Ấn tượng về truyện Liêu Trai và sự kế thừa trong văn chương hiện đại
Thuở nhỏ, tôi được học chữ Nho. Người thầy của tôi là một người yêu văn chương, đặc biệt là tiểu thuyết Trung Hoa. Vào buổi tối, sau khi chúng tôi đã thuộc bài, thầy thường đọc và dịch các truyện Tàu sang quốc ngữ cho chúng tôi nghe.
Trong số những câu chuyện đó, tôi đặc biệt yêu thích truyện Liêu Trai. Thầy dịch với một văn phong vừa giản dị, vừa mang tính thi vị, thỉnh thoảng lại thêm vào những bình luận hài hước, khiến chúng tôi bật cười và giúp tôi, dù còn nhỏ tuổi, không hề sợ hãi những câu chuyện về thần tiên ma quỷ. Tôi chỉ cảm thấy mơ màng, yêu mến những nhân vật trong truyện, tin rằng yêu tinh là những linh hồn hóa thân thành người để làm việc thiện, trừng phạt kẻ ác và giải quyết những ân oán trong nhân gian.
Khoảng mười mấy năm sau, khi quay trở lại học chữ Nho và đọc lại bộ Liêu Trai, tôi không còn những cảm xúc ngây thơ như thuở nhỏ, nhưng những thi hứng và cảm xúc nghệ thuật vẫn tràn đầy trong từng câu văn hay.
Tuy nhiên, có một điều tôi không hoàn toàn đồng ý, đó là lối kể chuyện của tác giả Bồ Tùng Linh đôi khi có phần dễ dãi, chỉ dựa vào trí tưởng tượng để bịa đặt, có lúc thiếu sự hợp lý. Có lẽ cũng không nên trách tác giả, vì ông chỉ là một thi sĩ, và những câu chuyện đầy mộng mị, ảo thuật kia là để phô diễn sự phong phú trong thi liệu của ông.
Tôi luôn mong muốn có một nhà văn có thể kết hợp văn hóa phương Tây và phương Đông, tạo ra một phong cách viết mang tính khoa học nhưng vẫn giữ được vẻ đẹp thi vị của văn chương Trung Hoa.
Ngày nay, nhà văn đó đã xuất hiện, đó chính là bạn Nguyễn Thế Lữ, một thi sĩ tài năng trong Tự Lực Văn Đoàn.
Thực tế, tác giả của những truyện như “Vàng và máu” và “Một đêm trăng” đã thể hiện một bộ óc khoa học sắc sảo như Edgar Poe và một tâm hồn thi sĩ tinh tế như Bồ Tùng Linh, hai nhà văn nổi tiếng với những câu chuyện kinh dị, huyền bí khiến độc giả phải rùng mình.
Chính nhờ thi vị mà truyện “Vàng và máu” không quá đáng sợ, nhưng vẫn đủ sức khiến ta cảm thấy rùng mình. Và nhờ óc khoa học mà tác giả khiến truyện “Vàng và máu” không mang tính huyền hoặc, dù nhiều đoạn đọc vẫn khiến ta có cảm giác như đang sống trong một thế giới thần tiên, ma quỷ.
Truyện “Vàng và máu” chỉ là một câu chuyện về vàng bạc của người Trung Quốc mà các cụ già thường kể cho chúng ta nghe. Nhưng truyện “Vàng và máu” lại gần với sự thật đến mức đáng kinh ngạc. Trong truyện, không có sự kiện nào xảy ra mà không có lý do, không có kết quả nào mà không có nguyên nhân vững chắc.
Tác giả cũng rất khéo léo đặt bối cảnh câu chuyện giữa một khu rừng sâu thẳm. Khi đọc truyện, ta như được đứng trước một cảnh quan hùng vĩ, u ám. Điều này là do những cảnh tả trong truyện đều là những cảnh tác giả đã từng trải nghiệm trong những năm tháng niên thiếu của mình – tôi muốn nói đến tỉnh Lạng Sơn, quê hương của Thế Lữ.
Xin trích dẫn vài đoạn:
“Nước suối xanh đặc như rêu thẫm, đang lừ lừ đi vào một cái hốc to dưới mấy cụm cây lá xòe ra và phủ xuống như cánh tàn…”
“Gió bấc thổi bên tai vù vù từng trận. Trước mấy rặng rừng hay trước những khóm cây nặng nề ướt át, những làn mưa bụi trắng từng lớp bay qua…”
“Bấy giờ vào khoảng cuối giờ Thân (bốn giờ chiều), mưa đã gần tạnh. Bao nhiêu rừng núi đằng xa đều tan thành hơi trong đám sương dày trắng đục. Chân trời, một màu sáng mờ như nền bạc cũ, làm nổi bật lên những bụi rậm ở gần…”
Chỉ một nhà mỹ thuật kiêm thi sĩ mới có thể miêu tả những cảnh vật chân thực và đầy thi vị đến như vậy.
20 tháng 1 năm 1934
Khái Hưng
Thông tin về tác giả Thế Lữ
Tác giả: Nhà thơ, nhà văn, nhà viết kịch Thế Lữ (1907-1989), tên thật là Nguyễn Thứ Lễ, bút danh khác: Lê Ta. Quê quán tại làng Phù Đổng, huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh. Ông từng học tại trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương. Năm 1932, ông tham gia Tự lực Văn đoàn và trở thành một trong những cây bút chủ lực của báo Phong hóa, Ngày nay. Từ năm 1937, ông bắt đầu hoạt động sân khấu kịch và có những đóng góp quan trọng trong việc xây dựng nền sân khấu dân tộc. Từ năm 1957, ông là Chủ tịch Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam…
Ông được trao giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật năm 2000.
Các tác phẩm chính
- Vàng và máu (truyện, 1934)
- Mấy vần thơ (thơ, 1935)
- Bên đường Thiên Lôi (truyện, 1936)
- Lê Phong phóng viên (truyện, 1937)
- Mai Hương và Lê Phong (truyện, 1937)
- Đòn hẹn (truyện, 1939)
- Gói thuốc lá (truyện, 1940)
- Gió trăng ngàn (truyện, 1941)
- Trại Bồ Tùng Linh (truyện, 1941)
- Thoa (truyện, 1942)
- Dương Quý Phi (truyện, 1942)
- Ba hồi kinh dị (truyện, 1944)
- Cụ Đạo sư ông (kịch, 1946)
- Đoàn biệt động (kịch, 1947)
- Đợi chờ (kịch, 1949)
- Tin chiến thắng Nghĩa Lộ (kịch, 1952)
- Truyện tình của anh Mai (truyện vừa, 1953)
- Tay đại bợm (truyện vừa, 1953)
- …
Gợi ý đọc thêm
Mời các bạn tìm đọc Tủ sách truyện kinh dị Việt Nam:
- Vàng và máu - Thế Lữ
- Bên đường Thiên Lôi - Thế Lữ
- Ba hồi kinh dị - Thế Lữ
- Thần hổ - TchyA
- Kho vàng Sầm Sơn - TchyA
- Ai hát giữa rừng khuya - TchyA
- Truyện đường rừng - Lan Khai
```
