Thiền Trong Từng Phút Giây: Chia Sẻ Từ Trái Tim Người Thực Hành
Tôi đã cân nhắc rất kỹ lưỡng trước khi nhận lời thầy Nguyễn Mạnh Hùng để viết lời tựa cho cuốn sách “Thiền trong từng phút giây”. Tôi nhận thức rõ rằng, ngôn từ của mình khó có thể diễn tả trọn vẹn những điều thầy muốn truyền tải đến độc giả. Sự “chính xác” tuyệt đối nằm ở việc giữ nguyên vẹn 50 phần viết của thầy, ghi lại 50 ngày thiền “miên mật” này. Hơn nữa, bản thân tôi chỉ là một học trò đang không ngừng học hỏi Văn - Tư - Tu từ thầy và các đồng môn.
Trước khi chia sẻ những nhận xét về cuốn sách, tôi xin phép độc giả sử dụng từ “tôi” như một phương tiện để diễn đạt và sử dụng ngôn ngữ đời thường, giúp độc giả dễ dàng hình dung. Bởi trong quá trình đọc, trạch pháp và tổng kết, tôi cũng đang đi theo lộ trình tâm sinh diệt vô thường, vô ngã, và mọi ngôn từ chỉ mang tính tạm thời!
Khóa Thiền Bát Chánh Đạo Đặc Biệt
Cuốn sách bao gồm 50 phần, tương ứng với 50 ngày tham gia khóa thiền “Bát Chánh Đạo” của thầy cùng một số bạn đồng môn. Đây là khóa thiền đặc biệt nhất mà tôi từng biết và theo dõi, bởi mỗi ngày thầy đều chia sẻ một bài viết trên Facebook cá nhân, ghi lại những trải nghiệm thực tế trong quá trình hành thiền. Sự đặc biệt nằm ở hai điểm: Thứ nhất, rất hiếm có khóa thiền nào kéo dài tới 50 ngày. Thứ hai, trải nghiệm của thầy không chỉ giới hạn trong việc ngồi thiền tĩnh lặng, mà còn đan xen giữa những ngày thiền miên mật (từ 3h sáng đến 9h đêm, với hơn 10 thời thiền, mỗi thời 1-2 tiếng liên tục) và những ngày thầy công tác nước ngoài hay đối mặt với những thử thách trong kinh doanh.
Chánh Niệm Trong Cuộc Sống Hiện Tại
Đối với tôi, việc thực hành chánh niệm liên tục trong các thời thiền miên mật đã là một thử thách không nhỏ, ngay cả với những người có nhiều kinh nghiệm thiền. Chánh niệm càng trở nên khó khăn hơn khi chúng ta tiếp xúc với các yếu tố ngoại cảnh, dễ dẫn đến thất niệm và làm mất đi công phu thiền đã dày công vun đắp.
Giá trị cốt lõi của 50 ngày trải nghiệm “Thiền trong từng phút giây” nằm ở khả năng kết nối giữa Ẩn niệm (chánh niệm khi thiền tọa ẩn cư) và Hiện niệm (chánh niệm trong cuộc sống hiện tại). Với 50 bài viết này, chúng ta sẽ cùng khám phá những kinh nghiệm giữ gìn chánh niệm liên tục của thầy thông qua những câu chuyện trải nghiệm thực tế, phản ánh những thay đổi và thách thức mà bất kỳ ai, đặc biệt là những doanh nhân như thầy, đều có thể gặp phải.
Hành Trình Chứng Ngộ và Kinh Nghiệm Hành Thiền
Nhiều thiền sinh mong muốn tìm thấy trong cuốn sách những mô tả về các giai đoạn chứng ngộ thiền, từ sơ khởi đến giác ngộ sâu xa. Bạn đọc sẽ không phải thất vọng, bởi ngay từ những phần đầu tiên, thầy đã chia sẻ những kinh nghiệm này. Xuyên suốt 50 phần của cuốn sách, các trạng thái chứng ngộ cũng được nhắc đến nhiều lần. Đây là một tài liệu vô cùng quý giá, bởi theo đánh giá của tôi, chưa có tài liệu nào ghi chép tỉ mỉ và rõ ràng về kinh nghiệm hành thiền và các trải nghiệm từ thấp đến cao như cuốn sách này.
Sự Kết Hợp Giữa Thiền Định và Kinh Điển
Một điểm thú vị khác là các ghi chép của thầy không chỉ đề cập đến các trạng thái chứng ngộ về Văn tuệ, Tư tuệ và Tu tuệ khi thực hành chánh niệm, mà còn trích dẫn chính xác các đoạn Kinh điển của Nikaya (Đại Tạng Kinh Nguyên Thủy) một cách khéo léo và đúng lúc. Điều này giúp người hành thiền hiểu sâu hơn về Pháp học Văn tuệ và thậm chí rút ngắn con đường tu tập nếu tự mình nghiên cứu Kinh điển và thực hành.
Lời Khuyên Từ Một Doanh Nhân Thành Công
Là một người có nhiều năm kinh nghiệm tu tập các tông phái thiền, là một nhà khoa học, và là người điều hành một doanh nghiệp lớn trong lĩnh vực xuất bản (Thái Hà Books), các bài viết của thầy Nguyễn Mạnh Hùng vừa mang đậm hương vị thiền từ một lộ trình trải nghiệm thực tế, vừa vô cùng logic, khoa học và chính xác trong cách truyền đạt. Cuốn sách “Thiền trong từng phút giây” sẽ vô cùng hữu ích cho những người tu thiền ở mọi trình độ, giúp họ tra cứu các giai đoạn chứng ngộ của mình trong quá trình tu tập. Đây thực sự là một cuốn sách quý báu cho tôi và các đồng đạo, là cẩm nang để chúng ta đi theo Thầy trên con đường Chánh niệm và tiến tới Đạo quả giải thoát.
Tuấn Hà – Hà Bồ Đề -CEO Công ty Kết nối Truyền thông Việt Nam – Vinalink
Trích Đoạn Sách: Thiền Trong Công Việc Hàng Ngày
“Tôi muốn chia sẻ thêm về trải nghiệm của mình khi đến cơ quan làm việc. Đây là khoảng thời gian dễ khiến chúng ta mất chánh niệm nhất. Các tà niệm có thể xuất hiện nhiều nhất. Vì vậy, tôi luôn nhắc nhở bản thân “Tích cực chú tâm các cảm giác”, đặc biệt là các cảm giác trên thân.
Kinh nghiệm cho thấy, không nên làm việc với tâm mong cầu. Hãy chỉ làm việc, làm việc hết mình theo tinh thần “Làm hết mình, chơi nhiệt tình”. Đừng ép mình phải đạt kết quả bằng mọi giá.
Và thế là tôi làm việc hoàn toàn thư giãn trong bình an. Tôi làm việc thật thản nhiên, không thích cũng không chán ghét.
Đôi khi, tâm tham khởi lên, tôi nhắc nhở bản thân “Các dục vui ít, khổ nhiều, não nhiều mà nguy hiểm càng nhiều hơn”. Tôi nhận biết sự nguy hiểm, sự ràng buộc, và buông bỏ...
Khi có thiền và thực hành thiền, có một điều đặc biệt là tôi làm việc rất tập trung. Kết quả thường cao hơn rất nhiều so với trước khi biết đến thiền. Theo kinh nghiệm của mình, hiệu quả làm việc tăng lên từ 30 đến 300%, thật vi diệu!
Vì chưa hoàn toàn Chánh niệm tỉnh giác 100% cả ngày, đôi khi vẫn có những suy nghĩ lung tung. Lúc đó, tôi ghi nhận tâm, chỉ ghi nhận thôi, và tâm phóng dật tự nhiên biến mất. Rất thú vị và vi diệu.
Khó khăn nhất của thiền khi làm việc là lúc tôi giảng bài, thuyết trình hay nói chuyện. Công việc của tôi đòi hỏi điều đó. Tôi có một bảo bối là một quả thông nhỏ hơi gai gai, không nhớ nhặt ở đâu nữa. Tôi luôn mang theo người. Khi giảng, nói chuyện, thuyết trình,... tôi nắm trong tay, nắm hơi chặt để có cảm giác nổi trội, giúp tôi không quên thân và duy trì chánh niệm.
Khi giảng bài và giao lưu, tôi luôn nhắc mình ghi nhận các loại cảm giác âm thanh nghe thấy và cảm giác hình ảnh những người đang đối diện với mình. Tôi lắng nghe và liên tục ghi nhận các cảm giác hình ảnh, âm thanh sinh lên rồi diệt đi. Cứ thế.
Khi gặp những người nói to, nói xấu, nói không ái ngữ, nói thô tục,... tôi rất dễ bị lôi cuốn và mất chánh niệm. Tôi nhắc tâm liên tục và nắm chặt tay. Nắm chặt hơn, mạnh hơn, cảm giác sẽ nổi trội hơn, và sự ghi nhận các cảm giác hình ảnh, âm thanh sẽ dễ dàng hơn. Để không bị yêu thích hay chán ghét, buông dễ, xả dễ.
Đôi khi tôi dừng lại quán Tâm: Liệu mình có đang thích hay ghét không? Liệu có tâm tìm cầu, mong muốn không? Liệu có nguy hiểm không? Có xuất ly không?
Trong giao tiếp rất dễ có các phán xét và so sánh kiểu ta hơn, ta kém, ta bằng. Rất dễ có các nhận xét. Lúc đó tôi nhớ về Tứ Thánh Đế để nhận rõ nguyên nhân của khổ là do tâm thích, ghét và chấp thủ, và con đường hết khổ là thay đổi tâm thành không còn thích ghét, không còn chấp thủ, tất cả đều thuộc phạm trù tâm chứ không phải nơi thế giới ngoại cảnh. Thế là ngon lành.
Cả ngày làm việc có rất nhiều chuyện, giao tiếp nhiều, công việc nhiều, ý thức tà tri kiến nhiều. Bạn biết đấy, đối tượng được nghe, được thấy, được cảm nhận chỉ là CẢM THỌ thì nó lại cho rằng đó là thế giới gồm sắc trần, thanh trần, hương trần, vị trần, xúc trần, pháp trần (như tôi đã chia sẻ trước). Nó cho rằng thế giới đó là thế giới vật chất. Ý thức của ta rất có thể kết luận rằng đó là tướng trạng của thế giới. Thế đấy!
Tôi liên tục nhắc tâm rằng những đối tượng tôi nghe, thấy, cảm nhận “Chỉ là CẢM THỌ, là TÂM, chứ không phải CẢNH.” Tôi nhắc mình rằng nếu thực hành chánh niệm về thọ thì tâm biết ý thức chánh tri kiến khởi lên biết rõ “Đối tượng này là thọ. Nó do căn trần tiếp xúc mà phát sinh. Nó vô thường, vô chủ, có vị ngọt, sự nguy hiểm và sự xuất ly.”
Một vấn đề nữa là các bạn đồng nghiệp của tôi luôn bàn và nhắc nhau giữ giới. Tất cả cùng rất quan tâm đến Chánh ngữ, Chánh nghiệp, Chánh mạng. Khi ở cơ quan hay giao tiếp, nếu có ai đó khen ngợi, tâng bốc thì khả năng cao là ta thích thú. Khi có người ta chê bai, phê phán thì rất dễ ta bực tức, khó chịu. Như vậy là ta bị ràng buộc bởi Tham, Sân, Si và tạo nghiệp. Vậy nên có khổ vui. Thế đấy.
Vậy nên tôi nhắc mình về Chánh tri kiến. Bởi nếu Chánh tri kiến xuất hiện thì Chánh ngữ, Chánh nghiệp, Chánh mạng tự động xuất hiện. Dễ đúng không ạ. Dễ nhưng mà khó vì lúc đó rất có thể Chánh tri kiến không khởi lên do bị Vô minh che lấp.
Lúc đó, nhắc mình rằng nếu ai đó khen ngợi thì đó chỉ là cảm giác âm thanh cho nên tâm thích thú không thể khởi lên. Ngược lại, nếu có ai đó chê bai, phê phán thì đó cũng chỉ là cảm giác âm thanh và do vậy thì không thể có tâm chán ghét khởi lên. Thế là ta giải thoát. Thế là tâm ta an nhiên như nhiên.
Chúng ta nhắc nhau nhé. Rằng Chánh ngữ, Chánh nghiệp, Chánh mạng là giải thoát. Nếu ta có Chánh kiến thì không phát sinh khổ vui nữa. Cứ vậy tôi làm việc cả ngày ngon lành. Ngon lành và an nhiên đến khi rời cơ quan chuẩn bị lên xe hoặc đi bộ ra bến tàu về nhà. Mà đi bộ từ cơ quan hay nơi giảng, giao lưu ra tàu là quãng đường để đi thiền hành. Thiền hành trong an lạc, thảnh thơi.
Có một ý rất quan trọng với tôi là cảm giác nội trội. Điều này rất quan trọng với tôi bởi tôi vẫn đang là một cư sỹ, đang còn đi làm và hàng ngày tiếp xúc, giảng bài, giao tiếp, viết lách, chia sẻ... nên hay gặp những cảm giác mạnh, thậm chí các cảm giác khốc liệt. Vậy nên lúc đó, tay tôi hay nắm quả thông nhỏ (như đã kể trên). Cách thứ 2 là nắm chặt bàn tay lại, cho ngón cái vào trong, nắm hơi chặt lại thậm chí cho hơi đau đau một chút để có cảm giác nổi trội. Vậy là không bị các cảm giác mạnh hoặc khốc liệt kia lôi kéo. Cách thứ 3 là siết chặt răng lưỡi. Tôi nhớ lại bài học mẹ tôi dạy hồi nhỏ. Vì nhà nghèo, khó khăn tứ bề, sức khỏe lại không tốt, nên dễ bị bắt nạt. Mẹ dặn tôi “Có chuyện gì xảy ra con cứ cắn chặt răng mà chịu.” Thì ra bảo bối là đây. Cắn chặt răng. Siết chặt răng. Bản chất là để có cảm giác nổi trội mà thôi.
Mấy ngày đầu tiên ở Nhật, ra bãi biển, tình cờ thế nào nhặt được một con cá mồi. Người ta làm con cá bằng silicon, đẹp, màu hồng, rất hấp dẫn, trông như thật. Họ mắc vào đó mấy cái lưỡi câu. Họ kéo con cá trên biển theo cước câu và cá to tưởng cá bé nên đuổi theo đớp. Thế là mắc câu. Con cá mồi tôi nhặt được còn mắc 1 lưỡi, 2 lưỡi bị mất. Tôi mang về và cắt lưỡi câu đi. Bây giờ đây là bảo bối của tôi. Tôi cầm theo, đút vào túi, luôn nắm chặt để có cảm giác nổi trội khi giảng bài, diễn thuyết hay làm việc.
Tạm dừng tại đây, ngày mai rảnh tôi sẽ viết tiếp phần 4.”
```
