Bài 2. Tích phân

Bài 2. Tích phân - Tổng quan và Lý thuyết

Tích phân là một trong hai phép toán cơ bản của giải tích, cùng với đạo hàm. Về cơ bản, tích phân là quá trình ngược lại của đạo hàm. Trong khi đạo hàm tính tốc độ thay đổi tức thời của một hàm số, tích phân tính diện tích dưới đường cong của hàm số đó.

1. Khái niệm Tích phân bất định

Tích phân bất định của một hàm số f(x) là một hàm số F(x) sao cho đạo hàm của F(x) bằng f(x). Ký hiệu: ∫f(x)dx = F(x) + C, trong đó C là hằng số tích phân.

2. Các tính chất của Tích phân bất định

∫[f(x) + g(x)]dx = ∫f(x)dx + ∫g(x)dx
∫kf(x)dx = k∫f(x)dx (k là hằng số)

Các Phương pháp Tính Tích phân

Có nhiều phương pháp để tính tích phân, tùy thuộc vào dạng của hàm số. Dưới đây là một số phương pháp phổ biến:

1. Phương pháp đổi biến số

Phương pháp này được sử dụng khi hàm số tích phân có dạng phức tạp. Bằng cách đổi biến số, ta có thể đưa hàm số về dạng đơn giản hơn và dễ dàng tính tích phân.

Ví dụ: ∫2x(x² + 1)³dx. Đặt u = x² + 1, du = 2xdx. Khi đó, ∫2x(x² + 1)³dx = ∫u³du = u⁴/4 + C = (x² + 1)⁴/4 + C

2. Phương pháp tích phân từng phần

Phương pháp này được sử dụng khi hàm số tích phân là tích của hai hàm số. Công thức tích phân từng phần: ∫u dv = uv - ∫v du

Ví dụ: ∫x cos(x) dx. Đặt u = x, dv = cos(x) dx. Khi đó, du = dx, v = sin(x). ∫x cos(x) dx = x sin(x) - ∫sin(x) dx = x sin(x) + cos(x) + C

3. Phương pháp phân tích thành phân thức đơn giản

Phương pháp này được sử dụng để tính tích phân của các hàm số hữu tỉ. Ta phân tích mẫu số thành tích của các nhân tử đơn giản, sau đó phân tích hàm số thành tổng của các phân thức đơn giản và tính tích phân từng phân thức.

Tích phân xác định và ứng dụng

Tích phân xác định là tích phân được tính trên một khoảng xác định [a, b]. Ký hiệu: ∫_a^bf(x)dx. Kết quả của tích phân xác định là một số thực, biểu thị diện tích có dấu giữa đường cong của hàm số f(x) và trục hoành trên khoảng [a, b].

Ứng dụng của tích phân xác định

Tính diện tích hình phẳng
Tính thể tích vật thể
Tính độ dài đường cong
Tính công thực hiện bởi một lực

Bài tập thực hành

Để củng cố kiến thức về tích phân, bạn hãy thử giải các bài tập sau:

∫(x² + 3x + 2)dx
∫sin(2x)dx
∫x e^x dx
Tính diện tích hình phẳng giới hạn bởi đường cong y = x² và đường thẳng y = 4

Lưu ý: Hãy sử dụng các công thức và phương pháp đã học để giải quyết các bài tập. Nếu gặp khó khăn, hãy tham khảo lại lý thuyết hoặc tìm kiếm sự trợ giúp từ các nguồn tài liệu khác.

Chúc bạn học tốt!