Hỏi Đáp Từ Trái Tim
Khi mới bắt đầu hành trình thực tập chánh niệm, có lẽ bạn sẽ đối diện với vô vàn thắc mắc. Tuy nhiên, trước khi tìm kiếm câu trả lời từ người khác, hãy dành thời gian ngồi lại với chính những câu hỏi đó. Bạn sẽ ngạc nhiên khi nhận ra, thông qua việc nhìn sâu và ôm ấp những trăn trở, bạn hoàn toàn có thể tự mình giải đáp phần lớn trong số chúng. Chúng ta thường có xu hướng tìm kiếm bên ngoài, tin rằng sự giác ngộ hay lòng từ bi có thể đến từ một người khác, từ Đức Phật, từ những lời dạy của Ngài (Pháp) hay từ cộng đồng Tăng già. Nhưng thực tế, bạn chính là Đức Phật, bạn chính là Pháp, bạn chính là Tăng.
Mục Đích Của Sự Tìm Hiểu
Mục đích của cuốn sách này không phải là giảng dạy giáo lý Phật giáo. Việc tích lũy kiến thức về Phật pháp không giúp chúng ta giải quyết những câu hỏi cốt lõi của cuộc sống. Chúng ta cần học hỏi những điều có thể chuyển hóa khổ đau, tháo gỡ những tình huống khó khăn mà chính chúng ta đang đối mặt.
Một vị đạo sư chân chính, những lời dạy của người ấy phải giúp chúng ta tiếp xúc với sự sống và giải phóng khỏi những thành kiến, ý tưởng cố hữu cũng như những tập khí. Mục đích tối thượng của một vị đạo sư là giúp đệ tử chuyển hóa bản thân. Một câu hỏi hay là câu hỏi có thể mang lại lợi ích cho nhiều người. Chúng ta nên đặt ra những câu hỏi xuất phát từ tận đáy lòng, những câu hỏi liên quan đến hạnh phúc, khổ đau, sự chuyển hóa và sự thực tập. Một câu hỏi hay không cần phải dài dòng.
Thiền Sư Lâm Tế và Nghệ Thuật Đối Đáp
Thiền sư Lâm Tế là một vị thiền sư nổi tiếng ở Trung Quốc vào thế kỷ thứ chín. Ông nổi tiếng với những cuộc đối thoại sắc bén giữa thầy và trò. Một thiền sinh thường đứng lên đặt câu hỏi để kiểm tra mức độ hiểu biết của mình. Thiền sư Lâm Tế thường bắt đầu bằng câu: “Nào, có vị nào muốn xuất trận thì ra đây”. Trong cuộc đối thoại ấy, thiền sinh đôi khi thắng, đôi khi bại. Trong cuốn sách này, những người nêu lên câu hỏi không cần phải đối đầu. Bởi vì trong một cuộc đối đầu sẽ luôn có người thắng kẻ thua. Thay vào đó, tôi cố gắng nhìn sâu vào từng câu hỏi và từng người hỏi với tâm từ bi, như chính tôi là người đã đặt ra câu hỏi ấy.
Điều này không có nghĩa là những câu trả lời sẽ mang đến những điều chúng ta mong muốn. Chúng ta có xu hướng tránh né những liệu pháp khó khăn, mặc dù biết chúng có thể chữa lành bệnh tật. Tương tự, chúng ta thường né tránh những câu trả lời gợi lên những trải nghiệm đau khổ trong cuộc đời.
Sự Thật Đôi Khi Khó Chấp Nhận
Đôi khi, những câu trả lời trong Thiền tông giống như những rào cản, giúp chặn đứng dòng suy luận của thiền sinh. Suy luận không phải là giác ngộ. Giác ngộ diễn ra nhanh chóng như chớp nhoáng. Bất cứ nơi nào có suy luận, ở đó có thất bại.
Đôi khi, vị đạo sư phải trả lời theo cách mà thiền sư Lâm Tế gọi là “đoạt cảnh”. Nghĩa là, khi một thiền sinh đặt câu hỏi, nếu vị đạo sư dành hết thời gian giải thích, có thể sẽ không mang lại lợi ích gì và thiền sinh vẫn bị mắc kẹt trong suy luận và chấp trước. Thay vào đó, vị đạo sư gạt bỏ câu hỏi, vì câu hỏi đó có thể chỉ là một trở ngại không thật. Tôi thường đoạt cảnh để đưa câu hỏi trở lại với thiền sinh.
Hy Vọng Từ Những Câu Hỏi
Tôi hy vọng rằng, thông qua những câu hỏi trong cuốn sách này, hành giả có thể tìm được phương thuốc chữa trị cần thiết. Lời dạy của Đức Phật thường được gọi là viên âm, nghĩa là lời dạy tròn đầy, phù hợp với mọi chúng sinh. Viên âm cũng có nghĩa là lời dạy thích hợp cho người nghe, có liên hệ trực tiếp với hoàn cảnh hiện thực của người nghe. Tham vấn là một cơ hội để thực tập khả năng lắng nghe với lòng rộng mở, sẵn sàng đón nhận trong trạng thái tĩnh lặng an nhiên. Lắng nghe như vậy, chắc chắn chúng ta sẽ nhận được phương thuốc mà mình đang cần.
