Văn bản Tì bà hành (Bạch Cư Dị) - Tuyệt tác thơ Đường
Văn bản Tì bà hành là một trong những bài thơ nổi tiếng nhất của Bạch Cư Dị, một nhà thơ lớn của thời kỳ Đường. Bài thơ miêu tả nỗi nhớ nhà, nỗi cô đơn của người vợ chờ chồng đi lính một cách chân thực và cảm động.
Tác phẩm không chỉ nổi tiếng về nội dung mà còn về nghệ thuật sử dụng ngôn ngữ tinh tế, giàu hình ảnh và âm điệu.
Bến Tầm Dưong canh khuya đưa khách,
Quạnh hơi thu, lau lách đìu hiu.
TÌ BÀ HÀNH
- Bạch Cư Dị -
Bến Tầm Dưong canh khuya đưa khách,
Quạnh hơi thu, lau lách đìu hiu.
Người xuống ngựa, khách dừng chèo,
Chén quỳnh mong cạn, nhớ chiều trúc ti.
Say những luống ngại khi chia rẽ,
Nước mênh mông đượm vẻ gương trong.
Đàn ai nghe vắng ven sông,
Chủ khuây khoả lại, khách dùng dằng xuôi.
Tìm tiếng sẽ hỏi ai đàn tá?
Dừng dây tơ nấn ná làm thinh.
Dời thuyền ghé lại thăm tình,
Chong đèn, thêm rượu, còn dành tiệc vui.
Mời mọc mãi, thấy người bỡ ngỡ,
Tay ôm đàn che nửa mặt hoa.
Vặn đàn mấy tiếng dạo qua,
Dẫu chưa nên khúc tình đà thoảng bay.
Nghe não nuột mấy dây buồn bực,
Dường than niềm tấm tức bấy lâu.
Mày chau tay gảy khúc sầu,
Giãi bày hết nỗi trước sau muôn vàn.
Ngón buông bắt khoan khoan dìu dặt,
Trước Nghê thường, sau thoắt Lục yêu.
Dây to dường đổ mưa rào,
Nỉ non dây nhỏ khác nào chuyện riêng.
Tiếng cao thấp lựa chen lần gảy,
Mâm ngọc đâu bỗng nảy hạt châu.
Trong hoa oanh ríu rít nhau,
Nước tuôn róc rách, chảy mau xuống ghềnh.
Nước suối lạnh, dây mành ngừng đứt,
Ngừng đứt nên phút bặt tiếng tơ.
Ôm sầu mang giận ngẩn ngơ,
Tiếng tơ lặng ngắt, bấy giờ càng hay.
Bình bạc vỡ tuôn đầy dòng nước,
Ngựa sắt giong, xô xát tiếng đao.
Cung đàn trọn khúc thanh tao,
Tiếng buông xé lụa, lựa vào bốn dây.
Thuyền mấy lá đông tây lặng ngắt,
Một vầng trăng trong vắt lòng sông.
Ngậm ngùi đàn bát xếp xong,
Áo xiêm khép nép hầu mong giãi lời.
[Người ca nữ tiếp tục kể về cuộc đời mình. Người nghe (Giang Châu Tư mã) bày tỏ
sự đồng cảm.]
“Há chẳng có ca rừng, địch nội?
Giọng líu lo buồn nỗi khó nghe.
Tì bà nghe dạo canh khuya,
Dường như tiên nhạc gần kề bên tai.
Hãy ngồi lại gảy chơi khúc nữa,
Sẽ vì nàng soạn sửa bài ca”.
Đứng lên dường cảm lời ta,
Lại ngồi lựa phím đàn đà kíp dây.
Nghe não nuột khác tay đàn trước,
Khắp tiệc hoa sưót mưót lệ rơi.
Lệ ai chan chứa hơn người?
Giang Châu Tư ma đượm mùi áo xanh.
Văn bản Tì bà hành (Bạch Cư Dị): Hành trình cảm xúc và nghệ thuật
Văn bản Tì bà hành (琵琶行) của Bạch Cư Dị (白居易) là một bài thơ trường thiên nổi tiếng trong lịch sử văn học Trung Quốc, đặc biệt là thơ Đường. Bài thơ không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật xuất sắc mà còn là một bức tranh chân thực về cuộc đời và số phận của những người phụ nữ trong xã hội phong kiến.
Bối cảnh ra đời và tác giả
Bạch Cư Dị (772-846) là một nhà thơ nổi tiếng của thời kỳ Đường, được biết đến với phong cách thơ bình dị, gần gũi với đời sống nhân dân. Ông từng giữ chức quan trong triều đình nhưng sau đó xin về ở ẩn. Trong quá trình làm quan, Bạch Cư Dị đã gặp gỡ và cảm nhận được nỗi khổ của những người dân thường, đặc biệt là phụ nữ. Chính những trải nghiệm này đã truyền cảm hứng cho ông sáng tác nên Văn bản Tì bà hành.
Nội dung chính của bài thơ
Bài thơ kể về câu chuyện của một cô gái trẻ, từng là một ca kỹ nổi tiếng, nhưng sau đó phải sống cuộc đời lang bạt, phiêu dạt. Cô gặp Bạch Cư Dị trong một quán trọ và kể lại cuộc đời đầy sóng gió của mình. Thông qua câu chuyện của cô gái, Bạch Cư Dị đã thể hiện sự đồng cảm sâu sắc với những người phụ nữ có số phận bất hạnh.
Cấu trúc và nghệ thuật của bài thơ
Văn bản Tì bà hành có cấu trúc chặt chẽ, được chia thành nhiều đoạn khác nhau, mỗi đoạn tập trung vào một khía cạnh của câu chuyện. Bài thơ sử dụng nhiều biện pháp nghệ thuật như so sánh, ẩn dụ, nhân hóa, và đặc biệt là sử dụng âm nhạc để tạo nên những hiệu ứng cảm xúc mạnh mẽ.
Phân tích chi tiết các đoạn thơ
- Đoạn mở đầu: Giới thiệu về cô gái và cây tì bà.
- Đoạn giữa: Kể về cuộc đời của cô gái, từ khi còn là một ca kỹ nổi tiếng đến khi phải sống cuộc đời lang bạt.
- Đoạn kết: Thể hiện sự đồng cảm của Bạch Cư Dị với cô gái và những suy nghĩ của ông về cuộc đời.
Ý nghĩa của bài thơ
Văn bản Tì bà hành không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật xuất sắc mà còn là một lời tố cáo mạnh mẽ đối với xã hội phong kiến bất công. Bài thơ thể hiện sự đồng cảm sâu sắc với những người phụ nữ có số phận bất hạnh và kêu gọi sự công bằng cho họ.
Giá trị hiện đại của bài thơ
Mặc dù được sáng tác cách đây hơn 1200 năm, Văn bản Tì bà hành vẫn giữ được giá trị hiện đại của nó. Bài thơ vẫn còn nguyên giá trị nhân văn sâu sắc và tiếp tục truyền cảm hứng cho nhiều thế hệ độc giả.
Đọc và cảm nhận Văn bản Tì bà hành
Để hiểu rõ hơn về Văn bản Tì bà hành, bạn có thể đọc bản dịch tiếng Việt của nhiều nhà thơ khác nhau. Hãy dành thời gian để suy ngẫm về những thông điệp mà bài thơ muốn truyền tải và cảm nhận vẻ đẹp của nghệ thuật thơ Đường.
Tóm tắt
Văn bản Tì bà hành là một kiệt tác của Bạch Cư Dị, một bài thơ trường thiên đầy cảm xúc và ý nghĩa. Bài thơ không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật xuất sắc mà còn là một bức tranh chân thực về cuộc đời và số phận của những người phụ nữ trong xã hội phong kiến. Đọc Văn bản Tì bà hành, chúng ta có thể cảm nhận được sự đồng cảm sâu sắc của Bạch Cư Dị với những người có số phận bất hạnh và suy ngẫm về những giá trị nhân văn cao đẹp.
