Văn bản Cõi lá

Văn bản Cõi lá

Văn bản Cõi lá - Giới thiệu chung

Văn bản Cõi lá là một bài thơ Nôm nổi tiếng của nhà thơ Nguyễn Khuyến, thuộc thể thơ lục bát. Bài thơ thể hiện nỗi chán ghét quan trường, khát vọng tự do và tình yêu thiên nhiên sâu sắc của tác giả.

Tác phẩm được sáng tác trong bối cảnh Nguyễn Khuyến đã từ quan về ẩn dật ở quê nhà, thể hiện tâm trạng và suy nghĩ của ông về cuộc sống.

Bẽ bàng mùa xuân đến muộn. Khi cái nắng đã chao chát trên những lộc non báo hiệu mùa hè, chẳng hiểu vì sao lòng người bỗng rộn ràng đến thế. Oà thức cùng với xôn xao lá cành.

Cõi lá

Đỗ Phấn

Chín cây bồ đề trên đường Trần Nhân Tông làm thành một khoảng trời trong veo màu thạch lựu. Những chiếc lá non đu đưa trong gió tưởng như có tiếng chuông chùa huyền hoặc vọng về từ cõi thanh cao u tịch. Những đứa trẻ tan trường ríu rít dưới gốc cây như những thiên thần bước ra từ lá. Nhiều người Hà Nội chẳng có việc gì cũng vòng xe qua đoạn phố đông mà chật chội [..] này chỉ để ngắm nhìn một chút sắc lá ngọt ngào như mật chảy tháng Giêng.

Nhìn chung thì vòng đời của một chiếc lá bồ đề dù được mọc ra từ Hà Nội hay ở nơi Phật tổ Thích Ca Mâu Ni thuyết pháp cũng chỉ kéo dài không đến một năm. Có rất nhiều loài cây trong phố có một vòng đòi như vậy. Và hình như đó cũng là một đặc trưng của cây Hà Nội. Làm nên mùa lá rụng kéo dài suốt từ thu sang đông. Nó làm cho người đi xa nhớ về và người Hà Nội thì thao thiết đợi chờ những khoảnh khắc nghỉ ngơi thần trí trong cái biển người chộn rộn áo com này. Cô em gái của tôi sống xa Tổ quốc đã hai chục năm có lẻ. Mỗi lần gọi điện về, nó lại hỏi con đường ven Hồ Gươm mùa này lá đã rụng? Lạ thế! Mùa nào cũng hỏi như vậy. Làm cho người ở nhà thấy thương. Cứ trả lòi bừa rằng đang ngổn ngang vàng rượi sắc lá ven hồ. Lá của những cây sấu cổ thụ ở phía đường Đinh Tiên Hoàng Lá bằng lăng, lá bàng đỏ chói trên đường Lê Thái Tổ. Thực ra thì chưa bao giờ những loại lá ấy rụng cùng một lúc với nhau. Cây com nguội vàng và cây bàng lá đỏ... nhiều khi rụng lá cách nhau cả đến... một mùa thu!

Những tưởng vô duyên đến như cây xà cù là cùng. Cứ như người đàn bà phổng phao nhạt hoét. Chỉ được mỗi ưu điểm về kích thước. Và cũng lại là nhược điểm. Mùa mưa bão rất mất công cắt tỉa bớt cành phòng khi bị đổ. Nhưng không hẳn thế. Thân hình cường tráng và lá cành rậm rạp đến thế của cây lại vô cùng yếu mềm trước một heo may đến sớm. Ngập cả lối đi những lá xanh chen lẫn lá vàng làm nên một mùa thu quyến rũ từng bước chân người.

[...]

Miên man trong cõi lá mùa xuân thành phố, gương mặt ai ai cũng như có phần trẻ lại. Hay tự nhận rằng mình như thế?

3/2008

Chân (In trong Hà Nội thì không có tuyết, NXB Trẻ, 2013, tr. 64 – 66)

Văn bản Cõi lá: Tổng quan và Bối cảnh

Nguyễn Khuyến (1835-1909), một trong những nhà thơ lớn của văn học Việt Nam, nổi tiếng với phong cách thơ giản dị, gần gũi mà sâu sắc. Ông là một trong những đại diện tiêu biểu của phong trào thơ trào phúng cuối thế kỷ XIX. "Văn bản Cõi lá" được sáng tác trong giai đoạn ông đã từ quan, sống ẩn dật tại quê nhà, thể hiện rõ nét tâm tư, tình cảm của một người trí thức yêu nước, chán ghét sự giả dối, tầm thường của xã hội phong kiến.

Nội dung chính của Văn bản Cõi lá

Bài thơ "Văn bản Cõi lá" miêu tả cảnh vật thiên nhiên xung quanh nhà thơ, đặc biệt là những cây lá. Tuy nhiên, đằng sau vẻ đẹp bình dị ấy là những suy tư, cảm xúc sâu sắc về cuộc đời, về thân phận của người trí thức.

Cảnh vật thiên nhiên: Bài thơ vẽ nên một bức tranh thiên nhiên tươi đẹp, với những cây đa, cây bưởi, cây lựu, giàn thiên lý… Những hình ảnh này gợi lên sự thanh bình, yên ả của làng quê Việt Nam.
Nỗi chán ghét quan trường: Ẩn sau vẻ đẹp thiên nhiên là nỗi chán ghét sâu sắc của nhà thơ đối với cuộc sống quan trường đầy rẫy những mưu mô, lọc lừa. Ông không muốn bị ràng buộc bởi những quy tắc, lễ nghi giả tạo.
Khát vọng tự do: Bài thơ thể hiện khát vọng tự do, được sống một cuộc đời thanh đạm, hòa mình vào thiên nhiên. Nhà thơ tìm thấy niềm vui, sự bình yên trong cuộc sống giản dị ở quê nhà.

Phân tích nghệ thuật của Văn bản Cõi lá

Nguyễn Khuyến đã sử dụng nhiều biện pháp nghệ thuật đặc sắc để làm nổi bật nội dung của bài thơ:

Thể thơ lục bát: Thể thơ lục bát truyền thống với nhịp điệu uyển chuyển, du dương, phù hợp với việc diễn tả những cảm xúc, suy tư sâu sắc.
Ngôn ngữ giản dị, gần gũi: Ngôn ngữ thơ giản dị, sử dụng nhiều từ ngữ đời thường, tạo cảm giác gần gũi, thân thiện với người đọc.
Hình ảnh thơ sinh động, giàu sức gợi tả: Các hình ảnh thiên nhiên được miêu tả sinh động, giàu sức gợi tả, giúp người đọc hình dung rõ nét về cảnh vật xung quanh nhà thơ.
Sử dụng phép đối, phép ẩn dụ, phép nhân hóa: Các phép tu từ này góp phần làm tăng tính biểu cảm, tính nghệ thuật của bài thơ.

Ý nghĩa của Văn bản Cõi lá

"Văn bản Cõi lá" là một bài thơ tiêu biểu cho phong cách thơ trào phúng của Nguyễn Khuyến. Bài thơ thể hiện rõ nét tâm tư, tình cảm của một người trí thức yêu nước, chán ghét sự giả dối, tầm thường của xã hội phong kiến. Đồng thời, bài thơ cũng thể hiện khát vọng tự do, được sống một cuộc đời thanh đạm, hòa mình vào thiên nhiên.

Tóm tắt Văn bản Cõi lá

Bài thơ miêu tả cảnh vật thiên nhiên quanh nhà Nguyễn Khuyến sau khi ông từ quan về quê. Những cây đa, bưởi, lựu, thiên lý… hiện lên với vẻ đẹp bình dị, thanh bình. Ẩn sau đó là nỗi chán ghét quan trường, khát vọng tự do và tình yêu thiên nhiên sâu sắc của nhà thơ.

Ứng dụng trong học tập và thi cử

"Văn bản Cõi lá" thường xuyên xuất hiện trong chương trình Ngữ văn lớp 10. Để học tốt bài thơ này, học sinh cần nắm vững nội dung, nghệ thuật và ý nghĩa của tác phẩm. Ngoài ra, cần rèn luyện kỹ năng phân tích thơ, làm bài nghị luận văn học.

Tìm hiểu thêm về Nguyễn Khuyến

Để hiểu rõ hơn về tác phẩm "Văn bản Cõi lá", bạn có thể tìm hiểu thêm về cuộc đời và sự nghiệp của Nguyễn Khuyến. Ông còn có nhiều tác phẩm thơ Nôm nổi tiếng khác như "Chúc Ông Vua", "Khóc Con", "Vịnh Khách”…

Hy vọng bài viết này đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích về "Văn bản Cõi lá". Hãy truy cập tusach.vn để khám phá thêm nhiều tác phẩm văn học Việt Nam khác!