Soạn bài Những tình huống hiểm nghèo SGK Ngữ Văn 7 tập 1 Chân trời sáng tạo - chi tiết

Câu 1 (trang 36, SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Theo em, một người bạn tốt cần có những đức tính gì?

Phương pháp giải:

Nêu suy nghĩ của về đức tính của một người bạn tốt

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Theo em, một người bạn tốt cần có những đức tính:

- Trung thực

- Lắng nghe và quan tâm bạn

- Đồng hành với bạn ngay cả khi gặp khó khăn.

- Trung thành

- Tôn trọng quyết định, bí mật... của nhau

Theo em, một người bạn tốt cần có những đức tính như biết giúp đỡ, chia sẻ và lắng nghe. 

Một người bạn tốt cần có những đức tính: thấu hiểu, trung thực, biết chia sẻ, biết lắng nghe…

Câu 2 (trang 36, SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Trong trường hợp nào thì một người được xem là “kẻ mạnh”?

Phương pháp giải:

Trước hết em cần hiểu được thế nào là “kẻ mạnh”, từ đó suy ra “kẻ mạnh” sẽ xuất hiện trong trường hợp nào

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- “Kẻ mạnh” là người có sức mạnh hơn người, chiếm ưu thế so với người khác về tri thức, bản lĩnh, ý chí,…

- Theo em, “kẻ mạnh” có thể xuất hiện trong mọi trường hợp, trong đời sống hàng ngày của mỗi chúng ta. Đó có thể là người có sức khoẻ tốt nhất trong một lớp học, hay đó có thể là người có sức mạnh tri thức, là một người có thành tích nổi trội trong lớp,… Và “kẻ mạnh” là người luôn biết giúp đỡ, sẻ chia với người khác.

Đó là người có sức mạnh bảo vệ người khác. 

Một người được xem là “kẻ mạnh” trong rất nhiều trường hợp: khỏe mạnh hơn, giàu có hơn hay có quyền lực…v

Câu 1 (trang 37, SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Sự kiện nào trong truyện làm cho em bất ngờ?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản Hai người bạn đồng hành và con gấu và chọn ra sự kiện khiến em bất ngờ nhất

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Mẫu 1: Sự kiện trong truyện làm cho em bất ngờ đó là khi gặp hoạn nạn thì người bạn đi trước đã bỏ mặc người bạn còn lại.

Mẫu 2: Sự kiện trong truyện làm em bất ngờ là sự kiện khi người trên cây hỏi Gấu nói gì với người bạn kia thì người bạn đó đã nói rằng: “Không nên tin vào những kẻ bỏ mặc bạn bè trong cơn hoạn nạn”.

Mẫu 3: Việc chú gấu hú lên một tiếng và lắc đầu bỏ đi sau khi ngửi người bạn nằm dưới đất

Đó là sự kiện cách ứng xử của người bạn còn lại là “giả chết” lừa con gấu. 

Sự kiện nào trong truyện gây bất ngờ: Hai người bạn đang đi trong rừng thì một con gấu nhảy ra vồ.

Câu 2 (trang 38, SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Lời lẽ của chó sói trong truyện có thuyết phục không? Vì sao?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ lời của chó sói

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Lời lẽ của chó sói trong truyện không thuyết phục vì đó là những lời lẽ vô căn cứ, không có gì chứng minh điều đó là đúng và chính xác hết. Sói chỉ đang cố bắt nạt và hạch sách chiên con mà thôi.

Lời lẽ của chó sói trong truyện đầy ngang ngược và thiếu thuyết phục.

Lời lẽ của chó sói trong truyện không thuyết phục. Vì chó sói chỉ đang tìm cờ để hạch sách chiên con.

Câu 3 (trang 39, SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Trong đoạn kết, chó sói cố tình vặn vẹo, hạch sách chiên con nhằm mục đích gì?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ đoạn kết, chú ý hành động của sói

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Trong đoạn kết, chó sói cố tình vặn vẹo, hạch sách chiên con nhằm mục đích muốn buộc tội và ăn thịt chiên con.

Nhằm mục đích hại chiên con và đổ lỗi cho chiên con nên sói cố tình vặn vẹo, hạch sách chiên con. 

Trong đoạn kết, chó sói cố tình vặn vẹo, hạch sách chiên con nhằm mục đích buộc tội để có cớ ăn thịt chiên con.

Câu 1 (trang 39, SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Liệt kê một số từ ngữ chỉ không gian và thời gian trong văn bản Hai người bạn đồng hành và con gấu, Chó sói và chiên con theo mẫu dưới đây (làm vào vở). Nhận xét về không gian được miêu tả trong hai văn bản.

Phương pháp giải:

Đọc hai văn bản và xác định

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Không gian trong hai văn bản đều là không gian tiêu biểu của truyện ngụ ngôn: thiên nhiên rộng lớn với suối, rừng, cây cối,.. -> Không gian mở, tạo ra chiều kích không gian vô tận.

=> Không gian thiên nhiên rộng lớn.

Câu 2 (trang 39, SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Xác định tình huống truyện trong hai văn bản Hai người bạn đồng hành và con gấu và Chó sói và chiên con. Tình huống ấy có tác dụng thế nào trong việc thể hiện đặc điểm nhân vật?

Phương pháp giải:

Đọc phần Tri thức ngữ văn và văn bản, xác định tình huống của hai văn bản. Từ đó, nêu tác dụng của tình huống trong việc thể hiện đặc điểm nhân vật

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Tình huống trong truyện Hai người bạn đồng hành và con gấu là hai người bạn cùng gặp nguy hiểm và mỗi người có một cách ứng xử khác nhau để thoát thân. 

Chó sói và chiên con: Lí lẽ buộc tội của Sói với Chiên con. 

Tình huống làm nổi bật tính cách của từng nhân vật như người bạn ích kỉ, sói già nguy hiểm. 

- Tình huống truyện:

• Hai người bạn đồng hành và con gấu: Hai người bạn đương đi trong rừng thì một con gấu nhảy ra. Người đi trước tìm được cảnh cây và ẩn mình trong đám lá, bỏ mặc bạn của mình.
• Chó sói và chiên con: Chiên con đang uống nước bên bờ suối thì gặp một con sói. Nó tìm cách hạch sách để có cơ ăn thịt chiên con.

• Hai người bạn đồng hành và con gấu: Người đi trước là một kẻ tham sống sợ chết, chỉ biết lo cho bản thân.
• Chó sói và chiên con: Chó sói gian xảo, độc ác.

Câu 3 (trang 39, SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Tóm tắt truyện Hai người bạn đồng hành và con gấu

Phương pháp giải:

Đọc kĩ truyện, chọn ra sự việc chính để tóm tắt

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Hai người bạn đang đi trong rừng thì gặp gấu. Người bạn đi trước tìm được một cành cây và ẩn nấp, bỏ mặc người bạn còn lại. Người kia đành nằm bẹp xuống đất giả chết. Gấu ngửi tai anh này mãi thì hú lên một tiếng rồi bỏ đi. Khi được hỏi gấu đã nói gì thì anh này trả lời: “không nên tin vào những kẻ bỏ mặc bạn bè trong cơn hoạn nạn”.

Câu chuyện kể về việc hai người đi trong rừng và gặp một con gấu. Một người bạn nhanh chân chạy trốn trên cây và bỏ mặc bạn đối mặt với nguy hiểm. Thật may mắn người bạn nhanh trí giả chết để thoát nạn. Câu chuyện thể hiện một bài học về người bạn tốt là người bạn không bỏ mặc mình trong lúc khó khăn. 

Hai người bạn đang đi trong rừng thì gặp một con gấu. Người đi trước tìm được một cành cây, ẩn mình trong tán lá. Người kia không biết trông cậy vào đâu liền nằm xuống. Con gấu đến gần gửi một lúc rồi bỏ đi. Khi bạn hỏi con gấu nói gì, anh ta trả lời rằng không nên tin những người bỏ bạn bè trong hoạn nạn.

Câu 4 (trang 39, SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Trong văn bản ngụ ngôn cũng như trong các văn bản truyện nói chung, lời thoại của mỗi nhân vật thường góp phần thể hiện đặc điểm của nhân vật ấy. Hãy tóm tắt cuộc đối thoại giữa hai nhân vật trong Chó sói và chiên con và cho biết lời thoại đã góp phần thể thiện đặc điểm của mỗi nhân vật như thế nào?

Phương pháp giải:

Dựa vào văn bản, tóm tắt lại lời thoại giữa hai nhân vật. Từ đó, nêu tác dụng của lời thoại trong việc thể hiện đặc điểm từng nhân vật

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Tóm tắt lời thoại: Thấy chiên đang uống nước ở dòng suối, con sói liền tìm cách ăn thịt chiên con. Nó đổ tội cho chiền con dám “làm đục nguồn nước uống của mình”. Chiên con sửng sốt xin tha và giải thích chiên đang ở phía cuối dòng không thể làm đục nước phía đầu dòng. Nhưng con sói lại tìm cớ khác rằng năm ngoái chiên đã nói xấu nó. Chiên con sợ hãi bèn đáp rằng năm ngoái chiên con vẫn chưa ra đời. Con sói vẫn hung hăng tìm lí do “do anh của chiên đã nói xấu”, nhưng chiên lại không hề có anh. Sói vẫn ngang ngược cho rằng có kẻ nào đó thuốc giống nhà chiên, giống chó, giống người,... đã nói xấu sói. Sau đó chiên con lập tức bị sói lôi vào rừng ăn thịt “chẳng cầu đôi co”.

- Tác dụng của lời thoại trong việc thể hiện đặc điểm từng nhân vật:

+ Nhân vật sói hiện thân cho “kẻ mạnh”, kẻ bạo tàn; để thỏa mãn nhu cầu (cơn đói) của mình sẵn sàng bịa đặt, vu khống, bắt nạt, giết hại kẻ yếu. 

+ Nhân vật chiên con hiện thân cho sự vô tội, sự thật, lẽ phải nhưng là kẻ yếu, bị kẻ mạnh ức hiếp, vùi dập, hãm hại.

Cuộc đối thoại thể hiện Chiên con thật ngây thơ và chân thật trước Sói mưu mô và gian xảo.

Tóm tắt cuộc đối thoại:

- Sao mày dám cả gan vục mõm làm đục nước uống của ta?

- Xin bệ hạ nguôi cơn giận để xét cho tỏ tường, nơi tôi uống nước cách xa nơi này hai chục bước.

- Chính mày khuấy nước và còn nói xấu ta năm ngoái.

- Năm ngoái ư? Khi ấy tôi còn chửa ra đời.

- Không phải mày thì là anh mày đó.

- Tôi không có anh em.

- Thế thì một mống nhà chiên, nào chiên, chó người cùng nhau một thói. Họ mách ta phải báo thù.

=> Lời thoại góp phần bộc lộ sự hung hăng, độc ác và ngang ngược của chó sói, cũng như sự hiền lành, nhút nhát và yếu đuối của chiên con.

Câu 5 (trang 39, SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Xác định đề tài và nêu bài học mà em rút ra từ mỗi văn bản

Phương pháp giải:

Dựa vào phần Tri thức Ngữ văn, xác định đề tài mỗi truyện. Qua quá trình đọc văn bản, nêu suy nghĩ của bản thân về những bài học mà em đã rút ra

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Hai người bạn đồng hành và con gấu:

+ Đề tài: tình bạn, tình người

+ Bài học: Không nên tin vào những kẻ bỏ mặc bạn bè trong cơn hoạn nạn

- Chó sói và chiên con:

+ Đề tài: Kẻ mạnh và chân lí

+ Bài học: Hãy coi chừng, “kẻ mạnh” thường chà đạp lên chân lí, đạo lí một cách tàn bạo, bất công.

Câu chuyện cho chúng ta thấy cách ứng xử trước những tình huống nguy hiểm trong cuộc sống. Luôn thận trọng trước thế giới xung quanh. 

- Đề tài:

• Hai người bạn đồng hành và con gấu: Tình bạn
• Chó sói và chiên con: Ỷ mạnh hiếp yếu.

- Bài học:

• Hai người bạn đồng hành và con gấu: Không nên tin tưởng vào những người bỏ mặc bạn bè trong khó khăn, hoạn nạn.
• Chó sói và chiên con: Ỷ mạnh hiếp yếu là thói xấu, đáng lên án.

Câu 6 (trang 39, SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Trong hai văn bản Chó sói và chiên con, Chó sói và cừu non, em thích văn bản nào hơn? Vì sao? Viết một một đoạn văn khoảng 4 đến 5 câu nêu cảm nhận của em về văn bản ấy.

Phương pháp giải:

Dựa vào cảm nhận của bản thân, chọn văn bản em yêu thích và giải thích lý do sau đó viết đoạn văn từ 4 đến 5 câu nêu cảm nhận về văn bản em lựa chọn

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Bài tham khảo 1:

Trong hai văn bản, em thích văn bản “Chó sói và chiên con” hơn vì truyện được viết dưới dạng một bài thơ khiến em cảm thấy dễ cảm nhận hơn. Truyện kể về cuộc đối thoại giữa chó sói và chiên con bên một dòng suối. Qua đó ta thấy rõ tính cách từng nhân vật, sói hiện lên là một kẻ gian manh, độc ác, vô tích sự, thích bắt nạt kẻ yếu. Còn chiên con là một nhân vật vô cùng đáng thương nhưng lại có sự hồn nhiên, đáng yêu và những lí lẽ của riêng mình để đối đáp lại với sói. Mỗi nhân vật với những nét tính cách khác nhau đã góp một phần không nhỏ vào việc thể hiện đề tài của truyện. Truyện ngụ ngôn luôn mang đến cho chúng ta những bài học bổ ích và ý nghĩa nên em rất yêu thích thể loại này.

Bài tham khảo 2:

Em thích văn bản Chó sói và chiên con hơn. Vì truyện được viết dưới dạng thơ, các câu ngắn gọn, dễ hiểu và dễ nhớ. Qua câu chuyện chúng ta thấy được sự độc ác, hung hăng của con sói. Hình ảnh con sói tượng trưng cho những kẻ xấu trong xã hội, ý mạnh hiếp yếu để thỏa mãn lợi ích cá nhân. Đồng thời bạn đọc thương cảm sâu sắc với chú chiên con nhút nhát, yếu đuối đã bị sói ăn thịt. Câu chuyện đáng nhớ trên đã đem lại cho người đọc bài học đáng quý về thói xấu trong xã hội

Em thích câu chuyện Chói sói và chiên con. Câu chuyện mang đến một bài học đắt giá trong cuộc sống trong các trường hợp đối diện với kẻ thù. 

- Chó sói và chiên con: Văn bản “Chó sói và chiên con” tuy ngắn gọn nhưng lại gửi gắm bài học sâu sắc. Hai nhân vật chính là chó sói và chiên con đã có cuộc trò chuyện bên dòng suối. Chiên con đang uống nước bên bờ suối thì gặp một con sói. Nó tìm cách hạch sách để có cơ ăn thịt chiên con. Lời thoại góp phần bộc lộ sự hung hăng, độc ác và ngang ngược của chó sói, cũng như sự hiền lành, nhút nhát và yếu đuối của chiên con. Với câu chuyện này, tác giả La Phông-ten muốn phê phán những kẻ thích ỷ mạnh hiếp yếu.

- Chó sói và cừu non: Với văn bản “Chó sói và cừu non”, Ê-dốp đã đem đến một bài học giá trị trong cuộc sống. Truyện kể về cuộc đối thoại giữa chó sói và cừu non. Chó sói đang uống nước thì nhìn thấy một con cừu non. Nó tìm mọi lí do để đổ tội cho cừu non đã làm đục nước suối. Cừu nón tìm cách chứng minh rằng mình không làm điều đó. Nhưng chó sói lại đổ tội cho cả bố của cừu non, rồi vồ lấy chú cừu non để ăn thịt. Ở cuối truyện, tác giả còn rút ra bài học: “Lời ngụy biện nào cũng chỉ có lợi cho bạo chúa”. Hình ảnh chó sói - đại diện cho kẻ ác, luôn mang dã tâm đi ức hiếp những người yếu thế như cừu non - kẻ yếu. Truyện nhắc nhở chúng ta cần cảnh giác trước những kẻ xấu xa, bạo ngược.