Văn bản Hiền tài là nguyên khí của quốc gia: Tầm quan trọng của nhân tài
Văn bản Hiền tài là nguyên khí của quốc gia là một tư tưởng chính trị sâu sắc, khẳng định vai trò then chốt của con người trong sự phát triển và thịnh vượng của đất nước.
Tư tưởng này nhấn mạnh rằng, quốc gia muốn cường thịnh thì phải có những người tài giỏi, đức độ, có khả năng lãnh đạo và đóng góp vào sự phát triển chung.
[..] Tôi dẫu nông cạn vụng về, nhưng đâu dám từ chối, xin kính cẩn chắp tay cúi đầu mà làm bài kí rằng:
Hiền tài là nguyên khí của quốc gia
(trích)
Thân Nhân Trung
[..] Tôi dẫu nông cạn vụng về, nhưng đâu dám từ chối, xin kính cẩn chắp tay cúi đầu mà làm bài kí rằng:
“Hiền tài là nguyên khí của quốc gia”, nguyên khí thịnh thì thế nước mạnh, rồi lên cao, nguyên khí suy thì thế nước yếu, rồi xuống thấp. Vì vậy các đấng thánh đế minh vương chẳng ai không lấy việc bồi dưỡng nhân tài, kén chọn kẻ sĩ, vun trồng nguyên khí làm việc đầu tiên. Kẻ sĩ quan hệ với quốc gia trọng đại như thế, cho nên quý chuộng kẻ sĩ không biết thế nào là cùng. Đã yêu mến cho khoa danh, lại đề cao bằng tước trật. Ban ân rất lớn mà vẫn cho là chưa đủ. Lại nêu tên ở tháp Nhạn, ban danh hiệu Long hổ, bày tiệc Văn hỉ. Triều đình mừng được người tài, không có việc gì không làm đến mức cao nhất.
Nay thánh minh lại cho rằng chuyện hay việc tốt tuy có một thời lừng lẫy, nhưng lời khen tiếng thơm chưa đủ lưu vẻ sáng lâu dài, cho nên lại dựng đá đề danh đặt ở cửa Hiền Quan, khiến cho kẻ sĩ trông vào mà phấn chấn hâm mộ, rèn luyện danh tiết, gắng sức giúp vua. Há chỉ là chuộng văn suông, ham tiếng hão mà thôi đâu.
Ôi, kẻ sĩ chốn trường ốc lều tranh, phận thật nhỏ mọn mà được triều đình đề cao rất mục như thế, thì họ phải làm thế nào để tự trọng tấm thân mà ra sức báo đáp?
Hãy đem họ tên những người đỗ khoa này mà điểm lại. Có nhiều người đã đem văn học, chính sự ra tô điểm cho cảnh trị bình suốt mấy chục năm, được quốc gia tin dùng. Cũng không phải không có những kẻ vì nhận hối lộ mà hư hỏng hoặc rơi vào hàng ngũ bọn gian ác, có lẽ vì lúc sống họ chưa được nhìn tấm bia này. Ví thử hồi đó được mắt thấy thì lòng thiện tràn đầy, ý xấu bị ngăn chặn, đâu còn dám nảy sinh như vậy được? Thế thì việc dụng tấm bia đá này ích lợi rất nhiều: kẻ ác lấy đó làm răn người thiện theo đó mà gắng, dẫn việc dĩ vãng, chỉ lối tương lai, vừa để rèn giũa danh tiếng cho sĩ phu, vừa để củng cố mệnh mạch cho nhà nước. Thánh thần đặt ra đâu phải là vô dụng. Ai xem bia nên hiểu ý sâu này. [...]
(Ngữ văn 10 Nâng cao, tập hai, NXB Giáo dục, Hà Nội, 2006, tr. 41 – 42)
Văn bản Hiền tài là nguyên khí của quốc gia: Nguồn gốc và ý nghĩa
Văn bản "Hiền tài là nguyên khí của quốc gia" không phải là một tác phẩm độc lập, mà là một quan điểm được rút ra từ nhiều nguồn sử liệu, đặc biệt là từ các tác phẩm của các nhà tư tưởng, chính trị gia nổi tiếng trong lịch sử Việt Nam. Tư tưởng này được thể hiện rõ nét trong các bài viết của Nguyễn Trãi, Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn, và nhiều vị vua, quan trong các triều đại phong kiến.
Nguồn gốc từ tư tưởng Nho giáo
Tư tưởng đề cao vai trò của nhân tài có nguồn gốc sâu xa từ Nho giáo, một hệ tư tưởng có ảnh hưởng lớn đến văn hóa và chính trị Việt Nam. Nho giáo nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tu thân, học hành, và rèn luyện đạo đức để trở thành người có ích cho xã hội. Các nhà Nho cổ đại tin rằng, một quốc gia thịnh vượng phải có những người cai trị tài đức vẹn toàn.
Sự thể hiện trong lịch sử Việt Nam
Trong lịch sử Việt Nam, tư tưởng "Hiền tài là nguyên khí của quốc gia" đã được các vị vua, quan quan tâm và thực hiện thông qua các chính sách tuyển dụng, đào tạo, và trọng dụng nhân tài. Ví dụ, vua Lý Thái Tổ đã chủ trương mở khoa thi để tuyển chọn những người có tài năng vào làm quan. Vua Trần Nhân Tông cũng đã khuyến khích việc học hành và nghiên cứu để bồi dưỡng nhân tài.
Ý nghĩa của tư tưởng "Hiền tài là nguyên khí của quốc gia"
Tư tưởng này có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với sự phát triển của đất nước. Nó giúp chúng ta nhận thức được tầm quan trọng của việc đầu tư vào giáo dục, đào tạo, và bồi dưỡng nhân tài. Đồng thời, nó cũng nhắc nhở chúng ta về trách nhiệm của mỗi cá nhân trong việc học tập, rèn luyện để trở thành người có ích cho xã hội.
Đối với sự phát triển kinh tế - xã hội
Nhân tài là động lực quan trọng thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Những người có tài năng, sáng tạo, và năng lực lãnh đạo có thể đưa ra những giải pháp mới, góp phần nâng cao năng suất lao động, và tạo ra những sản phẩm, dịch vụ có giá trị cao.
Đối với sự ổn định chính trị
Nhân tài là yếu tố quan trọng đảm bảo sự ổn định chính trị của đất nước. Những người có đạo đức, có năng lực, và có tầm nhìn xa có thể đưa ra những quyết định đúng đắn, giải quyết những vấn đề phức tạp, và bảo vệ lợi ích quốc gia.
Thực trạng và giải pháp phát triển nhân tài hiện nay
Trong bối cảnh hội nhập quốc tế và cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, việc phát triển nhân tài trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Tuy nhiên, hiện nay, Việt Nam vẫn còn gặp nhiều thách thức trong việc phát triển nhân tài, như:
- Hệ thống giáo dục còn chưa đáp ứng được yêu cầu của thị trường lao động.
- Chính sách thu hút, giữ chân nhân tài còn chưa hiệu quả.
- Môi trường làm việc chưa đủ hấp dẫn để nhân tài phát huy hết khả năng.
Để giải quyết những thách thức này, cần có những giải pháp đồng bộ, như:
- Đổi mới hệ thống giáo dục theo hướng hiện đại, thực tiễn, và gắn liền với nhu cầu của thị trường lao động.
- Xây dựng chính sách thu hút, giữ chân nhân tài, tạo môi trường làm việc cạnh tranh, năng động, và sáng tạo.
- Đầu tư vào nghiên cứu khoa học, công nghệ, và đổi mới sáng tạo.
Kết luận
Tư tưởng "Hiền tài là nguyên khí của quốc gia" vẫn còn nguyên giá trị trong thời đại ngày nay. Việc phát triển nhân tài là một nhiệm vụ chiến lược, có ý nghĩa quyết định đến tương lai của đất nước. Chúng ta cần tiếp tục quán triệt và thực hiện tư tưởng này một cách sáng tạo, để xây dựng một Việt Nam hùng cường, phồn vinh.
