Mỹ Học Trong Thơ Văn Nguyễn Du
Nguyễn Du (1766 – 1820), với bút danh Tố Như và hiệu Thanh Hiên, là một nhà thơ, nhà văn hóa kiệt xuất của lịch sử Việt Nam, sống qua giai đoạn chuyển giao giữa triều Lê và triều Nguyễn. Trong suốt sự nghiệp của mình, cả khi đương chức lẫn thời gian đi sứ Trung Quốc, ông đã để lại một di sản văn học phong phú, được thể hiện qua cả chữ Nôm và chữ Hán. Những tác phẩm tiêu biểu của ông bao gồm:Bắc hành tạp lục,Nam trung tạp ngâm,Thanh hiên thi tập,Văn tế thập loại chúng sinh, và đặc biệt làTruyện Kiều. Năm 2013, Nguyễn Du vinh dự được UNESCO công nhận là Danh nhân Văn hóa thế giới.
Công trình nghiên cứuMỹ học của Nguyễn Du, do giáo sư Lê Ngọc Trà thực hiện, tập trung phân tích và làm sáng tỏ những nhận thức, quan điểm thẩm mỹ độc đáo của Nguyễn Du, thông qua việc khảo sátTruyện Kiềucùng các tác phẩm khác của ông.
--
Nguyễn Du đã đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong lịch sử văn học Việt Nam khi ông chuyển hướng khỏi lối viết “tải đạo” truyền thống, mà tập trung vào việc quan sát, suy ngẫm, và thể hiện cảm xúc cá nhân. Tuy nhiên, ông vẫn giữ được những giá trị triết lý, quan niệm thẩm mỹ sâu sắc của văn chương cổ điển. Chính sự kết hợp độc đáo này đã làm nên một Nguyễn Du “kiểu mới”, vàTruyện Kiềutrở thành một tác phẩm mang đậm tư duy nghệ thuật hiện đại. Nhà phê bình Cao Bá Quát đã nhận xét một cách tinh tế: “Kim Vân Kiềulà tiếng nói ‘hiểu đời’.Hoa Tiênlà tiếng nói ‘răn đời’ vậy”.
Chúng ta có thể hiểu sâu sắc hơn về điều này qua những vần thơ của Nguyễn Du:
Lời quê chắp nhặt dông dài
Mua vui cũng được một vài trống canh.
(Truyện Kiều)
Điểm mấu chốt không nằm ở việc “mua vui”, mà ở sự khiêm nhường của tác giả. Hơn nữa, ông từ chối vai trò của một người giảng đạo, mà chỉ đóng vai trò người kể chuyện, chia sẻ cảm xúc, và để người đọc tự do đưa ra những đánh giá của riêng mình.
Chính vì vậy, suốt hàng trăm năm qua, xung quanhTruyện Kiều, nhân vật Thúy Kiều, và bản thân Nguyễn Du, vẫn luôn tồn tại những cuộc tranh luận, những đánh giá đa chiều và không ngừng diễn ra.
-Trích tác phẩm
