Một Tháng Ở Nam Kỳ
“Một tháng ở Nam kỳ” – tác phẩm du ký ghi lại những ấn tượng về các địa danh nổi tiếng ở Nam Kỳ hơn một trăm năm trước, do nhà văn Phạm Quỳnh thực hiện.
“Một tháng ở Nam kỳ” lần đầu được đăng tải trênNam phong tạp chívào năm 1918, trải dài qua ba kỳ (không liên tục): kỳ I, số 17, tháng 11-1918, trang 268-285; kỳ II, số 19, tháng 01-1919, trang 20-32; và kỳ III (kỳ cuối), số 20, tháng 02-1919, trang 117-140.
Tác phẩm được chắp bút bởi nhà văn Phạm Quỳnh – người từng đảm nhiệm các trọng trách như ngự tiền văn phòng, thượng thư bộ Học, thượng thư bộ Lại trong chính quyền vua Bảo Đại từ năm 1932. Cuốn sách ra đời sau hành trình khám phá Nam Kỳ kéo dài hơn một tháng của ông. Trong khoảng thời gian này, Phạm Quỳnh đã đi qua nhiều tỉnh thành, trực tiếp chứng kiến và cảm nhận nhiều điều, mở mang kiến thức và tầm nhìn. Sau khi trở về miền Bắc, ông đã chia sẻ những trải nghiệm này trênNam Phong tạp chí, với mong muốn “đem lời thành thực mà giãi bày bàn bạc cùng quốc dân”.
Dựa trên nội dung của tập du ký, vào ngày 21-8-1918, Phạm Quỳnh đã khởi hành bằng tàu hỏa từ Hà Nội đến Hải Phòng. Đến ngày 22-8-1918, ông lên tàu thủy Porthos để bắt đầu chuyến đi Nam Kỳ, và sau bốn ngày, con tàu đã cập cảng Sài Gòn. Chiếc xe kéo đã đưa Phạm Quỳnh qua cầu Khánh Hội, đánh dấu sự tiếp xúc đầu tiên của vị khách từ phương Bắc với không khí của Sài Gòn – một thành phố Tây, một trung tâm đô hội lớn ở miền Nam. Những con đường Catinat, Charner, Xã Tây, nhà hát Tây, nhà máy thép, phủ Toàn quyền… hiện ra trước mắt chàng trai trẻ đến từ miền Bắc. Phạm Quỳnh, khi đó mới 26 tuổi, đã có những nhận xét tinh tế và sâu sắc về con người, văn hóa, và cuộc sống ở Sài Gòn…
Phạm Quỳnh đã quan sát tỉ mỉ và so sánh Bắc Kỳ với Nam Kỳ, qua đó khắc họa chân dung xã hội và bức tranh toàn cảnh về đất nước trong một giai đoạn lịch sử cụ thể. Trong suốt chuyến đi hơn một tháng, ông đã chú trọng việc khám phá nhiều địa điểm, nhằm mở rộng kiến thức: “Cho nên cái cảm giác của người mới bước chân tới đây là cái cảm giác vui, vui mà tin cậy ở cái tương lai, chớ không phải buồn mà thương tiếc cho sự ký vãng.”
Trong hành trình này, Phạm Quỳnh đã có cơ hội giao lưu, gặp gỡ với nhiều bậc danh sĩ, trí thức, và đồng nghiệp trong làng báo đất Lục châu: Bùi Quang Chiêu và Nguyễn Phú Khai (La Tribune indigène); cha con ông Diệp Văn Cương và Diệp Văn Kỳ; Nguyễn Văn Cư (Đại Việt tập chí), Phủ Bảy Lê Quang Liêm (Long Xuyên Khuyến học Hội), Võ Văn Thơm (An Hà nhật báo)…
Bên cạnh những mô tả chi tiết và xác thực về con người, văn hóa, phong tục tập quán, lịch sử, địa lý, hoạt động kinh tế… của vùng đất Nam Kỳ, những nhận xét về làng báo, nghề xuất bản, chuyện hợp quần, họa Chệt họa Chà… cách đây hơn một trăm năm vẫn mang tính thời sự.
Bìa sách sử dụng bản đồ toàn cảnh Sài Gòn năm 1898 do Gaston Pusch vẽ.
Cuốn sách này là món quà dành cho những độc giả yêu thích tìm hiểu về Sài Gòn xưa, văn hóa và lịch sử vùng miền, cũng như độc giả phổ thông.
THÔNG TIN TÁC GIẢ
Phạm Quỳnh (1892-1945)
Tên hiệu Thượng Chi, bút danh: Hoa Đường, Hồng Nhân.
Phạm Quỳnh là một nhà văn, nhà báo có tầm ảnh hưởng lớn của Việt Nam vào đầu thế kỷ XX. Ông từng làm việc tại Viện Viễn Đông Bác cổ, cộng tác vớiĐông Dương tạp chí, làm chủ bútNam Phong tạp chí, và giảng dạy tại trường Cao Đẳng Hà Nội…
Từ năm 1932, ông đảm nhiệm các chức vụ: ngự tiền văn phòng, thượng thư bộ Học, thượng thư bộ Lại trong chính quyền vua Bảo Đại.
TRÍCH ĐOẠN/ CÂU QUOTE HAY/ ĐÁNH GIÁ
“Nếu hết thảy các nhà làm báo ai cũng hiểu cái nghĩa vụ của nghề làm báo thì còn nghề gì đẹp bằng, hay bằng, cao thượng bằng, đủ khiến cho người ta tận tụy một đời mà theo đuổi cho cùng? Đương buổi mới cũ giao nhau, cái tư tưởng quốc dân chưa biết lấy gì làm chuẩn đích, bọn mình nên đề xướng những chủ nghĩa hay để dìu dắt quốc dân vào con đường chính đáng, đừng để cho xa [sa] lạc vào những ngõ ngách hiểm nghèo. Về đường giáo dục, về đường xã hội, về đường chính trị, về đường phong tục, về đường văn chương, về đường đạo đức, cái thế lực của bọn ta có thể bao gồm hết thảy. Một lời công luận của ta có thể làm cho người ta bỏ đường tà mà theo đường chính, hay là bỏ đường chính mà theo đường tà được.”
```
