Sài Gòn - Gia Định: Hành trình từ Huyện lỵ đến Hòn ngọc Viễn Đông
Khởi nguồn là một huyện thuộc phủ Gia Định vào cuối thế kỷ XVII, Sài Gòn đã trải qua nhiều biến đổi để trở thành một đô thị sầm uất, một trung tâm hội tụ của vùng đất mới, được mệnh danh là "hòn ngọc Viễn Đông". Thành phố này nổi tiếng là ngã ba đường, nơi giao thoa của nhiều dân tộc và là điểm kết nối các luồng thông thương với khu vực và thế giới. Sự giao lưu liên tục giữa con người và các nền văn hóa đã tạo nên một môi trường năng động, vừa mang đến những cơ hội phát triển, vừa đặt ra những thách thức trong bối cảnh toàn cầu hóa. Sài Gòn trở thành một "phòng thí nghiệm" của sự tiến bộ, nơi diễn ra những cuộc đụng độ lịch sử, những xung đột và giao lưu, những áp đặt và giải trừ, những đấu tranh và những chiến thắng, những áp lực của thế giới hóa và nỗ lực bảo tồn bản sắc.
Sự Tiếp Nhận Văn Hóa và Xu Hướng Dân Tộc Chủ Nghĩa
Trong hơn một thế kỷ qua, âm hưởng phương Tây đã trở thành chủ đạo trong dòng chảy hiện đại hóa. Tuy nhiên, sự đón nhận của các thế hệ cư dân bản địa lại không đồng nhất. Từ đó, đã xuất hiện nhiều phong trào với mục tiêu và con đường khác nhau, nhưng đều hướng đến tinh thần dân tộc chủ nghĩa. Điều này cho thấy sức mạnh của truyền thống văn hóa vẫn được bảo tồn trong cộng đồng, dù không phải là một thực thể hoàn toàn nguyên vẹn, mà là một cấu trúc văn hóa tổng hợp, kết hợp giữa yếu tố cũ và mới, giữa nội sinh và ngoại lai. Trong bối cảnh hiện tại, những giá trị mới đang dần chiếm ưu thế, còn những yếu tố ngoại lai lại trở thành xu hướng chủ đạo.
Nghiên Cứu Di Sản Truyền Thống: Những Thách Thức và Cơ Hội
Do đó, việc nghiên cứu di sản truyền thống của Gia Định - Sài Gòn, bao gồm tín ngưỡng - tâm linh, văn học - nghệ thuật và phong tục - tập quán, gặp phải không ít trở ngại. Trước hết, nguồn tài liệu thư tịch liên quan còn hạn chế. Vì vậy, việc điều tra điền dã, thu thập thông tin từ ký ức của các bậc lão thành và thế hệ trước là vô cùng cần thiết. Từ năm 1976 đến 1990, trong quá trình biên soạn các bộ địa chí, tác giả đã có cơ hội đi nhiều nơi và ghi chép lại những bài viết dựa trên sự kết hợp giữa tài liệu thư tịch và những gì thu thập được từ thực tế tại các huyện nội, ngoại thành Thành phố Hồ Chí Minh, cũng như các tỉnh lân cận. Những bài viết này nay được tuyển chọn và in chung trong một tập sách mang tênSài Gòn - Gia Định - Ký ức lịch sử - văn hóa.
Tiêu Chí Tuyển Chọn và Sự Hoàn Thiện
Việc lựa chọn các bài viết cho tập sách này dựa trên các tiêu chí về tính đầy đủ của dữ liệu, tính chính xác về mặt học thuật, và chất lượng nội dung, cách thể hiện, tổ chức bài viết. Bên cạnh đó, trong quá trình biên tập, tác giả cũng đã sửa chữa, bổ sung một số chỗ để cập nhật những thông tin mới nhất. Đây là một nỗ lực tự đính chính những sai sót, tuy nhiên, sự hoàn hảo vẫn còn ở phía trước và rất mong nhận được sự góp ý từ độc giả.
