Sự Thật Về Nạn Đói Năm 1945: Tái Hiện Thảm Họa Qua Tư Liệu Và Ký Ức
Hơn tám thập kỷ trôi qua, những ký ức đau thương về nạn đói năm 1945 – thảm họa cướp đi sinh mạng của hơn hai triệu người Việt Nam – vẫn còn khắc sâu trong tâm trí nhiều thế hệ. Cuốn sách “Sự thật về nạn đói năm 1945” (qua tư liệu và ký ức lịch sử) của nhà sử học Nguyễn Quang Ân – Nguyên trưởng phòng Tư liệu, Viện Sử học Việt Nam, do Omega+ và Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật ấn hành, là một công trình nghiên cứu công phu, nhằm tái hiện chân thực và khách quan thảm họa này thông qua những tư liệu quý giá và lời kể chân thực từ những nhân chứng lịch sử.
Với phương pháp tiếp cận sử liệu kết hợp điều tra thực địa tỉ mỉ, cuốn sách là kết quả của hơn ba thập kỷ khảo cứu công phu của tác giả cùng đội ngũ cộng sự tại nhiều tỉnh, thành phố trên cả nước. Tác phẩm được cấu trúc thành bốn phần chính, mỗi phần đóng vai trò như một lát cắt lịch sử, giúp độc giả tiếp cận thảm họa không chỉ qua các con số thống kê mà còn qua những góc nhìn cá nhân, những trải nghiệm tận cùng đau khổ của những người dân từng sống trong hoàn cảnh đói khát cùng cực.
Phần Thứ Nhất: Tư Liệu Đương Thời Về Nạn Đói Ất Dậu
Phần đầu tiên của cuốn sách tập trung trình bày các tài liệu lịch sử được ghi chép lại trong thời điểm nạn đói năm Ất Dậu diễn ra, mang đến cho độc giả cái nhìn trực tiếp và sinh động về tình hình khắc nghiệt lúc bấy giờ.
Phần Thứ Hai: Nghiên Cứu Và Hồi Ký Sau Nạn Đói
Phần này tổng hợp các tài liệu được biên soạn sau khi nạn đói kết thúc, bao gồm những nghiên cứu chuyên sâu của các nhà sử học uy tín như Trần Huy Liệu, Trần Văn Giàu, cùng những hồi ký đầy cảm xúc và giá trị tư liệu của nhà văn Tô Hoài, nhà giáo Lưu Văn Lăng, và sử gia địa phương Lê Xuân Quang…
Phần Thứ Ba: Điều Tra Thực Địa Tại Các Điểm Nóng
Cuốn sách giới thiệu kết quả điều tra thực địa do chính tác giả và các cộng sự thực hiện tại 19 điểm thuộc 8 tỉnh thành, những khu vực chịu ảnh hưởng nặng nề nhất của nạn đói. Những kết quả này cung cấp những bằng chứng xác thực và chi tiết về mức độ tàn khốc của thảm họa.
Phần Thứ Tư: Hợp Tác Quốc Tế Và Truyền Thông
Phần cuối cùng của cuốn sách ghi lại các hoạt động điều tra, nghiên cứu, hợp tác quốc tế và truyền thông về nạn đói năm 1945 do các nhà sử học, nhà báo Việt Nam và Nhật Bản thực hiện, cho thấy sự quan tâm và nỗ lực chung trong việc làm sáng tỏ sự thật lịch sử.
Điểm nổi bật của cuốn sách không chỉ nằm ở việc hệ thống hóa các tư liệu lịch sử hay tái hiện một bi kịch đau thương, mà còn ở thông điệp nhân văn sâu sắc mà tác giả muốn truyền tải: lịch sử không phải là nơi để oán trách quá khứ, mà là cơ hội để chúng ta hiểu rõ nguyên nhân, rút ra bài học kinh nghiệm và có trách nhiệm hơn với hiện tại và tương lai. Nạn đói năm 1945 là hậu quả của chiến tranh, chế độ thống trị tàn bạo, thiên tai và sự thờ ơ của những người có quyền lực. Tuy nhiên, chính trong hoàn cảnh khắc nghiệt đó, tình người, lòng yêu nước đã được bồi đắp và hun đúc, góp phần quan trọng vào thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945.
Với văn phong sử học nghiêm túc, cách trình bày logic, hệ thống dẫn liệu thuyết phục và hình ảnh minh họa sinh động, “Sự thật về nạn đói năm 1945” là một tài liệu tham khảo quý giá không chỉ dành cho giới nghiên cứu, mà còn cho tất cả những độc giả yêu lịch sử, mong muốn tìm hiểu sâu sắc về những biến cố trọng đại đã định hình vận mệnh dân tộc.
Thông Tin Tác Giả
Nguyễn Quang Ân(Sinh năm 1945)
Nhà nghiên cứu, biên soạn Lịch sử, Địa chí và Từ điển bách khoa địa phương. Được trao tặng Giải thưởng Nhà nước về Khoa học Công nghệ năm 2012. Ông tốt nghiệp khoa Thư viện, Trường đại học Văn hóa Hà Nội và khoa Lịch sử, Trường đại học Tổng hợp Hà Nội. Ông từng là Nguyên trưởng phòng Tư liệu, Viện Sử học Việt Nam.
Các tác phẩm của tác giả:
- Việt Nam những thay đổi địa danh, địa giới các đơn vị hành chính (công trình do tổ chức khoa học Toyota Foundation, Nhật Bản chủ trì 1995 - 1997);
- Quá trình chia định và những thay đổi địa danh, địa giới các đơn vị hành chính trên địa bàn nay là tỉnh Vĩnh Phúc (2010).
Chủ nhiệm đề tài, Chủ biên, đồng Chủ biên, đồng tác giả các sách:
- Lịch sử: Nạn đói năm 1945 ở Việt Nam - Những chứng tích lịch sử (1995), Lịch sử Khí tượng Thủy văn Việt Nam (1995), Lịch sử Giao bưu - Thông tin các tỉnh từ Quảng Trị đến Ninh Thuận và Tây Nguyên (2005), Lịch sử Bưu điện thành phố Hà Nội Tập 2 (2007), Lịch sử Bưu điện Gia Lai (2007), Lịch sử Bưu điện Thái Bình Tập 2 (2007), Danh nhân Thăng Long - Hà Nội (2010), Lịch sử Đảng bộ và nhân dân xã Thái Phúc (2017)...
- Địa chí: Địa chí Bắc Giang (3 tập, 2003 -2006), Địa chí Tiền Giang (2007), Địa chí các xã tỉnh Cao Bằng (3 tập, 2009), Địa chí Thái Bình (2010), Địa chí Tuyên Quang (2014), Địa chí Vĩnh Long (2017), Tài liệu địa chí Thái Bình (10 tập, 2006-2019), Địa chí thành phố Tuyên Quang (2020), Địa chí Hà Giang (2020), Địa chí Sơn La (2020), Địa chí Hòa Bình (2020)...
- Từ điển: Từ điển văn hóa Việt Nam (1993), Từ điển Bách khoa Việt Nam (4 tập, 1995-2005), Từ điển địa chí Bắc Giang (2002), Từ điển địa chí Tiền Giang (2007), Từ điển Địa chí Bạc Liêu (2010), Từ điển Thái Bình (2010), Từ điển địa chí huyện Vũ Thư (2015), Từ điển địa chí Vĩnh Long (2017).
```
