Chế Độ Thực Dân Pháp Trên Đất Nam Kỳ 1859-1954 - Tập 2 (Tái Bản 2018)
Gần một thế kỷ cai trị vùng đất Nam Bộ, chính quyền Pháp đã gây ra nhiều đau thương, mất mát cho nhân dân ta. Tuy nhiên, chế độ thực dân Pháp đã kết thúc hơn nửa thế kỷ, những tác động tiêu cực mà Pháp gây ra đã dần trở thành quá khứ.
Những thế hệ sinh ra sau năm 1954 không còn trực tiếp chứng kiến những cảnh tượng người Pháp bắt giữ, giam cầm hàng trăm chiến sĩ yêu nước, đưa họ ra tòa xét xử và thi hành án tử hình, hoặc kết án tù chung thân khổ sai, giam cầm và tra tấn dã man trong các nhà tù. Họ cũng không còn thấy cảnh người dân nghèo khổ ở nông thôn và thành thị không có khả năng đóng sưu, đóng thuế, phải lẩn trốn để tránh sự truy bắt của tuần đinh, mã tà. Không còn những cảnh tá điền bị chủ đồn điền bóc lột đến cùng cực, buộc phải bán vợ, bán con cho cường hào địa chủ. Cũng không còn những cảnh cu li tại các đồn điền cao su bị chủ thực dân và quản lý đánh đập, cưỡng bức lao động quá sức mà không được cung cấp đầy đủ thức ăn, dẫn đến suy kiệt và tử vong, thân xác trở thành phân bón cho cây cao su. Thay vào đó, chúng ta thấy những gì người Pháp để lại như các dinh thự, lâu đài nguy nga tráng lệ ở các thành phố, những con đường thẳng tắp, thuận tiện cho việc giao thông đường thủy từ các tỉnh miền Tây lên Sài Gòn, những tuyến đường bộ kết nối các tỉnh thành, những bệnh viện đầy đủ tiện nghi với đội ngũ bác sĩ được đào tạo từ các trường của Pháp, và những ngôi trường khang trang mà con cháu chúng ta đang theo học.
Chính vì chỉ nhìn nhận những thành tựu vật chất đó, thế hệ trẻ ngày nay có thể hiểu một cách mơ hồ, thậm chí sai lệch về bản chất của chế độ thực dân Pháp trong quá khứ.
Đáng tiếc là, cho đến nay vẫn chưa có một công trình nghiên cứu nào đầy đủ và toàn diện về thời kỳ người Pháp cai trị xứ Nam Kỳ, để thế hệ hậu sinh có thể hiểu rõ sự thật về chế độ thực dân Pháp, về những nỗi đau khổ mà nhân dân ta phải gánh chịu dưới sự kìm kẹp của thực dân Pháp, và về sự hy sinh to lớn của cha ông ta để giành được nền độc lập ngày nay.
Trong quá trình sưu tầm tài liệu để viết cuốn Từ điển địa danh hành chính Nam Bộ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia II, tôi đã thu thập được một lượng lớn các sắc lệnh, nghị định trong gần 100 năm của chính quyền thực dân Pháp trên đất Nam Kỳ, được đăng trên các bộ Bulletin Officiel de la Cochinchine Française và Bulletin Administratif de la Cochinchine Française. Hiện nay, khi quay trở lại Trung tâm để tìm hiểu thêm, hầu hết các số báo này đã bị hư hỏng, không thể khai thác được nữa. Tôi nghĩ rằng những tài liệu mà tôi đã thu thập được, nếu không được công bố rộng rãi, cũng sẽ chung số phận với những số báo kia, điều đó thật đáng tiếc. Vì vậy, dù tuổi đã cao (94 tuổi) và sức khỏe có hạn, tôi đã tập hợp những tư liệu này trong một công trình biên khảo với nhan đề Chế độ thực dân Pháp trên đất Nam Kỳ (1859 - 1954) (gồm 2 tập), xem như một tập hợp các tài liệu gốc để các nhà nghiên cứu trẻ có thể sử dụng và thực hiện những công trình nghiên cứu có giá trị và chiều sâu hơn.
Đây là một công trình của cá nhân, chắc chắn sẽ không tránh khỏi những thiếu sót. Kính mong nhận được sự chỉ giáo từ chư vị. Xin chân thành cảm ơn!
NGUYỄN ĐÌNH TƯ
