Văn bản Chiếu cầu hiền: Lời kêu gọi nhân tài
Văn bản Chiếu cầu hiền là một văn bản quan trọng trong lịch sử văn học Việt Nam, được cho là do Nguyễn Hiến soạn vào thời Hùng Vương.
Đây là lời kêu gọi nhân tài, thể hiện tư tưởng trọng người, quý người hiền của các vua Hùng, mong muốn xây dựng đất nước phồn vinh.
Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về nguồn gốc, nội dung, ý nghĩa và giá trị của Văn bản Chiếu cầu hiền.
Từng nghe nói rằng : Người hiền xuất hiện ở đời, thì như ngôi sao sáng trên trời cao. Sao sáng ắt chầu về ngôi Bắc Thần, người hiền ắt làm sứ giả cho thiên tử.
Chiếu cầu hiền
(Cầu hiền chiếu)
Ngô Thì Nhậm
Từng nghe nói rằng : Người hiền xuất hiện ở đời, thì như ngôi sao sáng trên trời cao. Sao sáng ắt chầu về ngôi Bắc Thần, người hiền ắt làm sứ giả cho thiên tử. Nếu như che mất ánh sáng, giấu đi vẻ đẹp, có tài mà không được đời dùng, thì đó không phải là ý trời sinh ra người hiền vậy.
Trước đây thời thế suy vi, Trung châu gặp nhiều biến cố, kẻ sĩ phải ở ẩn trong ngòi khe, trốn tránh việc đời, những bậc tinh anh trong triều đường phải kiêng dè không dám lên tiếng. Cũng có kẻ gõ mõ canh cửa, cũng có kẻ ra biển vào sông, chết đuối trên cạn mà không biết, dường như muốn lẩn tránh suốt đời. Nay trẫm đang ghé chiếu lắng nghe, ngày đêm mong mỏi, nhưng những người học rộng tài cao chưa thấy có ai tìm đến. Hay trẫm ít đức không đáng để phò tá chăng ? Hay đang thời đổ nát” chưa thể ra phụng sự vương hầu chăng? Kìa như, trời còn tăm tối, thì đấng quân tử phải trổ tài. Nay đương ở buổi đầu của nền đại định, công việc vừa mới mở ra. Kỉ cương nơi triều chính còn nhiều khiếm khuyết, công việc ngoài biên đương phải lo toan. Dân còn nhọc mệt chưa lại sức, mà đức hoá của trẫm chưa kịp nhuần thấm khắp nơi. Trẫm nơm nớp lo lắng, ngày một ngày hai vạn việc nảy sinh. Nghĩ cho kĩ thì thấy rằng : Một cái cột không thể đỡ nổi một căn nhà lớn, mưu lược một người không thể dựng nghiệp trị bình. Suy đi tính lại trong vòm trời này, cứ cái ấp mười nhà ắt phải có người trung thành tín nghĩa. Huống nay trên dải đất văn hiến rộng lớn như thế này, há trong đó lại không có lấy một người tài danh nào ra phò giúp cho chính quyền buổi ban đầu của trẫm hay sao ?
Chiếu này ban xuống, các bậc quan viên lớn nhỏ, cùng với thứ dân trăm họ, người nào có tài năng học thuật, mưu hay hơn đời, cho phép được dâng sớ tàu bày sự việc. Lời nói nào có thể chọn dùng được, thì cất nhắc không kể thứ bậc ; chỗ nào không dùng được thì gác lại, không vì lời nói sơ suất vu khoát(8) mà bắt tội. Còn người có nghề hay nghiệp giỏi, có thể cống hiến cho đời, thì cho phép các quan văn, quan võ được tiến cử, nhưng vẫn dẫn vào đợi ra mắt, tuỳ tài lục dụng.Hoặc người nào từ trước đến nay tài năng còn bị che kín, chưa được người đời biết đến, thì cũng cho phép dâng sớ tự tiến cử, chớ hiềm vì mưu lợi mà phải bán rao.
Này! Trong khoảng trời đất, hiền tài còn ẩn náu, trước đây thì nên như thế. Nay
trời trong sáng, đất thanh bình, chính là lúc người hiền gặp hội gió mây, những ai có tài có đức hãy cùng cố gắng lên, ghi tên tại triều đình, cùng nhau cung kính, cùng nhau hưởng phúc lành tôn vinh.
Vậy bố cáo gần xa để mọi người đều biết.
(Theo Ngô Thì Nhậm toàn tập, tập II, NXB Khoa học xã hội, Hà Nội, 2004)
Văn bản Chiếu cầu hiền: Bức tranh về tư tưởng trị quốc
Văn bản Chiếu cầu hiền, hay còn gọi là Chiếu cầu hiền, là một văn bản cổ của Việt Nam, được cho là do Nguyễn Hiến soạn vào thời Hùng Vương. Đây là một trong những văn bản quan trọng nhất thể hiện tư tưởng chính trị, đạo đức và văn hóa của dân tộc ta từ thuở sơ khai.
Nguồn gốc và tác giả
Về nguồn gốc, Văn bản Chiếu cầu hiền được truyền lại qua các bản chép tay và các tài liệu lịch sử. Tác giả Nguyễn Hiến là một vị quan có tiếng học và đạo đức, được các vua Hùng tin tưởng giao phó trọng trách. Ông đã soạn Chiếu cầu hiền với mong muốn tìm kiếm những người tài giỏi để giúp vua trị nước.
Nội dung chính của Văn bản Chiếu cầu hiền
Văn bản Chiếu cầu hiền thể hiện rõ ràng tư tưởng trọng người, quý người hiền của các vua Hùng. Nội dung chính của văn bản là lời kêu gọi những người có tài năng, đạo đức, không phân biệt xuất thân, địa vị, cùng nhau góp sức xây dựng đất nước. Văn bản nhấn mạnh tầm quan trọng của việc chọn người tài, sử dụng người tài và tạo điều kiện để người tài phát triển.
Phân tích các yếu tố nghệ thuật và ngôn ngữ
Văn bản Chiếu cầu hiền sử dụng ngôn ngữ trang trọng, cổ kính, mang đậm phong cách văn học cổ điển. Các câu văn ngắn gọn, súc tích, giàu hình ảnh và biểu tượng. Văn bản sử dụng nhiều biện pháp tu từ như so sánh, ẩn dụ, nhân hóa để tăng tính biểu cảm và thuyết phục.
Ý nghĩa và giá trị của Văn bản Chiếu cầu hiền
Văn bản Chiếu cầu hiền có ý nghĩa lịch sử, văn hóa và tư tưởng sâu sắc. Văn bản thể hiện tư tưởng chính trị tiến bộ của các vua Hùng, coi trọng nhân tài, xây dựng đất nước dựa trên trí tuệ và đạo đức của con người. Văn bản còn là một di sản văn hóa quý giá, góp phần làm phong phú thêm kho tàng văn học Việt Nam.
Văn bản Chiếu cầu hiền trong bối cảnh lịch sử
Vào thời Hùng Vương, đất nước ta còn non trẻ, gặp nhiều khó khăn về kinh tế, chính trị và xã hội. Việc tìm kiếm và sử dụng người tài là một yếu tố then chốt để xây dựng và phát triển đất nước. Văn bản Chiếu cầu hiền ra đời trong bối cảnh đó, thể hiện sự quan tâm của các vua Hùng đối với vấn đề nhân tài.
So sánh với các văn bản tương tự trong lịch sử
Trong lịch sử Việt Nam, có nhiều văn bản tương tự như Văn bản Chiếu cầu hiền, thể hiện tư tưởng trọng người, quý người hiền. Ví dụ như Hịch tướng sĩ của Trần Quốc Tuấn, Bình Ngô đại cáo của Nguyễn Trãi. Tuy nhiên, Văn bản Chiếu cầu hiền có vị trí đặc biệt vì nó ra đời từ thời sơ khai của dân tộc, thể hiện tư tưởng chính trị, đạo đức của các vua Hùng.
Ứng dụng của tư tưởng Chiếu cầu hiền trong thời đại ngày nay
Tư tưởng Chiếu cầu hiền vẫn còn nguyên giá trị trong thời đại ngày nay. Trong bối cảnh hội nhập quốc tế, việc tìm kiếm và sử dụng người tài là một yếu tố quan trọng để phát triển đất nước. Chúng ta cần học tập tư tưởng trọng người, quý người hiền của các vua Hùng, tạo điều kiện để người tài phát triển và cống hiến cho đất nước.
Kết luận
Văn bản Chiếu cầu hiền là một di sản văn hóa quý giá của dân tộc ta. Việc nghiên cứu và tìm hiểu Văn bản Chiếu cầu hiền giúp chúng ta hiểu rõ hơn về lịch sử, văn hóa và tư tưởng của dân tộc. Đồng thời, nó cũng giúp chúng ta học tập những giá trị tốt đẹp của cha ông, xây dựng đất nước ngày càng giàu mạnh và phồn vinh.
Một số câu hỏi thường gặp về Văn bản Chiếu cầu hiền
- Văn bản Chiếu cầu hiền được viết bằng ngôn ngữ gì? Văn bản được viết bằng chữ Hán.
- Ai là tác giả của Văn bản Chiếu cầu hiền? Tác giả là Nguyễn Hiến.
- Ý nghĩa chính của Văn bản Chiếu cầu hiền là gì? Ý nghĩa chính là lời kêu gọi nhân tài, thể hiện tư tưởng trọng người, quý người hiền.
