1. Tìm hiểu chung
a. Xuất xứ
- Truyện được kể lại bằng 205 câu thơ, trên cơ sở truyện dân gian của Nga, Đức.
- Truyện vừa giữ được nét chất phác, dung dị của nghệ thuật dân gian, vừa thể hiện tài năng sáng tạo của Pu-skin.
b. Tóm tắt
Có hai vợ chồng ông lão đánh cá nghèo khổ. Một hôm, người chồng ra biển đánh cá, sau hai lần không được gì thì lần thứ ba kéo lưới được một con cá vàng. Con cá kêu van, xin thả ra và hứa đền ơn, ông không đòi hỏi gì. Về nhà, ông lão kể cho vợ nghe thì mụ vợ tham lam bắt ông ra biển đòi cá trả ơn. Lần thứ nhất, đòi cái máng cho lợn ăn. Lần thứ hai, một cái nhà rộng. Lần thứ ba, để mụ vợ làm nhất phẩm phu nhân. Lần thứ tư, mụ đòi làm nữ hoàng. Đến lần thứ năm, mụ muốn làm Long Vương bắt cá vàng hầu hạ. Tham vọng quá cao, cá vàng tức giận, lấy lại tất cả. Ông lão trở về với túp lều nát và mụ vợ bên cái máng sứt mẻ.
c. Bố cục 3 đoạn
- Đoạn 1 (Từ đầu ... đến “kéo sợi”): Giới thiệu nhân vật và tình huống truyện.
- Đoạn 2 (Tiếp theo ... đến “ý muốn của mụ”): Sự đền ơn và lòng tham của mụ vợ.
- Đoạn 3 (Còn lại): Sự trừng trị của cá vàng.
d. Thể loại: cổ tích
2. Giá trị nội dung và nghệ thuật
a. Giá trị nội dung
“Ông lão đánh cá và con cá vàng” là truyện cổ tích dân gian do A.Pu-skin kể lại. Truyện ca ngợi lòng biết ơn đối với những con người nhân hậu và nêu ra bài học đích đáng cho những kẻ tham lam, bội bạc.
b. Giá trị nghệ thuật
- Sự lặp lại tăng tiến của các tình huống cốt truyện.
- Sự đối lập giữa các nhân vật.
- Sử dụng các yếu tố tưởng tượng, hoang đường, kì ảo.
Sơ đồ tư duy truyện "Ông lão đánh cá và con cá vàng":
Truyện được kể lại bằng 205 câu thơ, dựa trên truyện dân gian Nga và Đức, vừa giữ được nét giản dị của nghệ thuật dân gian, vừa thể hiện tài năng sáng tạo của Pu-skin.
Đoạn 1: Giới thiệu nhân vật và tình huống truyện.
Đoạn 2: Sự đền ơn và lòng tham của mụ vợ.
Đoạn 3: Sự trừng trị của cá vàng.
Đây là truyện cổ tích dân gian do A.Pu-skin kể lại.
Truyện nêu ra bài học về lòng tham và sự bội bạc.
Truyện sử dụng các yếu tố tưởng tượng, hoang đường, kì ảo.
