Văn bản Vẻ đẹp của bài thơ Tiếng gà trưa

Vẻ đẹp của bài thơ Tiếng gà trưa

Bài thơ Tiếng gà trưa của Xuân Quỳnh là một trong những tác phẩm tiêu biểu của thơ ca Việt Nam hiện đại, thể hiện tình yêu thương sâu sắc đối với gia đình, quê hương đất nước. Bài thơ không chỉ gây ấn tượng bởi hình ảnh giản dị, gần gũi mà còn bởi giọng điệu tâm tình, tự nhiên và cảm xúc chân thành.

Phân tích văn bảnTiếng gà trưa, chúng ta sẽ khám phá những giá trị nghệ thuật và nội dung ý nghĩa mà tác giả muốn truyền tải đến người đọc.

(1) Khổ thơ đầu kể chuyện anh bộ đội trên đường hành quân, khi dừng chân bên một xóm nhỏ, nghe tiếng gà nhảy ổ.

Vẻ đẹp của bài thơ Tiếng gà trưa

(Đinh Trọng Lạc)

(1) Khổ thơ đầu kể chuyện anh bộ đội trên đường hành quân, khi dừng chân bên một xóm nhỏ, nghe tiếng gà nhảy ổ. Dòng thơ thứ tư Cục… cục tác cục ta với việc lặp âm và dấu chấm lửng đã mô phỏng sát với tiếng gà, làm cho truyện kể như được lồng vào một bức tranh nổi có tiếng gà vang vọng trong không gian. Tiếng gà trưa này của Xuân Quỳnh khác với tiếng gà Ò…ó…o của Trần Đăng Khoa, nó có một cái gì lắng động làm người ta xao xuyến, bồi hồi:

Nghe xao động nắng trưa

Nghe bàn chân đỡ mỏi

Nghe gọi về tuổi thơ

Lối dùng ẩn dụ chuyển đổi cảm giác, lấy thính giác (nghe) thay cho thị giác (thấy) và việc lặp lại ba lần ở đầu dòng thơ động từ nghe có tác dụng đem lại ấn tượng như tiếng gà ngưng lại, làm xao động không gian và cũng làm xao động cả lòng người. Tiếng gà cũng làm kí ức ta quay lại với những kỉ niệm của tuổi thơ. […]

(2) Khổ thơ thứ hai, cứ một câu là kể và tiếp theo sau là câu tả:

Tiếng gà trưa

Ổ rơm hồng những trứng

Này con gà mái mơ

Khắp mình hoa đốm trắng

Này con gà mái vàng

Lông óng như màu trắng

Những câu tả có kết cấu sóng đôi và lặp từ vựng đều mở đầu bằng từ này, là từ để chỉ và để lưu ý người nghe tưởng tượng:

- Này con gà mái mơ

- Này con gà mái vàng

Việc đảo khắp mình lên trước hoa đốm trắng làm cho bức tranh gà mái mơ trở thành nên đẹp lộng lẫy. Việc dùng so sánh tu từ Lông óng như màu nắng làm cho bức tranh gà mái vàng trở nên đẹp rực rỡ. […] Chính cái cảnh đẹp có thật mà xuất hiện như do một phép lạ là tiếng gà trưa đã đưa anh chiến sĩ trở lại kỉ niệm về người bà tần tảo, suốt đời lo toan để cho cháu được vui sướng

(3) Tất cả sáu dòng thơ của khổ thơ dưới đây chỉ làm thành một câu đơn phát triển với những thành phần chính và phụ được tách biệt ra thành từng dòng riêng. Sáu dòng thơ đều gồm năm tiếng, nhưng mỗi dòng lại có một cách ngắt nhịp khác dòng kia:

Cứ hằng năm, / hằng năm

Khi / gió mùa đông tới

Bà lo / đàn gà toi

Mong trời / đừng sương muối

Để cuối năm / bán gà

Cháu được / quần áo mới

Do đó, nhịp điệu của các dòng thơ là một nhịp điệu chậm rãi của độc thoại, bên trong đầy chất suy tưởng. Và những dòng thơ cuối cùng của khổ thơ này xuất hiện thật bất ngờ, thật cảm động: Để cuối năm bán gà / Cháu được quần áo mới. Một chi tiết nhỏ bé, đơn giản là thế mà chứa đựng một tình yêu thương sâu sắc, vô bờ bến của bà.

(4) Khổ thơ cuối cùng hay nhất, cảm động nhất, nó chứa đựng những tình cảm thiêng liêng, cao quý, sâu sắc và chân thành của tác giả và cũng là của anh chiến sĩ đang trên con đường hành quân:

Cháu chiến đấu hôm nay

Vì lòng yêu Tổ quốc

Vì xóm làng thân thuộc

Bà ơi, cũng vì bà

Vì tiếng gà cục tác

Ổ trứng hồng tuổi thơ

Không nén lại được tình cảm yêu quý và biết ơn đối với bà, anh chiến sĩ thốt lên tiếng gọi thật cảm động, làm cho lời nói độc thoại bên trong hiển hiện như lời đối thoại sống động. Việc lặp lại nhiều lầ từ Vì ở đầu các dòng thơ góp phần biểu hiện ý chí chiến đấu mạnh mẽ vì Tổ quốc, vì nhân dân, trong đó bao gồm cả những người thân yêu trong gia đình mình, mà ở đây ghi đậm dấu ấn là người bà yêu quý với bao kỉ niệm êm đềm của tuổi thơ. […]

Văn bản Vẻ đẹp của bài thơ Tiếng gà trưa: Phân tích chi tiết và sâu sắc

Bài thơ Tiếng gà trưa của Xuân Quỳnh là một tác phẩm thơ ca đặc sắc, thể hiện tình yêu thương gia đình, quê hương đất nước một cách chân thành và sâu lắng. Bài thơ không chỉ nổi bật với hình ảnh giản dị, gần gũi mà còn bởi giọng điệu tâm tình, tự nhiên và cảm xúc chân thật. Bài viết này sẽ đi sâu vào phân tích chi tiết vẻ đẹp của bài thơ, từ nội dung, nghệ thuật đến ý nghĩa mà tác giả muốn truyền tải.

I. Giới thiệu chung về tác giả Xuân Quỳnh và bài thơ Tiếng gà trưa

Xuân Quỳnh (1942-1988) là một trong những nhà thơ nữ tiêu biểu của nền thơ ca Việt Nam hiện đại. Thơ của bà thường mang đậm chất nữ tính, với những rung động tinh tế về tình yêu, cuộc sống và con người. Tiếng gà trưa là một trong những bài thơ nổi tiếng nhất của bà, được sáng tác năm 1964.

II. Phân tích nội dung bài thơ Tiếng gà trưa

Bài thơ Tiếng gà trưa gợi lại những kỷ niệm tuổi thơ tươi đẹp của tác giả, gắn liền với hình ảnh người bà yêu quý. Bài thơ được chia thành ba đoạn chính:

Đoạn 1: Kỷ niệm về quê hương và người bà. Tác giả nhớ về những ngày thơ ấu sống cùng bà, trong một không gian làng quê thanh bình, yên ả. Tiếng gà trưa là âm thanh quen thuộc, gắn liền với hình ảnh người bà tần tảo, chăm sóc gia đình.
Đoạn 2: Kỷ niệm về chiến tranh và sự hy sinh của bà. Trong thời kỳ chiến tranh, người bà đã phải gánh chịu nhiều mất mát, hy sinh. Hình ảnh người bà vẫn cần mẫn làm việc, nuôi cháu lớn lên trong hoàn cảnh khó khăn thể hiện sự kiên cường, bất khuất của người phụ nữ Việt Nam.
Đoạn 3: Cảm xúc của tác giả về người bà. Tác giả bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối với người bà, người đã dành cả cuộc đời mình để chăm sóc, nuôi dưỡng cháu. Tiếng gà trưa không chỉ là âm thanh của quê hương mà còn là biểu tượng của tình yêu thương gia đình, sự hy sinh cao cả của người bà.

III. Phân tích nghệ thuật bài thơ Tiếng gà trưa

Bài thơ Tiếng gà trưa sử dụng nhiều biện pháp nghệ thuật đặc sắc:

Hình ảnh giản dị, gần gũi: Những hình ảnh như tiếng gà trưa, sân đình, cây đa, giếng nước… gợi lên những kỷ niệm tuổi thơ tươi đẹp, gần gũi với đời sống nông thôn Việt Nam.
Giọng điệu tâm tình, tự nhiên: Bài thơ được viết theo giọng điệu tâm tình, tự nhiên, như một lời trò chuyện chân thành của tác giả với người đọc.
Sử dụng các biện pháp tu từ: Tác giả sử dụng nhiều biện pháp tu từ như so sánh, ẩn dụ, nhân hóa… để làm cho bài thơ thêm sinh động, giàu cảm xúc.

IV. Ý nghĩa của bài thơ Tiếng gà trưa

Bài thơ Tiếng gà trưa thể hiện tình yêu thương sâu sắc đối với gia đình, quê hương đất nước. Bài thơ cũng ca ngợi sự hy sinh cao cả của người phụ nữ Việt Nam trong chiến tranh. Bài thơ là một lời nhắc nhở chúng ta về những giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc, về tình yêu thương gia đình, lòng biết ơn đối với những người đã hy sinh vì độc lập, tự do của Tổ quốc.

V. Kết luận

Tiếng gà trưa của Xuân Quỳnh là một bài thơ hay, giàu ý nghĩa. Bài thơ không chỉ là một kỷ niệm đẹp về tuổi thơ mà còn là một lời ca ngợi tình yêu thương gia đình, sự hy sinh cao cả của người phụ nữ Việt Nam. Bài thơ xứng đáng là một trong những tác phẩm tiêu biểu của nền thơ ca Việt Nam hiện đại.