1. Tìm hiểu chung
a. Hoàn cảnh sáng tác
- Bài thơ được sáng tác năm 1980, khi đất nước mới hòa bình thống nhất nhưng gặp rất nhiều khó khăn thiếu thốn. Từ hiện thực ấy nhà thơ sáng tác bài thơ như lời tâm sự, động viên chính mình đồng thời nhắc nhở con cái sau này.
- In trong tập Thơ Việt Nam 1945 – 1985.
b. Bố cục: 2 phần
- Đoạn 1: Người cha nói với con về tình cảm cội nguồn.
- Đoạn 2: Người cha nói về truyền thống cao đẹp của quê hương và niềm mong ước con sẽ kế tục những truyền thống đáng quý.
c. Mạch cảm xúc:
- Mượn lời nói với con, Y Phương gợi về cội nguồn sinh dưỡng mỗi con người, bộc lộ niềm tự hào về sức sống bền bỉ của quê hương mình.
- Bài thơ đi từ tình cảm gia đình mà mở rộng ra tình cảm quê hương, từ những kỉ niệm gần gũi thiết tha mà nâng lên thành lẽ sống. Cảm xúc, chủ đề của bài thơ được bộc lộ, dẫn dắt một cách tự nhiên, có tầm khái quát nhưng vẫn thấm thía.
2. Giá trị nội dung và nghệ thuật
a. Giá trị nội dung
- Bài thơ thể hiện tình cảm gia đình ấm cúng, ca ngợi truyền thống, niềm tự hào về quê hương, dân tộc mình. Bài thơ giúp ta hiểu thêm về sức sống và vẻ đẹp tâm hồn của một dân tộc miền núi, gợi nhắc đến tình cảm đẹp đẽ với quê hương và ý chí vươn lên trong cuộc sống.
b. Giá trị nghệ thuật
- Bài thơ được làm theo thể thơ tự do phóng khoáng làm cho cảm xúc cụ thể, rõ ràng.
- Giọng điệu thơ khi trìu mến, thiết tha, thể hiện qua lời tâm sự của cha đối với con, khi sôi nổi mạnh mẽ, lúc lại ca ngợi, hùng hồn khi nói về quê hương.
- Nhịp điệu lúc nhẹ nhàng bay bổng khi khúc chiết, rành rọt, lúc mạnh mẽ âm vang -> Lời khuyên của cha thấm sâu vào con.
- Ngôn ngữ thơ cụ thể, hàm súc, nhiều ý nghĩa, hình ảnh thơ độc đáo sinh động mang đậm bản sắc thơ ca miền núi.
Sơ đồ tư duy về bài thơ "Nói với con":
Bài thơ được sáng tác năm 1980, khi đất nước vừa hòa bình thống nhất nhưng còn gặp nhiều khó khăn, thiếu thốn.
Từ hiện thực đó, nhà thơ sáng tác bài thơ như lời tâm sự, động viên bản thân đồng thời nhắc nhở con cái sau này.
Bài thơ được in trong tập Thơ Việt Nam 1945 - 1985.
Đoạn 1: Người cha nói với con về tình cảm cội nguồn.
Đoạn 2: Người cha nói về truyền thống cao đẹp của quê hương và mong ước con sẽ kế tục những truyền thống đáng quý.
Y Phương gợi về cội nguồn sinh dưỡng mỗi con người, bộc lộ niềm tự hào về sức sống bền bỉ của quê hương.
Bài thơ đi từ tình cảm gia đình mà mở rộng ra tình cảm quê hương, từ những kỷ niệm gần gũi thiết tha mà nâng lên thành lẽ sống.
Bài thơ thể hiện tình cảm gia đình ấm cúng, ca ngợi truyền thống, niềm tự hào về quê hương, dân tộc.
Bài thơ giúp ta hiểu thêm về sức sống và vẻ đẹp tâm hồn của một dân tộc miền núi, gợi nhắc đến tình cảm đẹp đẽ với quê hương và ý chí vươn lên trong cuộc sống.
Bài thơ được làm theo thể thơ tự do phóng khoáng, làm cho cảm xúc cụ thể, rõ ràng.
Giọng điệu thơ khi trìu mến, thiết tha, thể hiện qua lời tâm sự của cha đối với con, khi lại sôi nổi mạnh mẽ, lúc lại ca ngợi, hùng hồn khi nói về quê hương.
Nhịp điệu lúc nhẹ nhàng bay bổng, khi khúc chiết, rành rọt, lúc mạnh mẽ âm vang.
Ngôn ngữ thơ cụ thể, hàm súc, nhiều ý nghĩa, hình ảnh thơ độc đáo, sinh động mang đậm bản sắc thơ ca miền núi.
