bản quyền - hàng phòng thủ để canon cất cánh

Năm 1960 đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong lịch sử Canon. Từ một nhà sản xuất máy ảnh chuyên nghiệp, Canon đối mặt với thách thức phải mở rộng thị trường và đa dạng hóa sản phẩm để vươn lên vị thế dẫn đầu. Một trong những yếu tố then chốt giúp Canon vượt qua giai đoạn chuyển đổi này chính là việc nắm vững và ứng dụng hiệu quả quyền sở hữu trí tuệ. Người tiên phong trong lĩnh vực này tại Canon là Giichi Marushima – Giám đốc sáng chế của công ty. Vậy, chiến lược ứng dụng bằng sáng chế của Canon cụ thể là gì? Những doanh nhân Nhật Bản đã đối đầu với các đối thủ cạnh tranh người Mỹ như thế nào? Và bài học nào về quyền sở hữu trí tuệ mà các doanh nhân Nhật Bản có thể rút ra để áp dụng vào thực tiễn?

Trong cuốn sáchBản quyền – Hàng phòng thủ để Canon cất cánh, Giichi Marushima chia sẻ những kinh nghiệm quý báu tích lũy trong suốt 40 năm hoạt động trong lĩnh vực bằng sáng chế, đồng thời trình bày những suy nghĩ và quan điểm cá nhân về chiến lược sở hữu trí tuệ – một chiến lược đã và đang thu hút sự quan tâm của nhiều doanh nghiệp Nhật Bản. Thông qua cuốn sách, độc giả sẽ hiểu rõ hơn về vai trò của sở hữu trí tuệ trong việc đưa Canon trở thành một tập đoàn đa quốc gia hùng mạnh, và những bài học kinh nghiệm có thể áp dụng vào thực tế.

Mục lục:

Lời nói đầu

Chương 1: Cuộc chiến với người khổng lồ mang tên XEROX

• Canon mang tham vọng về việc đa dạng hóa
• Sự ra đời của phương thức NP
• Sự phản công của Xerox

Chương 2: Thế nào là kinh doanh bằng sáng chế một cách có chiến thuật?

• Triển khai hệ thống NP
• Kinh doanh máy tính – mảng kinh doanh trợ giúp đắc lực cho việc phát triển máy photocopy
• Đối mặt với vấn đề ‘người được ủy quyền nộp đơn xin cấp bằng sáng chế’
• Bài giảng về pháp luật có liên quan đến bằng sáng chế
• Bằng sáng chế trong môi trường kinh doanh

Chương 3: Thương lượng

• Kinh nghiệm ở nước ngoài
• Những vị luật sư
• Thuật thương lượng mà không nói “tôi muốn…”
• Bản chất của việc thương lượng là như nhau
• Mang theo vũ khí thương lượng
• Chiến lược bằng sáng chế của Canon là đã mang vào sự khác biệt văn hóa

Chương 4: Sáng chế chuyên nghiệp vì điều gì?

• Chính sách bằng sáng chế chuyên nghiệp là gì?
• Các nước tiến bộ sau chiến lược kỹ thuật hóa học
• Sự liên kết trong ngành công nghiệp
• Các vấn đề tiêu chuẩn hóa
• Cải cách đại học
• Tư pháp và bằng sáng chế chuyên nghiệp
• Mở rộng tài sản trí tuệ
• Suy nghĩ thế nào về phát minh công việc

Trích đoạn sách:

Canon mang tham vọng về việc đa dạng hóa

Khi ông Marushima mới gia nhập công ty, Công ty Máy ảnh Canon (nay là Canon) đang trong quá trình chuyển đổi, hướng tới mục tiêu thoát khỏi hình ảnh một nhà sản xuất máy ảnh cao cấp kể từ khi thành lập. Cụ thể, công ty tập trung vào việc khai thác thị trường máy ảnh tầm trung, dễ sử dụng, đáp ứng nhu cầu đại chúng hóa – một xu hướng tất yếu của thời đại. Quá trình này được triển khai tại xưởng sản xuất máy ảnh, nơi tập trung những công nghệ và kỹ thuật sản xuất máy móc tiên tiến nhất. Bên cạnh đó, Canon cũng tận dụng những kiến thức và kinh nghiệm tích lũy trong lĩnh vực điện tử, công nghệ chính xác và quang học để lên kế hoạch đa dạng hóa các dòng sản phẩm liên quan đến máy ảnh, như ống kính zoom chuyên dụng cho các chương trình truyền hình hoặc máy quay phim 8mm. Hơn nữa, công ty còn hướng tới việc mở rộng sang các lĩnh vực khác như thiết bị y tế, gia dụng và văn phòng. Đầu đọc đồng bộ ra mắt năm 1959 là bước khởi đầu cho chiến lược đa dạng hóa này. Đầu đọc đồng bộ là một sáng chế đột phá của Giáo sư Yasushi Hoshino thuộc trường Đại học Công nghiệp Tokyo.

Thiết bị này hoạt động bằng cách quét hình ảnh và chữ viết lên một vật liệu từ tính, sau đó sử dụng ba đầu từ gắn trên bàn xoay để ghi âm và phát lại âm thanh. Nhờ khả năng kết hợp hình ảnh, chữ viết và âm thanh, thiết bị này được đặt tên là đầu đọc đồng bộ (synchro reader).

Mặc dù ngày nay, với sự phát triển vượt bậc của công nghệ ghi âm, thiết bị này có thể không còn được đánh giá cao, nhưng vào thời điểm đó, nó được coi là một kỳ tích công nghệ. Đội ngũ quản lý của Canon đã nhanh chóng nhận ra tiềm năng của sáng chế này.

Ông Hiroshi Suzukawa – Giám đốc, Trưởng phòng Kỹ thuật thời đó – là người đã tích cực thúc đẩy việc phát triển kỹ thuật này. Ông đã tuyển dụng thêm các kỹ sư điện, thành lập một đội ngũ phát triển chuyên trách và chỉ trong vòng hai năm, Canon đã thành công trong việc biến kỹ thuật này thành một sản phẩm thương mại.

Đầu đọc đồng bộ đã thu hút sự chú ý lớn từ giới truyền thông ngay trước khi được tung ra thị trường, đến mức nhìn từ góc độ hiện tại, có thể thấy sự kỳ vọng dành cho sản phẩm này là rất lớn. Tuy nhiên, khi sản phẩm chính thức ra mắt vào tháng Năm năm 1959, sự kỳ vọng đó đã không được đáp ứng. Chỉ có 650 chiếc được bán ra trong sáu tháng đầu tiên.

Sản phẩm với những tính năng vượt trội có giá bán 135.000 yên. Trong khi đó, mức lương khởi điểm của một sinh viên mới tốt nghiệp đại học thời bấy giờ chưa đến 10.000 yên, cho thấy mức giá này là quá cao so với khả năng chi trả của người tiêu dùng. Một tổ chức tôn giáo đã mua một số lượng lớn sản phẩm để phục vụ cho công tác truyền giáo, nhưng đây chỉ là một sự hỗ trợ nhỏ bé.

Doanh số ảm đạm ngoài dự kiến đã khiến Canon gặp nhiều khó khăn. Tuy nhiên, đội ngũ quản lý công ty vẫn kiên trì với mục tiêu đa dạng hóa kinh doanh và tìm cách lật ngược tình thế. Năm 1960, họ đã hợp tác với Toshiba để phát triển và giới thiệu phiên bản cải tiến Sheet Recorder. Nhưng nỗ lực này cũng không mang lại kết quả đáng kể, và cuối cùng Canon đã quyết định rút lui khỏi dự án trong cùng năm đó.

Trong cuốnLịch sử Canonđược tổng hợp nhân dịp kỷ niệm 50 năm thành lập công ty vào năm 1987, thất bại của đầu đọc đồng bộ được tóm tắt như sau:

“Có thể kể đến nhiều nguyên nhân, như sự thiếu hụt năng lực kỹ thuật trong lĩnh vực này vào thời điểm đó. Nhưng tóm lại, có thể do chúng ta còn thiếu các kênh phân phối, thiếu năng lực marketing tổng hợp để đánh giá chính xác nhu cầu của thị trường, và cũng còn thiếu năng lực quản lý doanh nghiệp. Một yếu tố khác cần xem xét là sai lầm trong chiến lược marketing khi chúng ta quá tập trung vào việc đưa sản phẩm ra thị trường mà bỏ qua việc xây dựng một bộ phận chuyên trách về kế hoạch sản xuất trong cơ cấu tổ chức, ví dụ như phòng kế hoạch.”

Trong tất cả các cuộc họp trong và ngoài công ty, giám đốc lúc đó, ông Takeshi Mitarai, đã thẳng thắn nhận trách nhiệm về thất bại này, khiến mọi người phải ngạc nhiên: “Nguyên nhân của sự việc lần này là do sự hấp tấp của tôi chứ không phải lỗi của bất cứ ai. Tôi sẽ chịu trách nhiệm giải quyết những vấn đề phát sinh và tìm cách khắc phục tình hình.” Lời tuyên bố này thể hiện phẩm chất của một nhà lãnh đạo có tầm nhìn và trách nhiệm cao. Canon đã phải trả giá đắt cho những bước đi ban đầu trong quá trình đa dạng hóa, nhưng chính những thất bại này đã tạo nền tảng cho sự phát triển mạnh mẽ trong tương lai.