Soạn bài Thực hành đọc: Vọng nguyệt + Cảnh khuya SGK Ngữ văn 12 tập 2 Kết nối tri thức

Ngắm trăng (vọng nguyệt):

Bài thơ thể hiện tình yêu thiên nhiên say mê và phong thái ung dung của Bác ngay cả trong cảnh tù đày.

Rằm tháng giêng:

Bài thơ “Rằm tháng giêng” Bác đã vẽ ra bức tranh ngày xuân tuyệt đẹp và có nhiều điều trăn trở về vận mệnh ẩn sâu trong từng câu thơ. Bài thơ Rằm tháng giêng cũng cho thấy được phong thái ung dung, tinh thần lạc quan trong mọi hoàn cảnh của Bác.

Trả lời Câu hỏi 1 trang 36 SGK Văn 12 Kết nối tri thức

Tìm hiểu hoàn cảnh sáng tác của từng bài thơ và sự chi phối của hoàn cảnh đó đến cấu tứ và nội dung trữ tình ở mỗi bài.

Phương pháp giải:

Đọc kĩ hai văn bản, tìm ra các chi tiết cho thấy hoàn cảnh sáng tác của hai bài thơ.

Lời giải chi tiết:

* Bài thơ "Vọng nguyệt"

- Hoàn cảnh sáng tác: Thơ được sáng tác năm 1942, khi Bác Hồ bị giam cầm trong nhà tù, chịu cảnh thiếu thốn, cô đơn, tù đày khắc nghiệt.

- Sự chi phối của hoàn cảnh: 

+ Cấu tứ: 

Hai câu đầu miêu tả cảnh trăng đêm qua song cửa sổ nhà tù, gợi lên nỗi nhớ quê hương, đất nước.

Hai câu thực miêu tả tư thế của Bác, hướng ra ngoài trời, thể hiện khát vọng tự do.

Hai câu luận thể hiện sự trăn trở, suy tư về vận mệnh đất nước.

Hai câu kết thể hiện niềm tin tưởng vào tương lai tươi sáng.

+ Nội dung trữ tình: 

Bài thơ thể hiện sự hồi tưởng về quê hương, đất nước và khao khát tự do của người chiến sĩ cách mạng trong hoàn cảnh bị giam cầm.

* Bài thơ "Cảnh khuya"

- Hoàn cảnh sáng tác: Thơ được sáng tác năm 1947, khi Bác Hồ đang ở chiến khu Việt Bắc trong những năm đầu tiên của cuộc kháng chiến chống Pháp.

- Sự chi phối của hoàn cảnh: 

+ Cấu tứ: 

Hai câu đầu miêu tả cảnh thiên nhiên rừng khuya thơ mộng, trữ tình.

Hai câu sau thể hiện tâm trạng của Bác Hồ: sự hòa hợp với thiên nhiên và lòng trăn trở về nhiệm vụ.

+ Nội dung trữ tình: 

Nội dung của bài thơ kết hợp giữa sự trù phú của thiên nhiên và tâm trạng cao cả, lạc quan, đầy yêu nước của thi sĩ.

Trả lời Câu hỏi 2 trang 36 SGK Văn 12 Kết nối tri thức

Phát hiện được các đặc điểm nổi bật trong phong cách thơ trữ tình Hồ Chí Minh thể hiện qua hai bài thơ.

Phương pháp giải:

Đọc kĩ hai bài thơ, vận dụng tri thức Ngữ văn để thực hiện yêu cầu của đề bài.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Giản dị, mộc mạc:

+ Ngôn ngữ thơ giản dị, dễ hiểu, gần gũi với ngôn ngữ nói của nhân dân.

+ Hình ảnh thơ giản dị, không có những điển tích, trau chuốt.

+ Cách diễn đạt thơ giản dị, mộc mạc, không cầu kỳ, hoa mỹ.

- Sâu sắc, tinh tế:

+ Qua những hình ảnh giản dị, Bác Hồ thể hiện những suy tư, cảm xúc sâu sắc, tinh tế.

+ Bác Hồ thể hiện tình yêu quê hương, đất nước, tình yêu thiên nhiên, tinh thần lạc quan, yêu đời một cách sâu sắc, tinh tế.

+ Bác Hồ thể hiện lòng yêu nước, sự hy sinh, cho đất nước một cách sâu sắc, tinh tế.

- Kết hợp nhuần nhuyễn giữa hiện thực và lãng mạn

Đặc điểm nổi bật trong phong cách thơ trữ tình của Hồ Chí Minh là:

- Sự giản dị, mộc mạc: Lời thơ được viết một cách giản dị, dễ hiểu, gần gũi với ngôn ngữ hàng ngày, sử dụng những hình ảnh quen thuộc trong cuộc sống.

- Sự tinh tế, sâu sắc: Thể hiện những cảm xúc tinh tế, sâu sắc của tác giả trước vẻ đẹp của thiên nhiên và tình yêu quê hương, đất nước.

- Thể hiện khí phách anh hùng: Ngay cả trong hoàn cảnh khó khăn như bị giam cầm, Bác Hồ vẫn giữ được tinh thần lạc quan, tin tưởng vào một tương lai tươi sáng cho cách mạng

Trả lời Câu hỏi 3 trang 36 SGK Văn 12 Kết nối tri thức

Nhận ra được vẻ đẹp tư tưởng, tâm hồn và tài năng văn chương của người viết thể hiện qua các bài thơ

Phương pháp giải:

Vận dụng tri thức Ngữ văn để thực hiện yêu cầu của đề bài.

Lời giải chi tiết:

* Vẻ đẹp tư tưởng:

- Lòng yêu nước, thương dân: Hai bài thơ đều thể hiện tình yêu nước mãnh liệt của Bác Hồ.

- Tinh thần lạc quan, kiên cường: Hai bài thơ đều thể hiện tinh thần lạc quan, kiên cường của Bác Hồ trước khó khăn, thử thách.

* Vẻ đẹp tâm hồn:

- Tâm hồn cao thượng: Với một tâm hồn cao quý, Bác Hồ luôn yêu nước, thương dân, và luôn lạc quan, tin tưởng vào một tương lai tươi sáng cho quốc gia.

* Tài năng văn chương:

- Sử dụng ngôn ngữ điêu luyện: 

+ Ngôn ngữ thơ giản dị, dễ hiểu, gần gũi với ngôn ngữ nói của nhân dân.

+ Hình ảnh thơ sinh động, gợi cảm.

+ Cách diễn đạt thơ tinh tế, giàu sức biểu cảm.

- Sử dụng biện pháp tu từ hiệu quả: 

+ Sử dụng nhiều biện pháp tu từ như ẩn dụ, so sánh, nhân hóa,... để tăng sức gợi cảm cho thơ.

+ Sử dụng phép đối, phép đảo ngữ,... để tạo nhịp điệu cho thơ.

- Kết cấu thơ chặt chẽ, logic : Hai bài thơ đều thể hiện rõ mạch cảm xúc của tác giả.

Sự xuất sắc về tư tưởng, tâm hồn và nghệ thuật văn chương của Bác Hồ:

- Triết lý cách mạng: Bác Hồ là một nhà lãnh đạo cách mạng vĩ đại, luôn đặt lợi ích của dân tộc lên hàng đầu trong mọi quyết định và hành động.

- Tâm hồn cao thượng: Với một tâm hồn cao quý, Bác Hồ luôn yêu nước, thương dân, và luôn lạc quan, tin tưởng vào một tương lai tươi sáng cho quốc gia.

- Nghệ thuật văn chương tài ba: Bác Hồ không chỉ là một nhà lãnh đạo, mà còn là một nhà văn tài năng, biết cách sử dụng ngôn từ một cách tinh tế để diễn đạt những tình cảm và suy nghĩ sâu sắc của mình.