Quan Hệ Việt Nam - Ấn Độ: Giai Đoạn Phát Triển Từ Đầu Thế Kỷ XXI Đến Nay
Trong suốt chiều dài lịch sử, Việt Nam luôn ưu tiên phát triển quan hệ với các quốc gia trên thế giới, đặc biệt là các nước trong khu vực châu Á. Ấn Độ là một trong những quốc gia có mối quan hệ lâu đời và sâu sắc với Việt Nam, được cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng đánh giá là “trong sáng như bầu trời không một gợn mây”. Quan hệ Việt Nam - Ấn Độ được xây dựng trên nền tảng vững chắc bởi sự gắn bó về địa lý, văn hóa và lịch sử. Trong thời kỳ đấu tranh giành độc lập, hai nước đã giúp đỡ và ủng hộ lẫn nhau, vượt qua nhiều khó khăn. Sau khi giành độc lập, Ấn Độ tiếp tục hỗ trợ Việt Nam về tinh thần và vật chất trong suốt hai cuộc kháng chiến chống Pháp và Hoa Kỳ, cũng như giúp đỡ Việt Nam khắc phục hậu quả chiến tranh.
Việc nghiên cứu mối quan hệ Việt Nam - Ấn Độ trong hai thập niên đầu thế kỷ XXI, với những biến đổi lớn của tình hình thế giới và khu vực, không chỉ giúp chúng ta đánh giá những thành tựu đã đạt được mà còn rút ra bài học kinh nghiệm từ những hạn chế, từ đó đề xuất các giải pháp để phát triển mối quan hệ song phương ngày càng sâu sắc và hiệu quả.
Nội Dung Cuốn Sách "Quan Hệ Việt Nam - Ấn Độ Từ Đầu Thế Kỷ XXI Đến Nay"
Cuốn sách "Quan hệ Việt Nam - Ấn Độ từ đầu thế kỷ XXI đến nay" của TS. Đỗ Thanh Hà đóng góp quan trọng vào việc hệ thống hóa và đánh giá toàn diện mối quan hệ Việt Nam - Ấn Độ trong giai đoạn này. Tác giả sử dụng nguồn tư liệu xác thực, đáng tin cậy để cung cấp cái nhìn bao quát và khách quan về mối quan hệ song phương qua các giai đoạn lịch sử cụ thể. Cuốn sách tập trung phân tích các yếu tố tác động đến sự phát triển của quan hệ Việt Nam - Ấn Độ, bao gồm sự tương đồng về văn hóa, lịch sử, các tiền đề lịch sử, sự biến chuyển của bối cảnh quốc tế và khu vực, cũng như quá trình chuyển biến trong tư duy đối ngoại của cả hai nước.
Bên cạnh việc chỉ ra những thành tựu, tác giả cũng thẳng thắn chỉ ra những hạn chế còn tồn tại, từ đó đưa ra các đề xuất và kiến nghị nhằm định hướng cho công tác đối ngoại của Việt Nam, đặc biệt là đối với Ấn Độ, để tăng cường và mở rộng mối quan hệ song phương. Cuốn sách là nguồn tài liệu tham khảo hữu ích cho các nhà nghiên cứu, giảng viên, sinh viên và những người quan tâm đến quan hệ Việt Nam - Ấn Độ.
PGS. TS. Trần Nam Tiến
Lời Nói Đầu
Mối quan hệ truyền thống giữa Việt Nam và Ấn Độ đã kéo dài hàng ngàn năm, bắt nguồn từ sự giao lưu văn hóa và tôn giáo. Mối quan hệ này được vun đắp bởi Chủ tịch Hồ Chí Minh và Thủ tướng Jawaharlal Nehru, cũng như các thế hệ lãnh đạo và nhân dân hai nước sau này. Thủ tướng Nehru là một trong những vị khách nước ngoài đầu tiên thăm Việt Nam sau chiến thắng Điện Biên Phủ năm 1954, và Chủ tịch Hồ Chí Minh đã sang thăm Ấn Độ vào tháng 2 năm 1958.
Trong thời kỳ độc lập và xây dựng đất nước, hai nước có nhiều lợi ích chung và không gặp phải những trở ngại lớn, tạo điều kiện cho sự hợp tác tốt đẹp trên các lĩnh vực chính trị, kinh tế, quân sự, văn hóa, khoa học và công nghệ.
Sự kết thúc của Chiến tranh lạnh năm 1991 đã mở ra kỷ nguyên toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế, thúc đẩy các quốc gia đa dạng hóa và đa phương hóa quan hệ đối ngoại. Trong bối cảnh này, Ấn Độ đã tuyên bố thực hiện Chính sách Hướng Đông, đồng thời tiến hành cải cách kinh tế để vượt qua khủng hoảng. Thủ tướng Ấn Độ Atal Bihari Vajpayee đã khẳng định vào ngày 19 tháng 9 năm 2000: “Có sự thừa nhận vai trò của Ấn Độ như một nhân tố ổn định ở châu Á. Chúng ta đã có kế hoạch sẵn sàng gánh vác trách nhiệm của chúng ta như một đối tác toàn cầu”.
Trong giai đoạn đầu của Chính sách Hướng Đông, Ấn Độ tập trung vào các nước châu Á, đặc biệt là Đông Nam Á, khu vực giàu tiềm năng về nguyên liệu và năng lượng. Việt Nam, với sự ổn định chính trị, tốc độ tăng trưởng kinh tế và vị trí địa chính trị quan trọng, đóng vai trò là một mắt xích chiến lược trong Chính sách Hướng Đông của Ấn Độ, nhằm tăng cường quan hệ chính trị, kinh tế và an ninh tại khu vực. Đồng thời, Việt Nam cũng chủ động hội nhập quốc tế và mở rộng hợp tác với các khu vực bên ngoài.
Hai nước có nhiều tiềm năng để phát triển quan hệ, bao gồm thị trường lớn về thương mại và đầu tư, nguồn nhân lực dồi dào, nguồn tài nguyên phong phú, và vị trí chiến lược của Việt Nam. Việt Nam có thể giúp Ấn Độ tiếp cận các nước ASEAN và các diễn đàn hợp tác khu vực, trong khi Ấn Độ có thể chuyển giao công nghệ hiện đại cho Việt Nam.
Ngoài ra, cả Ấn Độ và Việt Nam đều có mối quan hệ lịch sử và tranh chấp biên giới với Trung Quốc, tạo ra lợi ích chung trong chính sách đối ngoại đối với Trung Quốc. Sự trỗi dậy của Trung Quốc và tham vọng mở rộng ảnh hưởng của nước này đã thúc đẩy sự hợp tác giữa Việt Nam và Ấn Độ.
Bước vào thế kỷ XXI, quan hệ Việt Nam - Ấn Độ tiếp tục phát triển tốt đẹp trên cơ sở nhận thức và đánh giá đúng đắn về chính sách đối ngoại của mỗi quốc gia. Các chuyến thăm cấp cao thường xuyên đã củng cố mối quan hệ gắn bó và bền chặt. Đặc biệt, chuyến thăm Ấn Độ của Tổng Bí thư Nông Đức Mạnh vào tháng 5 năm 2003 đã đánh dấu một bước ngoặt mới trong quan hệ song phương, với việc ký kết Tuyên bố chung về khuôn khổ hợp tác toàn diện.
Nhìn chung, quan hệ hữu nghị hợp tác giữa Ấn Độ và Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu đáng kể và đang phát triển tích cực trên cơ sở quan hệ “đối tác chiến lược”.
Trong tương lai, với nền tảng mối quan hệ truyền thống, Chính sách Hành động Hướng Đông của Ấn Độ và công cuộc Đổi mới của Việt Nam, hai nước có nhiều cơ hội để thúc đẩy quan hệ hợp tác. Sự phát triển của mối liên kết Đông Á và vấn đề Biển Đông cũng tạo ra cơ hội cho Ấn Độ phát triển quan hệ với Việt Nam.
Cuốn sách "Quan hệ Việt Nam - Ấn Độ từ đầu thế kỷ XXI đến nay" không chỉ phục dựng lại một giai đoạn lịch sử quan trọng mà còn cung cấp cái nhìn bao quát và khách quan về mối quan hệ song phương, đồng thời là nguồn tài liệu tham khảo hữu ích cho các nhà nghiên cứu và những người quan tâm đến quan hệ Việt Nam - Ấn Độ.
TS. Đỗ Thanh Hà
```
