Cẩm Nang Ăn Dặm Tích Cực - Tập 1
Sau 10 năm đồng hành cùng nhiều gia đình Việt Nam trong giai đoạn ăn dặm của bé, các tác giả nhận thấy một thực tế đáng chú ý: những yếu tố mà cha mẹ thường dành nhiều công sức nhất – như thực đơn, công thức nấu ăn và lượng ăn theo tháng tuổi – lại là những vấn đề đơn giản nhất. Ngược lại, những điều cha mẹ thường xem nhẹ – như học cách cho con ăn đúng ngay từ đầu, hiểu hành vi của con và xử lý các tình huống phát sinh trong quá trình ăn dặm – lại là những vấn đề gây ra nhiều khó khăn nhất.
Hãy tưởng tượng bạn đã chuẩn bị một bát cháo thơm ngon cho con, nhưng con chỉ ăn vài thìa rồi quay mặt đi.
Hoặc mẹ cứ giới thiệu món mới là con lại nhè ra. Thậm chí, con ngày càng biếng ăn hơn.
Và nếu mẹ cố gắng cho con ăn thức ăn đặc hơn một chút, con lại ọe và nôn.
Trong những tình huống như vậy, bạn sẽ làm gì?
Liệu những thực đơn mà bạn dày công sưu tầm có thể giải quyết được những vấn đề trước mắt không?
Liệu những công thức món ăn có thể giúp con ngừng ngậm thức ăn và không ném đồ ăn nữa không?
Nếu ăn dặm chỉ đơn thuần là việc lựa chọn món ăn, quyết định thời gian cho con ăn và đo lường lượng thức ăn con ăn được, tại sao lại có nhiều em bé bị ép ăn đến vậy?
Nếu ăn dặm chỉ là việc nấu những món ăn ngon, làm sao chúng ta có thể giải thích được cảm giác bối rối, hoang mang khi gặp phải những tình huống không suôn sẻ trong quá trình cho con ăn dặm?
Vậy điều gì thực sự có thể giúp bạn?
Điều gì sẽ giúp bạn hiểu được lý do đằng sau hành vi của con và tự tin xử lý các tình huống phát sinh?
Điều gì sẽ giúp bạn đưa ra những phản ứng phù hợp và giúp con tiến bộ nhanh chóng?
Kiến thức về cách trẻ học và phát triển kỹ năng khi ăn dặm, cũng như hiểu rõ nguyên nhân ẩn sau những hành vi của trẻ, sẽ là chìa khóa. Việc nắm vững kiến thức về cách trẻ ăn dặm là một nhu cầu cấp thiết để đảm bảo rằng bữa ăn của trẻ không chỉ phù hợp với sự phát triển và sự hứng thú của trẻ mà còn cung cấp dinh dưỡng tối ưu.
Do đó, Cẩm nang ăn dặm tích cực không chỉ cung cấp hướng dẫn về cách tăng độ thô của thức ăn hay các công thức nấu ăn cho bé, mà tập trung phần lớn vào việc hỗ trợ bạn chuẩn bị tâm thế và kiến thức để hiểu, kết nối với con. Nhờ đó, bạn sẽ tự tin đối mặt và giải quyết các tình huống phát sinh trong hành trình ăn dặm của con.
Cẩm nang ăn dặm tích cực tập 1 – Hướng dẫn cho bé ăn dặm giải quyết các câu hỏi sau:
- Tại sao cha mẹ cần học cách cho con ăn dặm tích cực?
- Tại sao cha mẹ cần học cách kết nối và phản hồi đúng với con khi cho con ăn dặm? Và làm thế nào để thực hiện điều đó?
- Làm thế nào để lựa chọn phương pháp ăn dặm phù hợp nhất với con?
- Làm sao để không ép con ăn? Làm sao để tránh lặp lại những “bữa cơm chan nước mắt”?
- Đảm bảo an toàn và kiểm tra dị ứng khi cho con ăn dặm như thế nào?
- Tại sao trẻ cần học ăn thô đúng thời điểm? Làm thế nào để con phát triển đầy đủ và trọn vẹn các kỹ năng ăn uống cần thiết?
- Làm sao để giải quyết mọi rắc rối có thể xảy ra trong suốt hành trình ăn dặm của con?
Tóm lại, cuốn sách này sẽ trang bị cho bạn một hành trang đầy đủ để cho trẻ ăn dặm “theo nhu cầu – thuận tự nhiên”. Thay vì cảm thấy lạc lối và bối rối, bạn sẽ xác định được mục tiêu, kết quả và phương pháp cụ thể cho một hành trình ăn dặm chủ động và hiệu quả:
- Bạn sẽ biết những tiêu chí để lựa chọn phương pháp ăn dặm phù hợp.
- Bạn sẽ hiểu rõ cần chuẩn bị tư duy và tâm thế như thế nào trước và trong khi cho con ăn dặm.
- Bạn sẽ vạch ra được lộ trình phát triển kỹ năng ăn uống của con và dự đoán những gì bạn và con sẽ trải qua trong suốt lộ trình đó.
- Bạn sẽ giải thích được hầu hết các hành vi của trẻ trong bữa ăn và đưa ra những ứng xử phù hợp với từng tình huống.
- Bạn sẽ nhận ra rằng: “Phương pháp ăn dặm thành công nhất là phương pháp mà cha mẹ phản hồi tích cực và đáp ứng hiệu quả các tín hiệu của trẻ trước, trong và sau bữa ăn”.
Về tác giả:
Tác giả Hương Đỗ (Đồng tác giả của bộ sách làm cha mẹ bán chạy nhất Việt Nam Nuôi con không phải là cuộc chiến) là một người mẹ có kinh nghiệm và kiến thức sâu rộng về chăm sóc trẻ em. Từ kiến thức y khoa và kinh nghiệm thực tế, tác giả đã đưa ra những giải đáp quan trọng cho các vấn đề thường gặp khi chăm sóc trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, đặc biệt là trong lĩnh vực ăn dặm.
Trích đoạn sách:
Bạn thân mến, có con vật nào trên thế giới này chỉ bú sữa mẹ mà lớn lên và trưởng thành không? Chắc chắn là không. Tất cả các loài động vật có vú đều chỉ bú mẹ trong một khoảng thời gian nhất định để các cơ quan trong cơ thể phát triển đầy đủ, có khả năng tự kiếm ăn và xử lý thức ăn.
Khi trẻ được trên 6 tháng tuổi, sữa mẹ không còn đáp ứng đủ nhu cầu về năng lượng và dinh dưỡng của con. Lúc này, năng lượng từ sữa chỉ cung cấp khoảng 450kcal/ngày, trong khi trẻ cần khoảng gần 700kcal/ngày và nhu cầu này sẽ tiếp tục tăng lên. Do đó, con cần ăn dặm đúng cách để bù đắp sự thiếu hụt năng lượng này. Ngoài ra, nguồn dự trữ sắt của bé bắt đầu giảm dần từ khoảng 4 đến 6 tháng tuổi và hết hẳn vào 9 tháng tuổi. Vì vậy, nếu bé không được bổ sung sắt qua thức ăn, con có nguy cơ bị thiếu loại khoáng chất rất quan trọng này.
LƯU Ý QUAN TRỌNG:Sữa mẹ vẫn luôn giàu dinh dưỡng và kháng thể ở giai đoạn này. Con cần thêm các chất dinh dưỡng từ thực phẩm ngoài sữa thông qua phương pháp ăn dặm.
Do đó, từ khoảng 5 tháng tuổi trở đi, mọi cơ quan trong cơ thể bé đều đã sẵn sàng cho giai đoạn chuyển giao nhu cầu này, bằng cách mở ra những cơ hội mới cho hành trình ăn dặm. Những cơ hội đó là:
- Cánh cửa tiêu hóa.
- Cánh cửa miễn dịch.
- Cánh cửa vận động.
- Cánh cửa vị giác.
- Hệ tiêu hóa khỏe mạnh và trưởng thành đủ để hấp thu chất dinh dưỡng mới và tiêu hóa các loại thức ăn mới.
- Hệ miễn dịch sẵn sàng phản ứng với những thức ăn mới.
- Não bộ sẵn sàng cho những kỹ năng vận động và phối hợp phức tạp hơn để cầm nắm, há miệng và nhai, nuốt thức ăn.
- Não bộ ra tín hiệu để con kích hoạt vị giác của mình trước hương vị mới.
Phản ứng của trẻ khi bị ép ăn
Phản kháng:Khi bị ép ăn, trẻ có thể cảm thấy khả năng tự chủ của mình bị đe dọa, điều này có thể khiến trẻ phản kháng. Nhiều bé chỉ cần nhìn thấy bố mẹ mang ghế ăn ra là ăn vạ, gào khóc. Nếu bị áp dụng cách “không ăn thì nhịn”, trẻ có thể nhịn ăn đến vài ngày và thậm chí cảm thấy vui vẻ. Trong những trường hợp nghiêm trọng hơn, trẻ có thể nôn mửa khi ăn.
“Một nghiên cứu đăng trên tạp chí Appetite năm 2002 khảo sát hơn 100 sinh viên đại học và 70% cho biết họ đã từng bị ép ăn trong thời thơ ấu. 49% cho biết họ đã khóc, 55% cảm thấy buồn nôn và 20% nôn mửa. Hầu hết các phản hồi về trải nghiệm đều tiêu cực với cảm giác tức giận, sợ hãi, bối rối và nhục nhã. Những người tham gia khảo sát cũng trải qua những cảm giác như thiếu kiểm soát và bất lực… Khi được hỏi liệu bây giờ họ có ăn những món mà họ bị ép ăn khi còn nhỏ hay không, 72% nói rằng họ sẽ không ăn”.
Thụ động:Một số trẻ phản ứng với áp lực ăn uống và căng thẳng kéo dài bằng cách thu mình và ăn một cách thụ động. Trẻ không tự cảm nhận thức ăn và mất cảm giác no đói, nên được cho ăn bao nhiêu là ăn bấy nhiêu. Việc ăn thụ động cũng là phản ứng thường gặp của trẻ khi xem tivi, ipad hoặc ăn rong.
Hậu quả của ép ăn
Ám ảnh tâm lý:Khi giờ ăn là thời điểm và khung cảnh gây căng thẳng, các hormone stress tiết ra nhiều. Những cảm nhận đó khiến con cảm thấy khó chịu, bực bội khi đến giờ ăn. Tâm lý này có thể dẫn đến biếng ăn tâm lý. Nếu biếng ăn tâm lý không được cải thiện, khi lớn lên trẻ có thể mắc chứng rối loạn ăn uống. Đồng thời, bị ép ăn thời gian dài có thể làm tổn hại đến mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái.
Nguy cơ suy dinh dưỡng cao:Do sợ ăn, ăn ít nên rất có khả năng dinh dưỡng trẻ nạp vào cơ thể không đảm bảo, cân nặng có thể tụt khỏi đường an toàn trong biểu đồ tăng trưởng và rất khó cải thiện. Cha mẹ thấy sốt ruột và càng ép ăn khiến bé càng sợ ăn, đây là một vòng luẩn quẩn.
Gây nguy cơ béo phì:Trẻ ăn thụ động do ép ăn có 34% nguy cơ béo phì so với những trẻ khác, dẫn đến nguy cơ cao mắc các bệnh tiểu đường, tim mạch, cao huyết áp.
Nguy cơ bệnh dạ dày cao:Trẻ bị ép ăn có thể mắc các bệnh lý về dạ dày do việc ăn rong hoặc bị stress khi ăn dặm.
Dễ bị lạm dụng:Các chuyên gia đã chỉ ra rằng: Khi tính bất khả xâm phạm của cơ thể ở nơi mà trẻ dễ bị lạm dụng nhất, là miệng, bị xâm phạm nhiều lần bởi những người lớn đáng tin cậy, đứa trẻ sẽ mất đi cảm giác tự chủ cá nhân khiến trẻ dễ bị lạm dụng dưới nhiều hình thức, trong đó có tình dục.
```
