòng trắc ẩn.
Sự cô đơn và kết nối với thiên nhiên
Sự cô đơn là một yếu tố quan trọng trong cuộc đời của Santiago. Ông sống một mình, không có gia đình và ít giao tiếp với người khác. Tuy nhiên, ông không cảm thấy cô đơn vì ông có biển cả, những con cá và những kỷ niệm về quá khứ. Biển cả là người bạn đồng hành trung thành của ông, là nguồn sống và cũng là nơi ông tìm thấy sự bình yên.
Cuộc chiến đấu với cá marlin: Thử thách và sự chiến thắng tinh thần
Cuộc chiến đấu của Santiago với con cá marlin là một cuộc chiến đầy cam go và thử thách. Ông phải đối mặt với sự mệt mỏi, đau đớn và nguy hiểm. Tuy nhiên, ông không hề bỏ cuộc. Ông sử dụng tất cả kỹ năng và kinh nghiệm của mình để chiến đấu với con cá. Cuộc chiến này không chỉ là một cuộc chiến về thể chất mà còn là một cuộc chiến về tinh thần. Santiago đã chứng minh rằng con người có thể vượt qua mọi khó khăn nếu có ý chí kiên cường và niềm tin vào bản thân.
Ý nghĩa biểu tượng của con cá marlin
Con cá marlin trong tác phẩm không chỉ là một con vật; nó là biểu tượng cho những mục tiêu cao cả, những ước mơ và khát vọng của con người. Nó cũng là biểu tượng cho sự mạnh mẽ, vẻ đẹp và sự tự do. Cuộc chiến đấu của Santiago với con cá marlin là cuộc chiến đấu để chinh phục những mục tiêu đó, để khẳng định giá trị của bản thân.
Sự tàn phá của cá mập: Bi kịch và sự chấp nhận
Khi Santiago kéo con cá marlin về bờ, ông đã bị tấn công bởi đàn cá mập. Chúng đã xé xác con cá, chỉ còn lại bộ xương trơ trọi. Sự kiện này là một bi kịch, nhưng Santiago không hề tuyệt vọng. Ông chấp nhận sự thật rằng mọi thứ đều có thể bị tàn phá bởi thời gian và số phận. Điều quan trọng là ông đã chiến đấu hết mình và đã chứng minh được sức mạnh của bản thân.
Bài học về sự khiêm nhường và tôn trọng
“Ông già và biển cả” mang đến cho người đọc nhiều bài học quý giá về cuộc sống. Tác phẩm nhắc nhở chúng ta về sự khiêm nhường, sự tôn trọng đối với thiên nhiên và sự cần thiết phải giữ vững niềm tin vào bản thân. Nó cũng cho chúng ta thấy rằng dù cuộc sống có khó khăn đến đâu, chúng ta vẫn có thể tìm thấy ý nghĩa và niềm vui trong những điều nhỏ bé.
Kết luận
“Ông già và biển cả” là một tác phẩm kinh điển vượt thời gian, tiếp tục truyền cảm hứng cho hàng triệu độc giả trên khắp thế giới. Hình tượng con người trong tác phẩm, được thể hiện qua nhân vật Santiago, là biểu tượng cho ý chí, sự kiên cường và khát vọng chinh phục của con người. Tác phẩm là một lời ca ngợi về sức mạnh nội tại và giá trị nhân văn sâu sắc.
