Tìm hiểu thế giới cảm xúc của bé trai: Hành trình thấu hiểu và nuôi dưỡng
TrongTìm hiểu thế giới cảm xúc của bé trai, Tiến sĩ Dan Kindlon và Tiến sĩ Michael Thompson, hai chuyên gia tâm lý học trẻ em hàng đầu của Hoa Kỳ, đã chia sẻ những kết quả nghiên cứu sâu rộng trong hơn 35 năm cùng với kinh nghiệm thực tiễn từ việc làm việc với vô số bé trai và gia đình của các em.
Tiến sĩ Michael Thompson chia sẻ: “Qua cuốn sách này, tôi mong muốn phác họa đời sống nội tâm phong phú của các bé trai để các bậc phụ huynh có thể hiểu con trai mình hơn, tránh cảm giác xa cách, tổn thương và bối rối trước những thay đổi mà họ không thể lý giải. Tôi muốn chỉ cho các bố mẹ cách xây dựng một ngôn ngữ cảm xúc phù hợp với con trai, một phương tiện giao tiếp sâu sắc và bền vững, giúp các bé vượt qua những khó khăn, thử thách của tuổi vị thành niên.”
Tiến sĩ Dan Kindlon khẳng định: “Ban đầu, chúng tôi định viết một cuốn sách hướng dẫn với nhiều lời khuyên để giúp cha mẹ trở nên tốt hơn. Nhưng sau đó, chúng tôi nhận ra rằng lời khuyên tốt nhất là hãy thấu hiểu các bé trai với con người thật của các em – không phải cách các em thể hiện hay cách chúng ta mong muốn các em trở thành. Mong muốn lớn nhất của chúng tôi là giúp cha mẹ nhìn thấu lớp vỏ bọc mà các bé trai thường che giấu, để hiểu rõ hơn về tâm trí và trái tim của các em.”
Với 11 chương, hai tác giả giúp độc giả hiểu rõ hơn về thế giới cảm xúc đặc biệt của bé trai. Bé trai khác biệt so với bé gái. Việc áp dụng những tiêu chuẩn hành vi và thái độ của bé gái để đánh giá bé trai là không phù hợp. Từ đó, các bậc làm cha mẹ sẽ có phương pháp nuôi dạy con trai hiệu quả hơn. Bởi lẽ, không thể nuôi dạy một đứa trẻ tốt nếu không thực sự hiểu đứa trẻ đó.
“Con đường chưa ai đi”, “Hoa hồng có gai”, “Trả giá đắt cho kỷ luật hà khắc”, “Văn hóa tội ác”, “Mẹ và con trai”, “Bên trong pháo đài của sự cô độc”, “Con trai đấu tranh với bệnh trầm cảm và nạn tự tử”, “Rượu và ma túy”, “Đến sỏi đá cũng biết rung động”, “Giận dữ và bạo lực”, “Điều các cậu bé cần” – những chương sách này đã tạo nên một bức tranh toàn diện và sâu sắc về thế giới cảm xúc của bé trai, đồng thời cung cấp những công cụ hữu ích cho các bậc phụ huynh trong quá trình nuôi dạy con.
Mỗi chương, hai tác giả trình bày những nghiên cứu tâm lý khoa học về bé trai một cách rõ ràng, minh họa bằng những ví dụ thực tế, phần lớn là những ca trị liệu mà họ đã trực tiếp thực hiện. Những câu chuyện này rất chân thực và gần gũi. Họ tập trung vào đời sống nội tâm của các bé, vạch trần những định kiến về giới, giải thích tầm quan trọng của việc nuôi dưỡng kỹ năng giao tiếp và đồng cảm ở cả bé trai và bé gái, đồng thời định hướng cho các bé trai trên hành trình trưởng thành thành những người đàn ông giàu tình cảm, không “khắc kỷ” và cô độc. Họ cũng chỉ ra những thách thức mà hệ thống giáo dục truyền thống có thể gây ra cho các bé trai, khi những hành động của các em, từ đơn giản đến phức tạp, thường bị đánh giá một cách “nhạy cảm” quá mức. Đặc biệt, chương “Mẹ và con trai” và “Bên trong pháo đài của sự cô độc” giúp các bậc phụ huynh nhìn nhận lại mối quan hệ của mình với con trai, lý giải những mâu thuẫn thường gặp và tìm ra cách giải quyết.
Ngoài ra, cuốn sách cũng chỉ ra những hậu quả tiêu cực của việc nuôi dạy con trai sai lầm, khi không hiểu con và thế giới cảm xúc của con. Điều này có thể ảnh hưởng đến sự phát triển tâm lý của con trong suốt cuộc đời.
Cuốn sách sâu sắc này là món quà dành cho các bậc làm cha mẹ, giáo viên và tất cả những ai quan tâm đến việc nuôi dạy các bé trai thành những thanh niên, người đàn ông trưởng thành khỏe mạnh về thể chất lẫn tinh thần, và tràn đầy cảm xúc.
Mục lục:
- Mở đầu
- Chương 1: Con đường chưa ai đi
- Chương 2: Hoa hồng có gai
- Chương 3: Trả giá đắt cho kỷ luật hà khắc
- Chương 4: Văn hóa tội ác
- Chương 5: Mẹ và con trai
- Chương 6: Bên trong pháo đài của sự cô độc
- Chương 7: Con trai đấu tranh với bệnh trầm cảm và nạn tự tử
- Chương 8: Rượu và ma túy
- Chương 9: Đến sỏi đá cũng biết rung động
- Chương 10: Giận dữ và Bạo lực
- Chương 11: Điều các cậu bé cần
Trích đoạn sách:
KỸ NĂNG THẤU HIỂU CẢM XÚC: GIÁO DỤC ĐẤU VỚI MÙ QUÁNG
Nếu bạn hỏi một cậu bé: “Điều đó khiến cháu cảm thấy thế nào?” thì cậu bé thường không biết phải trả lời ra sao. Thay vào đó, cậu bé sẽ nói về việc mình đã làm gì hoặc định làm gì để giải quyết vấn đề đó. Một số cậu bé thậm chí không biết dùng từ ngữ nào để diễn tả cảm xúc của mình – như buồn, giận hay xấu hổ. Khi làm việc với các bé trai và cả những người đàn ông trưởng thành, chúng tôi dành nhiều thời gian để giúp họ hiểu về đời sống tình cảm của mình và phát triển vốn từ vựng về cảm xúc. Chúng tôi bắt đầu bằng việc giúp họ nhận diện và gọi tên cảm xúc của bản thân và người khác, đồng thời hiểu rõ nguồn gốc của những cảm xúc đó. Chúng tôi cố gắng dạy họ kỹ năng thấu hiểu cảm xúc – khả năng đọc và hiểu cảm xúc của mình và người khác.
Quá trình này tương tự như việc học đọc. Đầu tiên, chúng ta phải nắm vững các chữ cái và âm trong bảng chữ cái, sau đó mới sử dụng kiến thức đó để đọc từ và câu. Khi bắt đầu hiểu và đánh giá những ý tưởng phức tạp hơn, chúng ta sẽ có khả năng giao tiếp hiệu quả với người khác. Cuối cùng, khả năng đọc hiểu sẽ mở ra một thế giới rộng lớn hơn, vượt ra khỏi những ý tưởng và trải nghiệm của riêng mình.
Tương tự, học kỹ năng thấu hiểu cảm xúc là học cách nhận biết biểu hiện và cảm giác về cảm xúc của mình, sau đó sử dụng kỹ năng này để hiểu rõ hơn về bản thân và người khác. Chúng ta học cách đánh giá độ phức tạp của cảm xúc trong cuộc sống và nhờ đó nâng cao các mối quan hệ trong công việc và cuộc sống cá nhân, củng cố những mối gắn kết và làm cuộc sống thêm phong phú.
Xây dựng kỹ năng thấu hiểu cảm xúc trước hết là thông qua việc nhận diện và gọi tên cảm xúc của mình; thứ hai là thông qua việc nhận ra ý nghĩa của cảm xúc trong lời nói, biểu hiện trên khuôn mặt hay ngôn ngữ cơ thể; thứ ba là thông qua việc hiểu biết về các tình huống hoặc phản ứng sinh ra các trạng thái cảm xúc. Qua đó, chúng ta trở nên ý thức hơn về mối liên kết giữa sự mất mát với nỗi buồn, giữa sự thất vọng với cơn giận dữ, giữa mối nguy hại với lòng tự trọng và nỗi sợ hãi. Với kinh nghiệm làm việc cùng các gia đình, chúng tôi nhận thấy rằng hầu hết các bé gái đều được khuyến khích phát triển kỹ năng thấu hiểu cảm xúc ngay từ khi còn nhỏ – biết nhận thức và thể hiện cảm xúc của mình cũng như hiểu được cảm xúc của người khác. Rất nhiều bé trai không được khuyến khích như vậy và thể hiện rõ nét sự thiếu hụt cảm xúc từ khi còn nhỏ, khi các bé hành động mà hoàn toàn không để ý đến cảm xúc của người khác, dù ở nhà, ở trường hay ở sân chơi.
Các bà mẹ thường sốc trước cách cư xử đầy giận dữ và thô bạo của các bé trai hoặc con trai mình – thậm chí chỉ mới 4 hoặc 5 tuổi mà các bé đã gào vào mặt họ, chửi rủa hoặc thậm chí muốn đánh họ. Họ thường phàn nàn rằng các bé trai quá hung hăng và “dường như không quan tâm đến ai hết”. Chúng tôi cũng nghe thấy các giáo viên lâu năm phàn nàn tương tự.
Họ rất ngạc nhiên khi các bé trai tức giận và đập phá dữ dội trong lớp học. Người lớn thường biện minh hành vi này là “trẻ con” nên vô hại. Giống như tuổi dậy thì, tuổi trưởng thành rồi cũng sẽ đến và thay đổi đời sống tình cảm của các bé trai. Nhưng nếu thiếu những hiểu biết cơ bản về các bé, chúng ta sẽ không thể giúp ích được gì cho các bé. Rõ ràng là việc bỏ qua những tâm tư tình cảm của các bé sẽ khiến bản thân các bé phải trả giá đắt. Nếu không được giáo dục về cảm xúc, bé trai sẽ phải đối diện với áp lực tàn nhẫn của tuổi vị thành niên và văn hóa đồng trang lứa chỉ bằng những phản ứng “nam tính” mà các bé biết sẽ được xã hội chấp nhận – tức giận, gây hấn và thiếu vắng cảm xúc.
Trước khi bắt đầu làm việc và trò chuyện với các bé trai, chúng tôi phải thuyết phục các bậc phụ huynh và thầy cô giáo rằng chính nền văn hóa đã áp đặt phản giáo dục cảm xúc lên các bé và khiến các bé phải chịu nhiều hậu quả nặng nề. Rất nhiều bé còn rơi vào trạng thái khủng hoảng. Nhìn chung, tất cả các bé đều cần được giúp đỡ. Có lẽ xu hướng coi các bé trai sẽ là những người đàn ông thành công trong tương lai, và coi các vấn đề mà các bé trải qua thời thơ ấu là không quan trọng bắt nguồn từ việc nam giới được hưởng quá nhiều quyền lực và uy danh trong xã hội. Người ta có khuynh hướng cho rằng các bé trai phải tự lực, tự tin và thành công, không dễ xúc động và nhút nhát. Người ta thường mặc định là các bé trai phải mạnh mẽ và thường phớt lờ những dấu hiệu cho thấy các bé đang bị tổn thương.
Vậy là các thính giả của chúng tôi không còn hoài nghi nữa. Họ thấy phấn khởi hơn. Nhưng rồi những sự kiện bi thảm xảy ra trong vài năm ngắn ngủi đã khiến họ bừng tỉnh. Các vụ giết chóc và bạo lực do các bé trai mắc rối loạn cảm xúc khi còn trong độ tuổi vị thành niên gây ra đã nâng cao nhận thức của cộng đồng và làm dấy lên cuộc thảo luận lan rộng về “vấn đề của các bé trai” trong trường học và cộng đồng trên cả nước.
Các con số thống kê đã chỉ ra rất rõ ràng: Khoảng 95% các vụ giết người ở tuổi thanh thiếu niên đều liên quan đến các bé trai. Cứ năm vụ án đưa ra xét xử ở tòa án thanh thiếu niên thì có đến bốn vụ có tội phạm là các bé trai. Con số này chiếm gần 9/10 những vụ vi phạm luật sử dụng rượu và ma túy. Tự tử là nguyên nhân đứng thứ ba gây ra tử vong cho các bé trai ở giữa và cuối độ tuổi thanh thiếu niên (tai nạn và giết người đứng thứ nhất và thứ hai). Đa số các vụ tự tử “thành công” thuộc về các bé trai, cao gấp 7 lần so với các vụ tự tử ở bé gái ở độ tuổi này.
Mặc dù giết người là hành động táo bạo gần như của riêng nam giới nhưng không phải bé trai nào cũng hành động như vậy. Các bé đều là những học sinh rất trầm lặng kể cả trong lòng rất giận dữ và đau đớn. Các bé mong mỏi được yêu thương, chấp nhận và đồng thuận từ bố mẹ cũng như bạn bè đồng trang lứa. Các bé đấu tranh cho lòng tự trọng. Các bé hành động bốc đồng, xúc động bởi những thứ tình cảm mà mình không thể gọi tên hoặc không thể hiểu nổi. Các bé gạt bỏ cảm xúc của mình rồi đối xử tàn nhẫn với nhau hoặc với các bé gái. Sự hỗn loạn trong nội tâm các bé được phản chiếu qua chính thất bại trong học hành, trạng thái chán nản, tình trạng nghiện ma túy, nghiện rượu, các mối quan hệ rắc rối và phạm pháp.
```
