Nexus - Lược Sử Của Những Mạng Lưới Thông Tin Từ Thời Đại Đồ Đá Đến Trí Tuệ Nhân Tạo
Nexus là tác phẩm mới nhất của Yuval Noah Harari, một tác giả nổi tiếng toàn cầu.
Yuval Noah Harari quay trở lại với một cuốn sách đầy thú vị, khám phá hành trình của nhân loại trong Kỷ nguyên thông tin và những lựa chọn quan trọng mà chúng ta cần đưa ra để tồn tại và phát triển.
Đây là câu chuyện về cách các mạng lưới thông tin đã định hình và thay đổi thế giới, được kể bởi tác giả của cuốn sách “Sapiens: Lược sử loài người”.
Trong suốt 100.000 năm qua, loài người đã tích lũy được sức mạnh to lớn. Tuy nhiên, bất chấp những khám phá, phát minh và thành tựu, chúng ta hiện đang đối mặt với một cuộc khủng hoảng hiện sinh. Thế giới đang đứng trước nguy cơ sụp đổ sinh thái, căng thẳng chính trị gia tăng, thông tin sai lệch lan tràn, và chúng ta đang bước vào kỷ nguyên của Trí tuệ Nhân tạo (AI) – một mạng lưới thông tin hoàn toàn mới.
“Nexus” nhìn lại lịch sử loài người thông qua lăng kính của dòng chảy thông tin, để hiểu cách nó đã đưa chúng ta đến thời điểm hiện tại. Từ thời đại Đồ đá, qua quá trình điển hóa Kinh Thánh, phát minh ra in ấn, sự phát triển của phương tiện truyền thông đại chúng, và sự trỗi dậy của chủ nghĩa dân túy, Yuval Noah Harari đã phân tích mối quan hệ phức tạp giữa thông tin và sự thật, quan liêu và huyền thoại, trí tuệ và quyền lực. Ông khám phá cách các hệ thống như Đế chế La Mã và Giáo hội Công giáo đã sử dụng thông tin để đạt được mục tiêu, dù là tích cực hay tiêu cực. Đồng thời, ông cũng đề cập đến những lựa chọn cấp bách mà chúng ta phải đối mặt khi AI ngày càng phát triển.
Thông tin không chỉ là nguyên liệu thô của sự thật, cũng không đơn thuần là một công cụ. “Nexus” tìm hiểu sự tương tác giữa hai khía cạnh này, từ đó khám phá bản chất cốt lõi của con người.
Yuval Noah Harari chia sẻ:
“Chúng ta đang sống trong cuộc cách mạng thông tin sâu sắc nhất trong lịch sử loài người, nhưng chúng ta không thể hiểu được nó nếu không hiểu những gì đã xảy ra trước đây. Lịch sử không phải là nghiên cứu về quá khứ – mà là nghiên cứu về sự thay đổi. Nó cho chúng ta biết điều gì vẫn ổn định, điều gì thay đổi và cách thức thay đổi diễn ra. Tuy nhiên, lịch sử không phải là tất định, và NEXUS không cho rằng hiểu được quá khứ cho phép chúng ta dự đoán tương lai. Mục tiêu của tôi là chỉ ra rằng: bằng cách đưa ra những lựa chọn sáng suốt, chúng ta vẫn có thể ngăn chặn những kết quả tồi tệ nhất. Bởi vì nếu chúng ta không thể thay đổi tương lai, thì tại sao lại lãng phí thời gian thảo luận về nó?”
BỐ CỤC CUỐN SÁCH
- PHẦN I: NHỮNG MẠNG LƯỚI CỦA CON NGƯỜI
- PHẦN II: MẠNG LƯỚI VÔ CƠ
- PHẦN III: NỀN CHÍNH TRỊ MÁY TÍNH
Ở phần đầu cuốn sách, tác giả đưa ra định nghĩa về thông tin, trình bày các hình thức tồn tại của nó, cách con người sử dụng thông tin, và phân tích cách hai mô hình thể chế – dân chủ và độc tài – đã khai thác thông tin.
Trong phần 2 và 3, tác giả giới thiệu máy tính và các công nghệ liên quan như thuật toán mạng xã hội, camera giám sát như một phương tiện thông tin mới. Cả nền dân chủ và độc tài đều có cách riêng để tận dụng những công cụ này, thậm chí thông qua việc lan truyền tin giả. Tác giả bày tỏ lo ngại về việc các công ty công nghệ nắm quyền kiểm soát và chi phối thông tin (về sở thích, sức khỏe...), vốn đang trở thành một loại tài sản mới vô cùng giá trị.
Cùng với đó, sự phát triển của AI đã vượt xa những dự đoán trước đây. AI có khả năng suy nghĩ độc lập, tạo ra thông tin và ý tưởng mới, và tác động đến toàn xã hội. Thông qua nhiều ví dụ, tác giả nhấn mạnh rằng AI là một thế lực hùng mạnh mà con người chưa hiểu rõ và chưa có cơ chế kiểm soát hiệu quả, đặc biệt là đối với những người sở hữu AI như Google.
Ý NGHĨA BÌA SÁCH:
Hình ảnh chim bồ câu trên bìa sách tượng trưng cho hòa bình, nhưng đồng thời cũng gợi nhớ đến những câu chuyện sử dụng bồ câu như một công cụ quân sự để truyền tin, hoặc câu chuyện về Noah trong trận đại hồng thủy, khi chim bồ câu báo tin về đất liền. Chúng ta, có lẽ, cũng đang bị nhấn chìm trong một biển thông tin có nguy cơ phá hủy thế giới. Liệu có một con chim bồ câu báo hiệu cho chúng ta về sự kết thúc của trận lụt này và cơ hội để bắt đầu lại?
THÔNG TIN TÁC GIẢ
Yuval Noah Harari
Nhà sử học, triết gia và tác giả của nhiều cuốn sách bán chạy như “Sapiens: Lược sử loài người”, “Homo Deus: Lược sử tương lai”, “21 bài học cho thế kỷ 21”, v.v. Ông được xem là một trong những trí thức công chúng có ảnh hưởng nhất thế giới hiện nay.
Sinh năm 1976 tại Israel, Harari nhận bằng tiến sĩ từ Đại học Oxford năm 2002. Hiện ông là giảng viên Khoa Lịch sử, Đại học Hebrew Jerusalem và là nghiên cứu viên tại Trung tâm Nghiên cứu Rủi ro Hiện sinh, Đại học Cambridge.
Cùng với chồng mình, Itzik Yahav, ông đồng sáng lập công ty Sapienship, tập trung vào giáo dục và truyền thông tác động xã hội.
THÔNG TIN DỊCH GIẢ
Bùi Thị Hồng Ninh, Thạc sĩ Luật (University of Bangor, Vương quốc Anh), chuyên môn: Sở hữu trí tuệ/Luật dân sự
Nguyễn Quốc Tấn Trung, Tiến sĩ Luật (University of Victoria, Canada), thông tin về các nghiên cứu đã xuất bản https://orcid.org/0000-0001-7293-1822, chuyên môn: Công pháp Quốc tế/Khoa học Chính trị.
ĐÁNH GIÁ/ NHẬN XÉT CỦA CHUYÊN GIA
“Harari có khả năng độc đáo trong việc kết hợp cả những chi tiết tinh tế nhất của lịch sử và những xu hướng lớn nhất trong một góc nhìn duy nhất. Cuốn sách vô cùng quan trọng này ra đời vào thời điểm quan trọng khi tất cả chúng ta đều suy nghĩ về những hàm ý của AI”
- MUSTAFA SULEYMAN
“Tuyệt vời”
- STEPHEN FRY
“Tuyệt vời, khơi gợi suy nghĩ và lý luận rất hay. Harari cho chúng ta thấy viễn cảnh về một tương lai đang đến gần, vừa ly kỳ vừa rùng rợn. Nếu có một cuốn sách mà tôi muốn thúc giục mọi người đọc – đặc biệt là các nhà lãnh đạo chính trị, doanh nghiệp và văn hóa của chúng ta – thì đó chính là Nexus”
- RORY STEWART
“Yuval là một trong những trí tuệ đáng chú ý nhất của thế hệ chúng ta – táo bạo, độc đáo, uyên bác, khiêu khích và hấp dẫn. Cuốn sách mới nhất của ông tái hiện mọi thứ từ khả năng đọc viết đến AI và – giống như tất cả các cuốn sách của ông – về cơ bản thay đổi cách nhìn của một người về thế giới”
- THE ECONOMIST
“Hoàn toàn mới lạ”
- THE GUARDIAN
"Tôi thực sự khuyên bạn nên đọc. Nó cung cấp cho bạn RẤT NHIỀU điều để suy ngẫm!"
- KRISTALINA GEORGIEVA (Giám đốc điều hành của Quỹ Tiền tệ Quốc tế)
“Đối mặt với sự bùng nổ của các cuốn sách về triển vọng của AI, độc giả nên bắt đầu với cuốn sách này”
- KIRKUS (đánh giá có sao)
“Một cuốn sách quan trọng và kịp thời phải đọc vì sự sống còn của chúng ta phụ thuộc vào thông tin”
- BOOKLIST (đánh giá có sao)
TRÍCH ĐOẠN/ CÂU QUOTE HAY
“Tầm quan trọng của những câu chuyện tiết lộ điều cơ bản về sức mạnh của loài người chúng ta, và nó cũng lý giải vì sao sức mạnh không phải lúc nào cũng đi đôi với sự khôn ngoan. Góc nhìn ngây ngô về thông tin nói rằng thông tin dẫn đến sự thật, và biết sự thật giúp mọi người đạt được cả quyền năng lẫn sự thông tuệ. Niềm tin này giả định rằng những kẻ phớt lờ sự thật sẽ khó mà đạt uy quyền, trong khi những người tôn trọng sự thật luôn có thể, và uy quyền của những người tôn trọng sự thật thì lại đã được trui rèn nhờ sự thông tuệ.”
- Trích trang 67
“Mỗi ngày, hàng tỉ người trong chúng ta thực hiện một số lượng khổng lồ các giao dịch với những gã khổng lồ công nghệ, nhưng người ta không bao giờ đoán được điều đó khi nhìn vào tài khoản ngân hàng của chúng ta, vì hầu như không có món tiền nào đang dịch chuyển. Chúng ta có thông tin từ những gã khổng lồ công nghệ và chúng ta thanh toán cho họ bằng thông tin.”
- Trích trang 276
“Để hiểu nền chính trị máy tính mới, chúng ta cần thấu hiểu có gì mới về máy tính. Điều thực sự mới về máy tính là cách chúng tự quyết và tự kiến tạo ý tưởng. Nếu làm theo cách tương tự như con người, thì máy tính sẽ trở thành một kiểu “con người mới.”
- Trích trang 284
“Tin tốt là nếu kìm hãm được cả thói tự mãn lẫn sự u ám tuyệt vọng, chúng ta có khả năng tạo ra những mạng lưới thông tin cân bằng có thể giữ quyền năng của chính chúng trong tầm kiểm soát. Làm được như vậy không phải là vấn đề phát minh ra một công nghệ kỳ diệu khác hoặc bắt được một số ý tưởng tuyệt vời mà các thế hệ trước chưa từng nghĩ tới. Thay vào đó, để tạo ra những mạng lưới sáng suốt hơn, chúng ta phải từ bỏ cả góc nhìn ngây ngô và dân túy về thông tin, gạt sang một bên những ảo mộng về tính bất khả ngộ của AI, và tự thân cố gắng với công việc khó khăn và có phần tẻ nhạt trong xây dựng các định chế với những cơ chế tu chính mạnh mẽ.”
- Trích trang 476
```
