The First Tycoon - Tài Phiệt Đầu Tiên Của Nước Mỹ Vanderbilt - Bìa Cứng
Cuốn tiểu sử này cung cấp những thông tin sâu rộng về sự nghiệp kinh doanh và cuộc sống cá nhân của Phó đề đốc Vanderbilt – ông trùm doanh nghiệp vĩ đại đầu tiên trong lịch sử Hoa Kỳ và là người sáng lập triều đại Vanderbilt.
Trong số tất cả các nhà công nghiệp và nhân vật tài chính quan trọng của lịch sử Hoa Kỳ, Vanderbilt có thể được xem là người đóng vai trò quan trọng nhất. Tuy nhiên, khác với Jay Gould, JP Morgan, John D. Rockefeller và Andrew Carnegie, Phó đề đốc chưa từng có một cuốn tiểu sử đầy đủ và chính xác được công bố. Cuốn sách của tác giả T.J. Stiles là kết quả của sáu năm nghiên cứu chuyên sâu (trong các kho lưu trữ chưa từng được khai thác trước đây), được trình bày thành một câu chuyện có nhịp độ nhanh về một con người và đất nước cùng nhau phát triển.
Từ những năm tháng tuổi thơ có phần khiêm tốn trên Đảo Staten dưới thời Tổng thống George Washington cho đến thời đại của John D. Rockefeller (người mà Vanderbilt đã thực hiện các giao dịch quan trọng), cuốn sách kể lại quá trình vươn lên của Vanderbilt từ một người lái thuyền buồm đến một doanh nhân tàu hơi nước, từ bậc thầy điều hành các tuyến tàu hơi nước xuyên đại dương đến người xây dựng đế chế đường sắt. Trong quá trình đó, Stiles mô tả những cuộc phiêu lưu cá nhân của Vanderbilt trong rừng rậm Nicaragua, những chiến dịch hoành tráng của ông ở Phố Wall, cũng như những âm mưu chia rẽ gia đình ông. Quan trọng hơn hết, Stiles cho thấy Vanderbilt đã góp phần hình thành tư duy của người Mỹ về sự bình đẳng và cơ hội, đồng thời tạo ra thế giới kinh tế hiện đại như chúng ta biết ngày nay.
I. CUỐN SÁCH CÓ GÌ ĐẶC BIỆT
- Dù là tiểu sử của Vanderbilt, cuốn sách bao quát nhiều lĩnh vực khác nhau, và được tác giả giải thích một cách đơn giản, dễ hiểu cho mọi độc giả. Đó là: Chứng khoán (cổ phần, cổ phiếu, trái phiếu, thị trường giá lên, thị trường giá xuống, thủ đoạn thao túng giá...); Kinh tế - Tiền tệ - Ngân hàng; Xây dựng và giao thông dân dụng (quan hệ và xung đột công-tư trong đầu tư cơ sở hạ tầng và vận hành giao thông vận tải); Ngoại giao (mối quan hệ giữa Mỹ và các nước cựu thế giới, các nước đồng minh mới, lý giải sâu xa về nguồn gốc xung đột triền miên ở các quốc gia Mỹ-Latinh); Chính trị (xung đột đảng phái, nguyên nhân hình thành và diễn biến các phong trào vận động và các đảng nhỏ ở Mỹ); Xã hội (các nhóm cư dân khác nhau tạo nên các vai trò trụ cột và định hình nên lối sống, bản sắc Mỹ như thế nào).
- Trong cuốn tiểu sử tuyệt vời này, Stiles phơi bày gần như mọi khía cạnh trong cuộc đời của Cornelius Vanderbilt – từ những ngày đầu tranh giành đồng xu cho đến những năm cuối đời ông giao quyền kiểm soát đế chế kinh doanh cho con trai cả. Cuốn sách được củng cố bởi nghiên cứu đặc biệt của tác giả, thậm chí còn ấn tượng hơn bởi thực tế là Vanderbilt không ghi nhật ký và không để lại bộ sưu tập giấy tờ nào để tra cứu hay tìm hiểu.
- Phong cách viết của Stiles thường xuyên nhưng không phải lúc nào cũng hấp dẫn và đầy màu sắc. Tuy nhiên, độc giả sẽ nhanh chóng nhận thấy rằng ông có kỹ năng khác thường trong việc lồng ghép các hành động của Vanderbilt – và những sự kiện lớn trong cuộc đời ông – vào bối cảnh thời đại của ông. Đây là điều mà có lẽ ít cuốn tiểu sử làm được.
- Sức mạnh đáng chú ý nhất của cuốn tiểu sử có lẽ là khả năng phân tích các quyết định chiến lược mà Vanderbilt phải đối mặt khi ông xây dựng đế chế kinh doanh của mình trước vô số đối thủ cạnh tranh xảo quyệt.
II. CÁC TRÍCH ĐOẠN HAY
- “Sự nghiệp kinh doanh của Vanderbilt và Drew, xuất hiện vào nửa đầu thế kỷ XIX, đều là những hành động xuất phát từ trí tưởng tượng. Ở một thời đại mà tập đoàn vẫn còn đang "trong trứng nước", họ và những kẻ đồng mưu đã tạo ra một thế giới của tâm trí, một thế giới sẽ tồn tại bền bỉ đến tận thế kỷ XXI. Vào cái thời ngay cả các doanh nhân cũng không thể nào nhìn xa hơn các đối tượng hữu hình, vật lý, những người như Drew hay Vanderbilt đã nắm bắt những khái niệm trừu tượng chưa bao giờ được biết tới trong đời sống thường nhật. Họ thấy rằng một nhóm người ngồi quanh bàn có thể tạo nên "một thực thể giả tạo, vô hình, không xác thực", và thực thể ấy có thể sống dai hơn tất cả bọn họ. Họ thấy được rằng cổ phiếu có thể được tăng giảm giá trị ra sao, có thể được chơi như một cây sáo thế nào để dẫn dụ thêm nhiều vốn, hơn cả mức những người thành lập công ty có thể đích thân tập hợp. Họ thấy rằng tất cả mọi thứ trong nền kinh tế đều có thể được trừu tượng hóa sâu hơn nữa để trở thành thứ gì đó phi-vật-lý hòng mang ra mua bán, rằng một tờ ngân phiếu hoặc hối phiếu nhận nợ hoặc quyền mua một gói cổ phiếu ở mức giá nhất định đều có thể được giao dịch với giá cả biến động mỗi ngày. Con mắt tinh đời của một tay chủ thuyền quê kệch đã nhìn ra kiến trúc vô hình ấy và lĩnh hội vô số khả năng mà nó mang lại.”
- “Vanderbilt rõ ràng là một đối thủ cạnh tranh không thể chế ngự, và những lợi ích ông thâu tóm từ đó đã được mô tả kỹ càng trên tờHarper's Weekly. Ông là một đấu thủ bẩm sinh, một chiến binh mưu trí và kiêu hãnh. Dường như ông tin vào diễn từ kiểu Jackson mà ông vẫn hay nhắc đi nhắc lại, một tín điều đặt vào cá nhân chủ nghĩa kiểu thị trường tự do, một tầm nhìn về thế giới trong đó mỗi cá nhân đều có thể thăng tiến bằng năng lực bẩm sinh chứ không cậy nhờ chính quyền biệt đãi, ông không cảm thấy có nghĩa vụ phải hành động vì lợi ích công; khi cạnh tranh đã đạt mục đích, ông sẽ thoải mái bán đứt hoặc tạo dựng những thế độc quyền mới. Khi triển khai hoạt động trên quy mô mới vô cùng to lớn, ông đã phơi bày đến tận cùng mâu thuẫn cố hữu tồn tại bên trong quyền sở hữu tư nhân đối với công trình công cộng – một nghịch lý sẽ càng lúc càng trở nên gay gắt khi ông chuyển từ tàu thủy và tàu biển hơi nước sang đường sắt ở thời kỳ đỉnh cao của cuộc đời.”
- “Trong tấn kịch Thứ Sáu Đen tối – vở kịch luân lý về lòng tham của Gould, về tình trạng tham ô của chính quyền, về những điểm vướng mắc trong nền kinh tế mới dễ trở thành mồi ngon cho thói thao túng – Vanderbilt xuất hiện ở vai anh hùng: nhân vật cứu chuộc thị trường chứng khoán, người ngăn cản cơn hoảng loạn bùng lên thành suy thoái. Xem xét thật kỹ mới thấy thái độ tàn nhẫn máu lạnh thấm đẫm mọi hành động của ông. Để rửa mối hận riêng với Lockwood, và để đưa Đường sắt Lake Shore vào quỹ đạo của Central, ông đã đánh cược với sức khỏe kinh tế của toàn bộ nền kinh tế quốc gia. Hiểu quá rõ tình trạng èo uột của thị trường tài chính trong mùa thu (cộng với âm mưu đầu cơ thị trường vàng của Gould và Fisk), ông càng bơm thêm áp lực, chấp nhận rủi ro rằng nồi hơi Phố Wall sẽ nổ tung. Trong quá trình đó, ông cũng đe dọa tới gia sản của các bạn bè và quyền lợi của chính ông trong tập đoàn hàng đầu. Ông đánh cược tất cả những thứ này dựa trên lòng tin đặt vào khả năng một tay ông có thể duy trì thị trường. Thứ duy nhất đáng chú ý hơn trò liều lĩnh ấy là thành công mà ông đạt được. Sau khi góp phần tạo ra một trong những cơn hoảng loạn tồi tệ nhất lịch sử, ông đã xong mối thù, nắm giữ được Lake Shore và giải cứu Phố Wall.” - “Thế nhưng, có lẽ ông để lại dấu ấn lâu dài nhất trong thế giới vô hình, nhờ tạo ra một kiến trúc không thể thấy bằng mắt mà hậu thế nước Mỹ sẽ coi là đương nhiên. Tư duy kinh tế hiện đại nổi lên khi Vanderbilt còn tại thế, giữa những tranh cãi dữ dội, những bối rối hoang mang và kháng cự mãnh liệt. Những công cụ thương nghiệp tưởng tượng dần dần trừu tượng hóa những công cụ hữu hình thành các biểu tượng thuần túy, và thậm chí còn ít hơn thế. Tiền biến hình đổi dạng, từ đồng xu vàng sang những tờ ngân phiếu đảm bảo bằng vàng thành những xấp tiền giấy pháp định và các khoản mục ngân hàng trong sổ cái. Tài sản biến đổi, từ các đối tượng vật lý hữu hình thành cổ phần trong các liên doanh, đến cổ phiếu ở mức mệnh giá cho tới chứng khoán biến động theo nhịp điệu thị trường với số lượng có thể tăng tùy ý. Như một hồn ma, doanh nghiệp thoát ra từ cái xác nghiệp chủ cá nhân, để rồi tự nó trở thành một thực thể, một tập đoàn với bản sắc, cá tính và nhân trạng riêng.”
III. KOLs NÓI GÌ VỀ CUỐN SÁCH
“Một tác phẩm đồ sộ và đầy uy tín… Đây là tiểu sử tân tiến nhất… Cuốn sách đã được ca ngợi rộng rãi và đúng như vậy… Đây thực sự là cuốn tiểu sử tân tiến nhất.”
-The New York Times
“Được viết và nghiên cứu rất xuất sắc… Xứng đáng với chủ đề của nó.”
-The Economist
“Thực sự xuất sắc… Một nghiên cứu mang tính bước ngoặt giúp nâng cao đáng kể hiểu biết của chúng ta về lịch sử kinh tế Hoa Kỳ… [Stiles là] một trong những nhà văn thú vị nhất trong lĩnh vực này.”
-Foreign Affairs
```
