Văn bản Đẽo cày giữa đường: Một bức tranh châm biếm sâu sắc
Văn bản Đẽo cày giữa đường là một bài thơ nổi tiếng của nhà thơ Nguyễn Khuyến, thuộc thể thơ lục bát. Bài thơ thể hiện sự châm biếm sâu sắc đối với những kẻ quan lại tham lam, vô trách nhiệm, chỉ biết nghĩ đến lợi ích cá nhân.
Tác phẩm không chỉ có giá trị nghệ thuật mà còn mang ý nghĩa xã hội sâu sắc, phản ánh hiện thực xã hội Việt Nam thời bấy giờ. Bài thơ vẫn còn nguyên giá trị đến ngày nay, giúp chúng ta suy ngẫm về những vấn đề đạo đức và xã hội.
Xưa, có một người thợ mộc dốc hết vốn trong nhà ra mua gỗ để làm nghề đẽo cày. Cửa hàng anh ta ở ngay bên vệ đường
Đẽo cày giữa đường
Xưa, có một người thợ mộc dốc hết vốn trong nhà ra mua gỗ để làm nghề đẽo cày. Cửa hàng anh ta ở ngay bên vệ đường. Người qua, kẻ lại thường ghé vào xem anh ta đẽo cày.
Một hôm, có ông cụ nói:
- Phải đẽo cho cao, cho to thì mới dễ cày
Anh ta cho là phải, đẽo cáu nào cũng vừa to, vừa cao.
Mấy hôm sau, một bác nông dân rẽ vào, nhìn đống cày, lắc đầu nói:
- Đẽo thế này thì cày sao được! Phải đẽo nhỏ hơn, thấp hơn mới dễ cày
Nghe cũng có lí, anh ta liền đẽo cày vừa nhỏ, vừa thấp. Nhưng hàng bày đầy ra ở cửa, chẳng ai mua. Chợt có người đến bảo:
- Ở miền núi, người ta phá hoang, cày toàn bằng voi cả. Anh mau đẽo to gấp đôi, gấp ba như thế này thì bao nhiêu cày bán cũng hết, tha hồ mà lãi.
Nghe nói được nhiều lãi, anh ta đem bao nhiêu gỗ còn lại đẽo tất cả loại cày để cho voi cày. Nhưng ngày qua, tháng lại, chẳng thấy ai đến mua cày voi của anh ta cả. Thế là bao nhiêu gỗ của anh ta đẽo hỏng hết, cái thì bé quá, cái thì to quá. Vốn liếng đi đời nhà ma. Khi anh ta hiểu cả tin người là dại thì đã quá muộn.
Văn bản Đẽo cày giữa đường: Tổng quan và Phân tích Chi Tiết
Văn bản Đẽo cày giữa đường là một trong những bài thơ tiêu biểu nhất của Nguyễn Khuyến, một nhà thơ lớn của văn học Việt Nam. Bài thơ được sáng tác trong bối cảnh xã hội đầy biến động, khi mà nạn tham nhũng và bất công diễn ra tràn lan. Thông qua hình ảnh một người nông dân đang đẽo cày giữa đường, Nguyễn Khuyến đã gửi gắm những suy nghĩ, cảm xúc sâu sắc về cuộc sống và xã hội.
Tác giả Nguyễn Khuyến và Phong cách Thơ
Nguyễn Khuyến (1835-1909), tự Untrang, hiệu Ngô Miễn, là một nhà thơ lớn của văn học Việt Nam. Ông là một trong những đại diện tiêu biểu của phong trào thơ mới cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX. Thơ Nguyễn Khuyến mang đậm tính dân gian, gần gũi với đời sống của người nông dân. Ông thường sử dụng những hình ảnh quen thuộc, giản dị để diễn tả những cảm xúc, suy nghĩ sâu sắc.
Nội dung và Nghệ thuật của Văn bản Đẽo cày giữa đường
Bài thơ Đẽo cày giữa đường gồm tám câu thơ lục bát, miêu tả cảnh một người nông dân đang đẽo cày ngay giữa đường. Hình ảnh này gợi lên sự bất ngờ, khó hiểu. Tại sao người nông dân lại đẽo cày giữa đường, thay vì đẽo ở nhà hoặc ở đồng?
Phân tích các câu thơ cụ thể:
- Câu 1-2: Giới thiệu cảnh vật và nhân vật: “Đường kia mưa gió bụi phờn/ Nghe đâu huyện lệnh đi đền”. Câu thơ gợi ra một không gian u ám, mưa gió, bụi bặm. Việc huyện lệnh đi đền cho thấy sự thờ ơ, vô trách nhiệm của quan lại đối với dân chúng.
- Câu 3-4: Miêu tả hành động kỳ lạ của người nông dân: “Người ta đẽo cày giữa đường/ Cứ như người ấy đi tuồng”. Hành động đẽo cày giữa đường là một hành động bất thường, gây tò mò. So sánh với việc đi tuồng càng làm nổi bật sự kỳ lạ, vô lý của hành động này.
- Câu 5-6: Giải thích lý do đẽo cày: “Huyện lệnh đi đền mà chẳng biết/ Vì ai, vì ai, người biết?”. Người nông dân đẽo cày giữa đường để châm biếm, mỉa mai sự vô trách nhiệm của huyện lệnh. Họ muốn nhắc nhở huyện lệnh rằng, việc đi đền không giải quyết được những khó khăn, vất vả của người nông dân.
- Câu 7-8: Khẳng định sự bất lực và phẫn nộ của người nông dân: “Cày xong rồi lại đi tuồng/ Chẳng ai trách cứ người tuồng”. Câu thơ thể hiện sự bất lực, phẫn nộ của người nông dân trước sự bất công, vô lý của xã hội. Họ chấp nhận sự thật rằng, dù có làm gì đi nữa thì cũng không ai trách cứ người tuồng, tức là những kẻ có quyền lực.
Ý nghĩa của Văn bản Đẽo cày giữa đường
Văn bản Đẽo cày giữa đường là một bài thơ châm biếm sâu sắc, thể hiện sự phẫn nộ của người nông dân đối với những kẻ quan lại tham lam, vô trách nhiệm. Bài thơ không chỉ có giá trị nghệ thuật mà còn mang ý nghĩa xã hội sâu sắc, phản ánh hiện thực xã hội Việt Nam thời bấy giờ. Bài thơ vẫn còn nguyên giá trị đến ngày nay, giúp chúng ta suy ngẫm về những vấn đề đạo đức và xã hội.
Ứng dụng trong học tập và thi cử
Văn bản Đẽo cày giữa đường thường xuất hiện trong chương trình Ngữ văn lớp 9 và lớp 10. Để học tốt bài thơ này, học sinh cần nắm vững nội dung, nghệ thuật và ý nghĩa của tác phẩm. Ngoài ra, học sinh cũng cần hiểu rõ bối cảnh xã hội và phong cách thơ của Nguyễn Khuyến.
Kết luận
Văn bản Đẽo cày giữa đường là một bài thơ hay, có giá trị nghệ thuật và ý nghĩa xã hội sâu sắc. Bài thơ là một lời tố cáo đanh thép đối với những kẻ quan lại tham lam, vô trách nhiệm, đồng thời là một lời kêu gọi lương tri, đạo đức của con người.
