hoa một mùa (tái bản 2018)

"Hoa một mùa" là ấn bản có thể xem như toàn tập về Nguyễn Nhược Pháp, được NXB Phụ Nữ thực hiện nhân kỉ niệm 80 năm ngày mất của tác giả. Một cuốn sách rất đẹp với minh họa bìa và tên sách rất nên thơ, biên tập khá chỉn chu. Ngoài phần thơ đã quá nổi tiếng còn có phần truyện ngắn (3), kịch ngắn và rất ngắn (6) bằng tiếng Việt và 10 bài phê bình hướng đến những tác phẩm đương thời được dịch từ tiếng Pháp. Cuối cùng là những bài viết về Nguyễn Nhược Pháp bởi người cùng thời với ông và hậu thế. Thật quá đáng tiếc cho nền thi ca và cả văn đàn Việt Nam khi tác giả Nguyễn Nhược Pháp - con trai học giả Nguyễn Văn Vĩnh - chỉ để lại vỏn vẹn 10 bài thơ trong một tập "Ngày xưa". Chỉ cần một bài "Chùa Hương" bất hủ, thi sĩ đã đưa vào tâm thức người Việt không khí huyền hoặc mộng mơ của những ngày xuân và tuổi xuân tươi đẹp như bước ra từ cổ tích, nhưng không chỉ có thế, Sơn Tinh - Thủy Tinh, Mỵ Châu, Giếng Trọng Thủy, Mỵ Ê... còn vẽ nên một "ngày xưa" oai linh thần thoại, mỗi bài đều gần như là tuyệt tác. Còn biết bao nhiêu vần thơ chưa kịp viết, bao nhiêu tác phẩm chưa thành hình, nhìn quyển "toàn tập" mỏng manh này người đọc không khỏi bồi hồi. Truyện ngắn và kịch của ông quá ngắn ngủi để có thể nhìn ra được phong cách, mảng phê bình có lẽ là thú vị và mới mẻ hơn cả vì nó cho thấy thái độ và quan hệ giữa các tác giả - tác phẩm thời bấy giờ. Cuốn sách dung lượng không nhiều nhưng giàu cảm xúc và có giá trị văn học cao. Lẽ ra để đầy đủ hơn nữa, vì cuốn sách thật sự in ra không quá dày, thì nên bổ sung nguyên bản các bài viết bằng tiếng Pháp để người đọc nào biết tiếng Pháp có thể trực tiếp đọc giọng văn tiếng Pháp của tác giả.

Tôi không thể làm ngơ trước cuốn sách xinh đẹp này ngay trong lần đầu tiên nhìn thấy nó. Tất nhiên, điều đó phải xuất phát từ sự yêu mến Nguyễn Nhược Pháp đã có từ trước đó trong tôi nhưng cũng phải dành thêm lời khen cho những người làm sách. Cái hình minh hoạ đã vẽ chuẩn xác "cô bé Chùa Hương" trong thơ ông đến mức không thể lẫn đi đâu được " Khăn nhỏ, đuôi gà cao/ Em đeo dải yếm đào/ Quần lĩnh, áo the mới/ Tay cầm nón quai thao"... Gọi " Hoa một mùa" là " Nguyễn Nhược Pháp toàn tập" cũng được bởi nó đã gói trọn một đời văn nghiệp của " nhân tài yểu mệnh". Ngoài tập thơ " Ngày xưa" vốn đã khẳng định tên tuổi Nguyễn Nhược Pháp trên thi đàn, cuốn sách còn tập hợp cả những truyện ngắn, kịch bản và phê bình của ông ( được dịch lại từ bản tiếng Pháp). Gần 300 trang sách của một tài năng qua đời khi mới chỉ 24 tuổi thì hẳn không phải ít ỏi. Đáng quý hơn nữa là nó thuộc nhiều thể loại khác nhau. Có một sự tương đồng khá lớn giữa truyện ngắn và kịch của Nguyễn Nhược Pháp. Đó là sự nhẹ nhàng, phảng phất nét thâm trầm nhưng dí dỏm. Bên cạnh những chuyện tưởng như vu vơ, bâng quơ; tác giả vẫn gửi một cái cười nhẹ, kín đáo và ý nhị.  Tình cờ hôm vừa rồi tôi có đi xem kịch ngắn, là lần đầu tiên. Nên tôi hình dung được trong đầu các kịch bản của ông khi được dựng sẽ diễn tiến như thế nào. Nếu kịch dài cần sự đầu tư bài bản, công phu thì kịch ngắn chỉ như một lát cắt, diễn tả một tình huống/ một câu chuyện ngắn ngủi. Cái hay là nó vẫn gửi gắm được ý đồ tác giả trong dung lượng ngắn ngủi đó. Đọc Nguyễn Nhược Pháp, tôi mường tượng tới Thạch Lam bởi cái nhẹ nhàng, trong trẻo và giản đơn ở cốt truyện ấy. Chỉ tiếc là số lượng tác phẩm hơi ít ỏi nên chưa thể giúp tác giả định hình được phong cách rõ ràng như bên mảng thơ. Điều tôi ấn tượng hơn cả ở tập sách là phần phê bình. Có kha khá tác phẩm đã được Nguyễn Nhược Pháp đặt lên bàn cân, trong đó nổi bật nhất là " Nhớ rừng" của Thế Lữ. Trái với hình dung của tôi về những lời khen ngợi hào phóng cho đồng nghiệp, Nguyễn Nhược Pháp thẳng thắn :" Trong bài Nhớ rừng, thật sự có những câu thơ tuyệt đẹp, nhưng ý và tứ thì rỗng và thật sự buồn tẻ, chẳng toát ra được điều gì mới lạ. Đây rõ ràng là khiếm khuyết của tác giả, nhất là khi ông lại muốn giảng giải theo kiểu triết học"... Những nhận xét thẳng thừng ấy chắc chắn đã gây ra một làn sóng nho nhỏ vớiđộc giả đương thời và có người đã viết bài phản đối Nguyễn Nhược Pháp. Chẳng e dè, lần thứ hai ông khẳng định " Nhớ rừng không thể xứng danh để gọi là một kiệt tác. Tác phẩm đó có những giá trị nhất định, nhưng nó chỉ mang tính ước lệ mà thôi. Trong bài thơ có những câu thơ thật đẹp, vậy thôi". Đọc những nhận xét ấy, tôi hoàn toàn đồng tình với Nguyễn Nhược Pháp. Giá thời nay người ta cũng review sách với tấm lòng thành thực như ông, hẳn nhiều người trong chúng ta đỡ bị lừa khi mua sách. Hic. Phần sau của cuốn sách là những bài viết tưởng nhớ Nguyễn Nhược Pháp của bạn bè, văn sĩ đương thời. Ngoài ra còn có những bức ảnh của ông cùng cha- học giả Nguyễn Văn Vĩnh và anh chị em trong gia đình. Những tư liệu quý giá ấy là sự cố gắng của cả gia đình tác giả - cuốn sách được biên soạn bởi Nguyễn Lân Bình, cháu gọi Nguyễn Nhược Pháp là bác ruột. Xin gửi lời cám ơn chân thành nhất đến gia đình tác giả và những người làm sách đã mang đến cho những độc giả yêu mến Nguyễn Nhược Pháp như tôi một bức chân dung hoàn thiện hơn về ông để cái cảm giác nuối tiếc vơi bớt đi phần nào...

Thật quá đáng tiếc cho nền thi ca và cả văn đàn Việt Nam khi tác giả Nguyễn Nhược Pháp chỉ để lại vỏn vẹn 10 bài thơ trong tập Ngày xưa. Chỉ cần một bài Chùa Hương bất hủ, thi sĩ đã đưa vào tâm thức người Việt không khí huyền hoặc mộng mơ của những ngày xuân và tuổi xuân tươi đẹp như bước ra từ cổ tích, nhưng không chỉ có thế, Sơn Tinh - Thủy Tinh, Mỵ Châu, Giếng Trọng Thủy, Mỵ Ê... còn vẽ nên một "ngày xưa" oai linh thần thoại, mỗi bài đều gần như là tuyệt tác. Còn biết bao nhiêu vần thơ chưa kịp viết, bao nhiêu tác phẩm chưa thành hình, nhìn quyển "toàn tập" mỏng manh này người đọc không khỏi bồi hồi. NXB Phụ Nữ thực hiện ấn bản nhân kỉ niệm 80 năm ngày mất của Nguyễn Nhược Pháp rất đẹp, tuy bìa mềm (phủ UV) nhưng minh họa nên thơ, biên tập khá chỉn chu, ngoài phần thơ đã quá nổi tiếng còn có phần truyện ngắn (3), kịch ngắn và rất ngắn (6) bằng tiếng Việt và 10 bài phê bình được dịch từ tiếng Pháp. Cuối cùng là những bài viết về Nguyễn Nhược Pháp bởi người đương thời và hậu thế. Cuốn sách dung lượng không nhiều nhưng giàu cảm xúc và có giá trị văn học cao. Lẽ ra để đầy đủ hơn nữa, cuốn sách thật sự in ra không quá dày, thì nên bổ sung nguyên bản các bài viết bằng tiếng Pháp để người đọc nào biết tiếng Pháp có thể trực tiếp đọc giọng văn tiếng Pháp của tác giả.